Met het binnendruppelen van steeds meer opbrengstcijfers voor aardappelen kan een goed beeld worden gevormd van de oogstomvang in de EU-4 en in Polen. Het groeiseizoen is lang niet overal perfect verlopen, maar in de cijfers is daar weinig van te merken. Het toegenomen areaal zorgt voor een aardappelvolume dat nog niet eerder is behaald.
Update 14-10-2025 12:00 uur: artikel geactualiseerd met nieuwe cijfers uit Frankrijk
België, Duitsland, Frankrijk en Polen hebben allemaal recent nieuwe cijfers bekendgemaakt over de aardappeloogst in hun land. Alleen vanuit Nederland ontbreken recente cijfers. Die worden aan het einde van deze maand pas door het CBS bekendgemaakt. Ons land is misschien wel het moeilijkste in cijfers te vatten. In Midden- en Noord-Nederland zijn de opbrengsten gemiddeld tot goed geweest, maar dat wordt gecompenseerd door minder kilo's in de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg.
2 miljoen ton extra
Bij de huidige cijfers wordt in de EU-4 een consumptieaardappelopbrengst van 26,78 miljoen ton gehaald. Dat is een stijging van 9,4% ten opzichte van vorig jaar (+2,3 miljoen ton) en daarmee het grootste volume ooit. 2024 zette al een record neer, maar daar gaat 2025 fors overheen. Dit komt vooral door het toegenomen areaal met zo'n 60.000 hectare (+11%). In 2017 was het vooral de uitstekende hectareopbrengst die voor een enorme opbrengst zorgde. Het is een langjarige trend dat de opbrengsten onder druk staan.
Kijkend naar alle segmenten (consumptie, pootgoed en zetmeel) dan komt de totale opbrengst uit op 35,15 miljoen ton in de EU-4. Ook dat is een record, net als vorig jaar, en een stijging van 8,23%.
Poolse opbrengst veert op
Ook Polen kent dit jaar een grotere aardappeloogst, zo maakte de Poolse statistiekdienst GUS bekend. Zij komen uit op 6,8 miljoen ton (alle soorten) voor dit jaar. Ook hier speelt het areaal een grote rol. Er kwam bijna 10% oppervlakte bij en daarmee buigt de lijn in Polen weer een beetje naar boven. Het gebeurde voor het laatst in 2021 dat meer dan 7 miljoen ton aardappelen werd gerooid. De aardappelsector in het land blijft er maar magertjes bijstaan in vergelijking tot de laatste twee decennia. De opbrengsten zijn ook hier erg wisselend, wat alles met het grillige weer te maken heeft.
Op basis van hun eigen proefrooicijfers komen Vivaverda en Fiwap uit op 4,96 miljoen ton consumptieaardappelen voor België dit jaar. Dat is flink meer dan het officiële cijfer van Statbel, waarover je kunt twisten hoe realistisch dat is. De sectororganisaties zitten maar liefst 1 miljoen ton boven de overheidsraming. Inclusief een groeiend volume pootgoed kom je in België op een totaal van net iets meer dan 5 miljoen ton. Flink meer dan bijvoorbeeld in 2014 en 2017 werd geoogst. Na drie slechte jaren (2020, 2021, 2022) hebben de Belgen nu weer drie jaren met een toegenomen opbrengst. Ook hier geldt dat die vooral uit areaalgroei voortkomt en niet zozeer een topopbrengst. Seizoen 2025 wordt getekend door droogte, die nog altijd de akkerbouwers parten speelt.
Duitsland groeit door
De laatste Franse cijfers, afkomstig van statistiekdienst Agreste, komen uit op 8,54 miljoen ton consumptieaardappelen. Een toename van 14% met vorig jaar. Eind september communiceerde het Duitse Destatis al een aardappelvolume van 13,4 miljoen ton, afkomstig van 301.000 hectare consumptie-, pootgoed- en zetmeelaardappelen. Voor alleen consumptie zijn nog geen cijfers bekend. Halen we procentueel het aandeel zetmeel en pootgoed in de mix eruit, dan blijft zo'n 9,78 miljoen ton consumptieaardappelen over. Flink meer dan vorig jaar werd gerooid. Toen ging het om 8,96 miljoen ton. Een plus van 820.000 ton (9,15%). Daarmee produceert het land flink meer aardappelen dan Nederland en België samen. Overigens zit ook Frankrijk bijna aan dit niveau.
Dat een totaalvolume van 26,78 miljoen ton consumptieaardappelen veel meer is dan waar de verwerkers behoefte aan hebben, vergt weinig uitleg. Zelfs een industrie die op de toppen van zijn kunnen draait verslikt zich in dit volume. De praktijk is helaas heel anders, nu de Europese verwerkers steeds meer averij oplopen. In Nederland liggen lijnen stil, of ze draaien op een verminderde capaciteit. Bij Clarebout in België hebben zelfs alle faciliteiten meer dan een week stilgelegen door een alles omvattende staking in de afgelopen anderhalve week.
Afstemming
Het is giswerk welk volume de verwerkers in de EU-4 nodig hebben. Exacte cijfers ontbreken. De laatste keer dat productie en verwerking goed op elkaar waren afgestemd was in 2022 en 2023. Een productie tussen de 21,5 en 22,5 miljoen ton is dus gewenst. Bij een goede export wellicht iets meer, aangezien ook de capaciteit verder is uitgebreid, maar met een 23 miljoen ton houdt het dan wel op.
Om de situatie in balans te brengen moet het areaal in Noordwest-Europa krimpen. Daarbij wordt 10% tot 20% genoemd, al is dat in deze fase van het seizoen nog wel erg voorbarig. Toch is een 'bodem' van 10% zeker te onderbouwen wanneer je kijkt naar de groei die er dit jaar is geweest. En dat is nog bovenop de 7% groei die in 2024 werd gerealiseerd. Verwerkers mogen dan momenteel soms zwarte sneeuw zien, het is de vraag of ze de 'gekochte' areaalstijgingen (door fors meer voor contractaardappelen te betalen) weer zo gemakkelijk durven prijsgeven. Immers klaren de donkere wolken boven de exportmarkten op, dan kunnen die aardappelen ook weer net zo hard nodig zijn; of in een groeiseizoen dat tegenvalt. Om de alsmaar onder druk staande opbrengsten het hoofd te bieden is eigenlijk maar één remedie: meer hectares.
Telersvertrouwen
Het zijn de telers die uiteindelijk het laatste woord hebben. Over de contractprijzen van 2026 is evenmin iets bekend. De kostprijs pakt volgend jaar niet lager uit, terwijl de contracten zeer zeker wel lager worden ingestoken vanuit de fabrieken, of op zijn minst met een kleiner deel op vaste prijs. Kiezen de aardappeltelers ervoor om de teelt (deels) te laten zitten, dan wordt inderdaad de nodige krimp gerealiseerd. Tegelijkertijd zijn alternatieve gewassen er niet of nauwelijks. Wat er begin komend jaar onderaan de streep wordt getekend kan weleens seizoen 2026/27 maken of breken.