Aardappelmarkt 2025: meer areaal, volume en spanning

Voor het GLB hebben inmiddels alle EU-lidstaten areaalcijfers gedeponeerd. Hieruit blijkt dat het totale aardappelareaal in de EU voor dit jaar op een voorlopige 1,47 miljoen hectare uitkomt. Dat is een stijging van maar liefst 77.000 hectare of 5,5% ten opzichte van de 1,39 miljoen hectare die vorig jaar werd verbouwd.

Fors meer Franse aardappelen
Volgens Eurostat data is Frankrijk de grootste groeier. Daar is maar liefst 20.000 hectare bijgekomen! Dat bleek al eerder uit data die brancheorganisatie CNIPT en telersorganisatie UNPT half juli publiceerden. Zij rekenen met 197.000 hectare consumptieaardappelen en dat is fors meer dan de 172.000 hectare waar het landbouwministerie Agreste mee rekent en de 178.000 hectare waar wij tot nu toe vanuit zijn gegaan.

Een toename van 18.000 hectare (10%) is minder dan de 22.000 hectare die er in 2024 bijkwam, maar nog altijd ongekend veel. De Franse aardappelorganisaties berusten zich op officiële areaaldata en enquêtes onder leden. Zij concluderen dat veel nieuwe telers zijn begonnen of zijn uitgebreid met aardappelen. In de regio Hauts-de-France wordt dik 11.000 hectare meer geteeld en in Picardie 6.860 hectare.

EU-4 door 600.000 hectare
Met deze nieuwe data wordt de rekensom voor consumptieaardappelen heel anders. In de EU-4 bedraagt het areaal zo ruim 600.000 hectare (+7,5%) en dat is een absoluut record. Het betekent 41.680 hectare extra consumptieaardappelen ten opzichte van 2024. Niet eerder was die toename zo groot. Het totale areaal (inclusief pootgoed en zetmeel) komt op 812.100 hectare, wat 6,5% groei inhoudt.

Worden alle cijfers bewaarheid, dan ligt de groei van het areaal dit jaar fors hoger dan de 5% waar eerder van werd uitgegaan. Opvallend is dat een aanzienlijk deel van deze uitbreiding zonder contract wordt geteeld, of in ieder geval zonder een vaste prijs. Verschillende grote verwerkers en handelaren hebben hun contractvolumes voor de oogst van 2025 juist naar beneden bijgesteld. De vrije teelt van aardappelen betekent dat sterke prijsschommelingen mogelijk zijn bij tegenvallende marktomstandigheden.

25,2 miljoen ton
De nieuwe areaalcijfers betekenen ook een potentieel grotere oogst. Bij meer dan 600.000 hectare praat je over mogelijk 25,2 miljoen ton aardappelen, gerekend met de vijfjarig gemiddelde hectare-opbrengst. Dat is 80.000 ton meer dan in 2024 werd geoogst. Bij een topoogst schiet het volume zelfs door de 30 miljoen ton. Een volume dat bijna niet te bevatten is, en gelukkig ook weinig reëel.

Een combinatie van factoren, maar vooral het uitblijven van neerslag, zorgt ervoor dat waarschijnlijk geen topopbrengst wordt gehaald in de EU-4. Een dramatisch lage opbrengst zoals in 2018 is het andere uiterste, maar de laatste 5% tot 10% aan kilo's kan uitblijven wanneer de gewassen het vroeg opgeven en de droogte aanhoudt. Zelfs dan blijft de balans tussen vraag en aanbod zeer precair.

Fritesexport loopt achter
Deze topproductie kon niet op een slechter moment komen voor de fritesindustrie, die de belangrijkste motivator is achter deze groei. Het zijn de Europese grootmachten die nu inleveren op de fritesmarkt en de verwachtingen voor seizoen 2025/26 zijn verre van positief. Begin dit jaar liep de Europese export 5% achter op het seizoen ervoor. In maart, de laatste maand waar cijfers over bekend zijn, is het beeld gemixt. Nederland exporteerde 3,6% meer productie ten opzichte van een jaar geleden. Frankrijk zelfs 30% meer. België deed het met -6,6% slechter. Duitsland bleef stabiel.

