'Plek in bouwplan moeten we blijven verdienen'

De sterke stijging van de campagneprijs in de afgelopen jaren is wat dat betreft een gunstige ontwikkeling, maar deze zal de komende jaren verder moeten stijgen om een plek in het bouwplan van de teler te blijven verdienen. "Het plaatje voor het nieuwe seizoen is tot nu toe best wel goed, dat geeft vertrouwen."

Fousert is intussen bijna vier jaar CEO van Avebe en goed ingeburgerd in het noorden van Nederland. Onder zijn leiding werd een paar jaar geleden een nieuwe strategie gelanceerd die er vooral op gericht is om weg te bewegen van de bulkmarkt, om daarmee het verdienvermogen op te krikken. En dat gaat niet zonder succes, gezien de snelle stijging van de campagneprijs. Voor oogst 2024 steeg de uitbetalingsprijs naar €115 per ton, wat neerkomt op een stijging van €15. Sinds 2021 is een prijsstijging van bijna 60% zichtbaar. Bovendien werden vorig jaar meer aardappelen verwerkt dan verwacht en voor 2025 is de inschrijving voor het A-volume opnieuw groter.

De aardappelprijs moet 'stevig omhoog', zei je een paar jaar geleden. Dat lukt aardig zo te zien. Stemt de campagneprijs jullie tevreden?
"In wederom een uitdagend jaar mogen we tevreden zijn. Maar dat zit 'm vooral in de opwaartse lijn die onze campagneprijs in de afgelopen jaren laat zien. Deze ontwikkeling is positief en om meerdere redenen ook noodzakelijk. Kosten voor de teelt nemen door de inflatie ook toe. Daarnaast is er sprake van flinke concurrentie op de akker, wat betekent dat de teelt van zetmeelaardappelen prijstechnisch gezien ook interessant moet zijn. Als Avebe moeten wij onze plek in het bouwplan blijven verdienen. Dit betekent dat we de prijsstappen die we de achterliggende jaren hebben gezet, de komende campagnes moeten proberen door te zetten."

Is dat ook realistisch?
"Dat is een moeilijke vraag, gezien onze campagneprijs afhankelijk is van veel factoren. De achterliggende drie jaar waren de prijsstijgingen groter dan de jaren daarvoor. Dat biedt perspectief. Tegelijkertijd staan de afzetmarkten in het teken van toenemende onzekerheid door de handelsoorlog. Ruim 15% van onze afzet gaat naar de Verenigde Staten, wat betekent dat een significant deel van onze afzet mogelijk belast gaat worden met extra importheffingen. Ook de zwakkere dollar is niet positief. Tegelijkertijd leidt de onzekerheid tot lagere energiekosten en dat is uiteraard gunstig voor ons. Ik zou willen spreken van vertoch redelijk positief. Dit hebben we voor de komende campagne ook gedeeld met onze leden. We zien op onze afzetmarkten een goede vraag tegen stabiele, goede prijzen. Ook lukt het ons om in bepaalde segmenten marktaandeel te winnen. Het plaatje voor het nieuwe seizoen is tot nu toe best wel goed, dat geeft vertrouwen."

"We halen eruit wat erin zit", zo luidt sinds een paar jaar de slogan van Avebe. Dit zou je ook financieel kunnen betrekken. Is dit doel al bereikt?
"We proberen de potentie in de markt maximaal te benutten en zetten hierin goede stappen. We gaan nu naar jaar drie van onze nieuwe strategie, waarvan de essentie is om weg te bewegen van de bulkmarkten waar er veel concurrentie is van maïs- en tarwezetmeel. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan de basale papierindustrie of de textielmarkt. In plaats daarvan speelt zetmeel in toenemende mate een rol in de markt van biobased bouwen. Daarnaast kijken we ook op andere fronten om meer verdienvermogen voor onze leden te creëren. Dat zit 'm in het creëren van meer efficiëntie, bijvoorbeeld in het besparen van energie. De ambitie is een kostenreductie van 1,5% per jaar en we zitten daar structureel boven. Dat is enorm positief. Zeker in de context van de hoge energieprijzen waarmee we de afgelopen jaren geconfronteerd zijn geweest." 

