Veel aardappelen en uien staan te verdrogen

Een van de bestemmingen van dit zoete water is Proefboerderij Rusthoeve, gevestigd op Noord-Beveland. Donderdagavond zal een tweede schip arriveren met 750 kuub water uit het Hollands Diep. “Met behulp van een loonwerker zorgen we ervoor dat dit water in ons bassin terecht komt, zodat we in ieder geval onze uienproeven kunnen beregenen”, vertelt bedrijfsleider Eelco Boot.

Zeer kostbaar
Ook andere akkerbouwbedrijven in de provincie wijken uit naar wateraanvoer per schip. Uiteraard een zeer kostbare aangelegenheid, beaamt Boot. “Dit zal dan ook alleen gedaan worden voor de hoger renderende gewassen. Je moet iets.” Zoet water is volgens hem inmiddels een toverwoord in Zeeland. “Incidenteel zijn er telers die beregeningsmogelijkheden hebben, maar voor 90% geldt dat niet. De situatie is dan ook op z’n zachtst gezegd zorgelijk. Van veel gewassen komt niets terecht. En dat zien we nu al drie jaar op rij.”

Met name de zaaiuien hebben het volgens Boot zwaar. Maar dat geldt ook voor andere fijnzadige gewassen, zoals suikerbieten, cichorei en plantuien. “We hebben dit jaar te maken met een domino-effect. We begonnen de winter zonder vorst, waardoor de grondstructuur heel slecht was. Door het uitblijven van regen was het zaaien van de gewassen een probleem. Het zaad lag al tussen kluitjes. Dat is nu duidelijk te zien. En ook de zomertarwe staat er niet florissant bij.”

Veel wind
Leonard van der Velde, akkerbouwadviseur bij CZAV, beaamt de benarde situatie. In zijn regio, de Zuid-Hollandse eilanden, kan er doorgaans wel beregend worden, maar ook daar is het volgens hem ‘bar en bar droog’. “We zitten dit voorjaar met veel wind, waardoor er niet altijd beregend kan worden. Ook die problematiek is regelmatig aan de orde.” De opkomst van veel gewassen houdt volgens Van der Velde dan ook niet over. “Telers hebben alles uit de kast moeten halen om hun gewassen te zaaien en boven te krijgen.”

Tarwe staat volgens de akkerbouwadviseur nu al ‘scherp’ te worden. “Normaal zien we een mooi rond gewas, maar nu komen er droogteplekken in en het is nog maar eind mei. Komende weken wordt er nauwelijks regen verwacht, dus de korrelvulling zal ook niet optimaal zijn.” Voor rest van de gewassen is het volgens Van der Velde nog te vroeg om uitspraken te doen over de opbrengst. “Wel zien we dat de opkomst in de suikerbieten slecht is. Dat gaat impact hebben op de kilo’s. Uien en aardappelen kunnen we hier beregenen, maar voor de collega’s in Zeeland geldt dat veelal niet.”

Dreigende schaarste
Aardappelen halen momenteel nog voeding uit de knol, maar hebben binnenkort wel regen nodig, stelt Boot. “De droogte moet geen twee weken meer duren. Uien hebben al snel genoeg aan een beetje regen. Aardappelen zitten in een bed grond en hebben meer nodig.” Het zijn dan ook geen leuke tijden voor telers. “Niemand is vrolijk. Normaal zie je alles groeien en bloeien in deze tijd van het jaar. Nu zien we vooral gaten en ondertussen worden er alleen maar kosten gemaakt.” 

Als dat dat leidt tot een vorm van schaarste, kan dat goed zijn voor prijsvorming. “Maar dan moet je als teler wel aanbod hebben”, stelt Van der Velde terecht. “Uien en aardappelen die nu staan te verdrogen, daar is veel geld mee gemoeid. Zeker telers die nog met een schuur vol fritesaardappelen zitten, maken zich zorgen.”

Ook in andere regio’s
Uiteraard is de huidige droogte niet alleen een zorg voor telers in Zeeland. In vrijwel alle regio’s wordt er hoopvol uitgekeken naar neerslag. Zeker daar waar zaaien dit voorjaar moeizaam ging en daar waar beregenen niet tot de mogelijkheden behoort. De effecten van de droogte zijn vooral merkbaar in Oost- en Zuid-Nederland en de vooruitzichten voor komende 14 dagen zijn weinig opbeurend.

In de Veenkoloniën wordt gesproken over nog voldoende vocht in de ondergrond voor de groei van de gewassen. Telers kunnen het nog eventjes uitzingen, maar als er na volgende week geen regen valt, ontstaat ook daar een situatie van ongekende droogte. Praktijkverhalen maken dan ook duidelijk dat de beregeningsinstallaties op volle toeren draaien, niet alleen in de akkerbouw, maar ook in de veehouderij. In tegenstelling tot voorgaande jaren is er geen overschot aan ruwvoer. De eerste snee gras viel qua opbrengst dit jaar vanwege de droogte ook tegen. Dit betekent dat er niet snel beregeningscapaciteit van veehouderijbedrijven beschikbaar komt voor de akkerbouw. 

Vorstschade
In de aardappelteelt zijn er met name zorgen over de percelen waar nachtvorst schade heeft aangericht. In combinatie met de droogte kan hier serieuze groeiachterstand gaan optreden. Zonder beregening leidt dat zelfs geen twijfel. Ook dreigt er tweewassigheid op percelen waar het zaaibed door de droogte onvoldoende verkruimeld is. Met name in de uienteelt is dit zeer ongewenst, omdat later in de teelt problemen kunnen ontstaan met bijvoorbeeld gewasbescherming, als het gewas onvoldoende uniform is. 

Geen beregeningsverbod
Ook in de Achterhoek draaien beregeningsinstallaties van grootschalige akkerbouwers op volle toeren, voor het derde jaar op rij. Peter Schrijver van het Waterschap Rijn & IJssel bezweert ongeruste telers dat er geen ontrekkingsverbod op grondwater komt, enkele relatief kleinschalige natuurgebieden uitgezonderd. “Zolang er een neerslagoverschot blijft op jaarbasis, dat zelfs nog groeit door extra neerslag in de winter, komt er geen beregeningsverbod met grondwater.”

“We doen er alles aan om het surplus aan water in de winter tijdens het groeiseizoen zo goed mogelijk te benutten”, vervolgt de waterschapsbestuurder. “Het is niet de bedoeling dat er water afstroomt naar het IJsselmeer, terwijl het stroomopwaarts ook vastgehouden en benut kan worden door de landbouw. Het water vasthouden lukt steeds beter.” Wel is het voor het Waterschap Rijn & IJssel nog een uitdaging om buffer te houden bij stortbuien. Schrijver: “Dan moeten wel heel snel kunnen schakelen. Dat kan steeds beter dankzij automatisering van stuwen die a la minute in een groot gebied kunnen worden bijgesteld.”

Dit artikel is geschreven met medewerking van Erik Colenbrander.