‘Pool heeft termijnmarkt nu keihard nodig'

Jullie hebben mooie poolprijzen kunnen realiseren afgelopen seizoen, zeker in de voorverkoop. Is de termijnmarkt daar debet aan?
"Het kunnen verkopen op de termijnmarkt, toen de markt afgelopen zomer rond de €40 stond, heeft zeker geholpen. Maar er speelt natuurlijk meer mee. De opbrengsten van de telers in de pool vielen wat tegen. Daardoor hadden we aan het einde van het seizoen minder te verkopen. Dat heeft qua prijs positief uitgepakt, omdat we vroeg leeg waren."

Nu staat de termijnmarkt nog op een kwart van dat prijsniveau. Wat betekent het voor de pool komend seizoen?
"Die vraag kreeg ik natuurlijk ook tijdens de poolvergadering. Ik heb toen als tegenvraag gesteld: 'Bent u volgend jaar tevreden met de helft van de huidige poolprijs?' Dat was gekscherend bedoeld, maar er zit een serieuze ondertoon in. De situatie is nu negatief, maar we weten nog niets over de markt voor 2026. Kijkend naar de cijfers stevenen we in Europa af op een prima oogst, mede door de areaaluitbreidingen. Feit is: het loopt altijd anders dan je denkt. Er kan nog veel gebeuren."

Juist bij weersextremen hadden we altijd de termijnmarkt als indicator. Hoe moet dat nu dit instrument hapert?
"Tijdens de vergadering heb ik benoemd dat we de termijnmarkt keihard nodig hebben. Kopers zijn er nauwelijks te vinden. De fritesfabrieken hebben de laatste jaren steeds meer gecontracteerd en moeten momenteel nog veel frites verkopen. Zij zien de termijnmarkt als een extra risico. Bij 100% dekking voelen ze minder de noodzaak om handel te doen en ze vinden het speculatief. Als teler wil je juist risico's afdekken."

Hebben jullie een plan B wanneer er geen termijnmarkt meer is?
"Op het moment is dat er niet. Hoe we dat over een paar jaar gaan doen, weet ik nu niet. Daarom ook dat we vorig jaar de noodklok hebben geluid. Helaas moeten we constateren dat de alarmbellen bij veel telers én verwerkers nog niet zijn afgegaan. We willen daarover graag in gesprek."

Is dat niet juist iets voor de belangenbehartigers?
"Je kunt wel gaan duwen, maar de ervaring leert dat zoiets eerder averechts werkt. Alle partijen moeten het belang eerst inzien. LTO, NAV, VTA en de verwerkers zaten ook allemaal om tafel bij de PotatoNL-onderhandelingen. Dat kostte al veel tijd en moeite. Zoiets heeft tijd nodig, het is niet eenvoudig."

Is de huidige marktsituatie iets waar we voor langere tijd mee te maken krijgen denk je?
"Aviko blijft positief over de structurele groei van de fritessector. Die stijgt jaar op jaar met 3% tot 4%. Wat ons en andere Europese landen parten speelt is de kostprijs. We zijn iets gunstiger geprijsd ten opzichte van Noord-Amerika, maar flink duurder dan China en vooral India. De Indiase fritesprijs ligt een derde lager en daarmee zijn ze zeer concurrerend. De ene fabriek wordt daar meer door getroffen dan de ander, afhankelijk van het aandeel overzeese export. Voor deze frites wordt dichter bij huis een bestemming gezocht, wat de Europese markt weer beïnvloedt."

Kan dit ook impact hebben op de contractprijzen volgend jaar denk je?
"Wanneer de markt lager uitkomt corrigeren ook de contractprijzen. De laatste jaren is het aardappelareaal gegroeid. Dat zag je bij uien ook, maar uiteindelijk vindt ook hier een correctie plaats. Het bouwplan blijft zoeken en schuiven met gewassen en arealen. Hoge graanprijzen kunnen hier Europabreed een grote impact op hebben. Op dit moment nodigen de graanprijzen daar helaas niet toe uit, maar het wereldtoneel blijft roerig. Deze situatie kan snel veranderen. Daarnaast blijft het langetermijnscenario van de fritesafzet onverminderd positief."