"Daarnaast zetten we stappen met Averis, onze dochteronderneming die actief is met het ontwikkelen en vermarkten van pootgoedaardappelen. Dit bedrijf is een ruwe diamant die we momenteel flink aan het polijsten zijn. Ten opzichte van het verleden voeren we een andere strategie. We komen uit een situatie waarin we uitsluitend rassen produceerden voor de zetmeelaardappelteelt om daarmee voornamelijk onze eigen leden te bedienen. Nu bedienen we ook andere markten door bijvoorbeeld rassen beschikbaar te stellen voor de teelt van vlokkenaardappelen. Rassen breder wegzetten dan enkel voor onze leden is commercieel gezien interessant. Maar ik wil benadrukken dat we de beschikbaarheid van rassen voor onze eigen leden borgen, wat niet elk jaar vanzelfsprekend is. We focussen ons in toenemende mate op het ontwikkelen van rassen die resistent zijn tegen aardappelziektes zoals Phytophthora, maar ook beter tegen droogte kunnen en fors minder gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben. Om zo de beste saldoverbetering te realiseren. Het terugdringen van de teeltkosten is voor onze leden minstens zo belangrijk als enkel de focus op de campagneprijs."

Avebe maakt er geen geheim van dat grondstofvoorziening op termijn een issue is. Toch liet het volume in 2024 een stijging zien en ook voor de komende campagne zijn jullie positief.
"De afgelopen campagne was volumematig beter dan verwacht. We hebben meer aardappelen verwerkt, mede ook door goede groeiomstandigheden en daarnaast een beperkt deel extra aangekochte aardappelen op de vrije markt. Voor 2025 verwachten we jaar-op-jaar bekeken opnieuw een gezonde groei als we kijken naar de verwachte levering, hoewel de droogte dit voorjaar wel zorgwekkend is. De verwachte groei voelt dat er meer vertrouwen is in de teelt van zetmeelaardappelen en de strategie van Avebe. Daar zijn we blij mee."

Trek ik de juiste conclusie dat Duitsland de groeimarkt is voor de komende jaren, gezien de teelt van zetmeelaardappelen daar naar verhouding veel kleiner is?
"Duitsland is al een belangrijk gebied, want ongeveer een derde van de ongeveer 2.000 leden is Duits. In de beoogde groei qua hectares heeft Duitsland inderdaad de meeste potentie. Hierbij hebben we de focus op twee gebieden: Weser-Ems, hier net over de grens voor de aanvoer naar de Nederlandse fabrieken, en daarnaast zitten we ook in Oost-Duitsland rond de rivier de Elbe. Wat betreft de opbrengstverbetering per hectare heeft Nederland naar verhouding weer een grotere invloed."

Als we kijken naar het bredere plaatje rondom de teelt van zetmeelaardappelen, dan is de markt in jullie voordeel. Dit met het oog op de gedaalde prijzen voor tarwe, suikerbieten en fritesaardappelen…
"Door de ingezette stijgende prijs zijn we goed gepositioneerd, mede ook met de positieve verwachtingen in onze afzetmarkten voor dit seizoen. Zoals je schetst, laten andere teelten soms een financieel ander plaatje zien. Helpt ons dat? Ik denk het wel. Maar ik betrek het liever op ons eigen verhaal. Wat ik van telers hoor, is dat ze zetmeelaardappelen een stabiele factor in het bouwplan vinden. Dat is nodig ook, want er zijn de laatste jaren, ook hier in het noordoosten, veel nieuwe teelten geïntroduceerd die zorgen voor concurrentie op de akker."

Kijken jullie ook naar gronden die beschikbaar komen bij stoppende melkveehouders voor extra areaal?
"Dit kan een kans voor ons zijn, maar is niet iets waar we direct rekening mee houden in onze prognoses. Er zijn veel verschillende visies op hoe de veehouderij zich gaat ontwikkelen en dat monitoren we uiteraard. Mogelijk ontstaat er een andere balans tussen grasland en bouwland en dan komt de teelt van zetmeelaardappelen mogelijk om de hoek kijken. Ook hierin geldt: de prijs van zetmeelaardappelen moet aantrekkelijk genoeg zijn om onze plek in het bouwplan te verdienen."