Buffen: 'Aardappelsector heeft nu een reset nodig'

De factoren die hebben geleid tot deze sombere stemming op de aardappelmarkt zijn bekend. Buffen stipte ze in zijn toespraak ook aan: aanzienlijke areaaluitbreiding, perfect plantseizoen, een goede opkomst, gunstige groeiomstandigheden en tot dusver geen noemenswaardige weerscapriolen. Daarmee stevent de EU-4 af op goede opbrengsten en kwaliteit tegenover een afnemende afzet in het verwerkings- en tafelsegement.

Aardappelteelt was té aantrekkelijk
Buffen legt in zijn toespraak de vinger direct op de zere plek: "De kern van de problemen waar we nu voor staan hebben we als sector deels aan onszelf te danken. We hebben de aardappelteelt de afgelopen jaren zeer aantrekkelijk gemaakt en de meeste concurrerende teelten in de akkerbouw bieden weinig perspectief. Dit heeft geleid tot enorme areaaluitbreidingen. Vooral bij de verwerkers heeft de hoge contractdekking geleid tot een gebrek aan marktwerking. Dat wij en ook de telers dit jaar al met een verlaging van de contractprijzen hadden gerekend − en dit in het voorjaar niet gebeurde − heeft zeker bijgedragen aan het huidige probleem van de extreme areaaluitbreiding."

Naar vrije aardappelen voor de verwerking is eigenlijk geen vraag volgens Buffen. Een situatie die tot in volgend voorjaar aan blijft houden, mits zich bij de oogst geen problemen voordoen. Hij verwacht dan ook dat voor een belangrijk deel van de vrije aardappelen alternatieve afzet gevonden moet worden. De extreem lage prijzen zijn gunstig voor de export naar bijvoorbeeld Oost-Europa of Noord-Afrika, maar dat neemt niet weg dat een aanzienlijk deel alsnog voor een bodemprijs naar de voertrog of biogas zal moeten.

In Europa groeit ondertussen een recordhoeveelheid aardappelen volgens het Duitse aardappelbedrijf. Voor Duitsland rekent Buffen op een oogst van 13 tot 13,5 miljoen ton en voor de EU-4 op 28 tot 29 miljoen ton. Wel houdt hij een slag om de arm voor de oogst. Zo stond ook de oogst van 2023 er prima voor, maar liep dat uiteindelijk heel anders. "In het Hafpal-gebied verwachten we gemiddelde opbrengsten, maar door de areaaluitbreiding een recordoogst. Ook de zetmeelfabrieken worden dit jaar ruim voorzien van grondstof door hun contracttelers en zullen niet wachten op overschotten uit de consumptieaardappelsector."

Niet alles verloren
Hoe de lage prijzen uitpakken is natuurlijk bij iedere teler verschillend, maar het seizoen is niet bij voorbaat al verloren. "De gemiddelde contractdekking voor industrieaardappelen ligt rond 38 ton per hectare. Zelfs bij verdere extreem lage dagprijzen voor de contractvrije aardappelen komt de professional dit oogstjaar wel door. En wie na de afgelopen twee goede jaren geen reserves heeft opgebouwd, zal het op lange termijn sowieso moeilijk krijgen."

Tot in het voorjaar verwacht Buffen geen omslag op de aardappelmarkt. "Landbouwers die straks aardappelen in de lange bewaring hebben, zijn bij de huidige prijzen zeker niet bereid af te leveren. Laat in het voorjaar kan de markt er anders uit komen te zien. Dit hangt af van het pootseizoen, areaalontwikkeling en andere factoren. Soms loopt het anders dan men denkt. Ook in 2017 hadden we tot week 21 extreem lage prijzen en belandden we in juli op €35. Wie lang kan opslaan en een hoge contractdekking heeft, raakt vandaag zeker niet in paniek. Wie in juni en juli goed product in de opslag heeft, moet tijd en geduld hebben om op betere afzetkansen te wachten. Dat hebben de afgelopen jaren bewezen."

Voor de vroege aardappeltelers ziet de marktkenner het minder positief in. Door de ruime beschikbaarheid hebben fabrieken in juni en juli volgend jaar ook genoeg product beschikbaar. Dat gaat zijn weerslag hebben op de teelt van de vroege aardappelen in 2026.

Malheur nog niet voorbij
Om de Europese aardappelmarkt op termijn weer gezond te maken moeten we opnieuw concurrerend worden volgens Buffen. "Dit geldt voor iedereen in de waardeketen. Gezamenlijk moeten we op de resetknop drukken. Alles moet kritisch bekeken worden. Dit kan alleen met elkaar en niet tegen elkaar. Alleen als het onze klanten goed gaat, gaat het uiteindelijk ook ons en onze boeren goed. Wat boven de keten niet inkomt, kunnen we ook niet uitgeven. De gespecialiseerde aardappelprofessionals, de toeleverende en verwerkende sectoren zullen ook deze dip – die wellicht twee jaar duurt – overwinnen en op lange termijn weer succesvol zijn. Eén ding is zeker: we zijn de laatste twee maanden allemaal wakker geschud. Nu moeten we weer vooruitkijken."