Wereldwijd groeit de fritesafzet met ruim 4% in maart. Ook over een periode van twaalf maanden is lichte groei zichtbaar. Dat geldt niet voor Duitsland, België en Nederland en Duitsland die respectievelijk 1%, 5%, 7,5% in de min staan. Frankrijk laat nog wel een significante groei van 45% zien, vooral vanwege de toegenomen verwerkingscapaciteit.

Winst voor China en India
Het zijn China en India die er met de winst vandoor gaan. Met name in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten is dat het geval. In een jaar tijd groeide de afzet van India met 35% en die van China zelfs met 75%. Egypte behaalt 45% groei en wist meer marktaandeel te veroveren. Deze landen winnen op kostprijs meer klanten voor zich. Het verschil is zo groot met Europa en Noord-Amerika dat het ogenschijnlijk weinig moeite kost om een stuk van de taart te pakken. Zeker wanneer de productkwaliteit ook nog eens in orde is. Ook deze landen hebben fors in de verwerking en export geïnvesteerd, veelal door Europese en Noord-Amerikaanse bedrijven.

Tot begin 2022 lag de Nederlandse fritesprijs onder de €1.000 per ton. Vorig jaar juli was dat opgeklommen tot boven de €1.400, waarna voorzichtig de daling werd ingezet. Maart 2025 pleegde een trendbreuk door opnieuw fors hoger te noteren. Na een dip in januari en februari, tot €1.312, steeg het verkoopniveau weer naar €1.364. België wist iets langer onder de grens van €1.000 te blijven en noteerde een piek van €1.280 in oktober 2023. Inmiddels ligt de prijs weer onder de €1.200 per ton.

Frites kostprijs
Bij €1.200 per ton voor diepgevroren frites en een contractprijs van €270 per ton behelst de aardappelprijs 40% van de fritesprijs. Daarmee is het een bepalende factor voor verwerkers. De prijzen van frituurolie, verpakkingsmateriaal en energie zijn stabiel na de extreme pieken in 2022. Arbeidskosten zijn een post die blijft toenemen. Harde realiteit is dat een lagere aardappel(contract)prijs de kortste klap is om de kostprijs te verlagen als verwerker.

Voor 2025/26 zit dat er niet in. Met €27,08 (Fontane levering april) en €29,41 (Innovator levering april) is de gemiddelde contractprijs nog nooit zo hoog geweest. Eind juni loopt dat op tot boven de €30. Verwerkers hebben zeer beperkt van de vrije markt geprofiteerd. Zij hebben vooraf veel volume op een vaste prijs vastgelegd en moesten zelfs de rem op het contracteren zetten dit voorjaar. Door een mismatch in de contracten en verkoop kunnen bijzondere dingen gebeuren.

Verwachting
Het is oppassen om een toekomstverwachting te doen terwijl de aardappelen nog niet achter de planken liggen. De vooruitzichten voor de aardappelmarkt zijn helaas zeer ongunstig te noemen. De afzet van aardappelproducten is niet slecht te noemen en plust soms licht, maar op de verre exportbestemmingen verliest Europa snel terrein op basis van kostprijs. Marktaandeel is snel te verliezen en moeilijk op te bouwen. Verwerkers hebben zich vastgelegd om de kostprijs ook in de komende twaalf maanden hoog te houden. Insiders geven aan dat de fritesverkoop voor komend seizoen moeizaam verloopt.

Frites die wel geproduceerd is of wordt, moet tegen een lagere prijs worden afgezet, soms zelfs met verlies. Product bestemd voor de overzeese export wordt in Europa verkocht, wat de verkoop hier dwarszit. Zo raakt de markt ontwricht. Na financiële topjaren voor de fabrieken gaan de jaarrekeningen er vanaf 2025 anders uitzien.

Gevolg voor contracteren
Vooruitkijkend heeft dat ook voor de contractprijzen en arealen in 2026 onherroepelijk gevolgen. Sinds de coronapandemie was de blik van de industrie louter naar boven gericht en de honger naar aardappelen groot. Nu vindt duidelijk trendbreuk plaats en wordt halt gemaakt met deze groeistrategie. De bedrijven blijven positief voor de lange termijn en gebruiken daarvoor de jaarlijks toenemende fritesconsumptie, maar deze wordt voor een steeds kleiner deel ingevuld door de EU-4, zo getuige ook de investeringsplannen van Europese verwerkers elders in de wereld. In het huidig licht bezien moeten telers rekening houden met een scenario waarin de aardappelteelt de komende jaren weleens sterk kan veranderen.