Interview Vincent Coolbergen
'Stoppen met bieten beste keus voor lange termijn'
De Koninklijke Maatschap de Wilhelminapolder was jarenlang de grootste suikerbietenteler van Nederland. Maar in 2023 groeit voor het eerst geen biet meer op het grootste particuliere akkerbouwbedrijf van ons land. "Het gewas past niet langer in de langetermijnvisie", zegt directeur Vincent Coolbergen.
Wat is jullie belangrijkste motivatie om te stoppen met de teelt van suikerbieten?
"Die is tweeledig: Enerzijds het financieel rendement. De kosten zijn de laatste jaren behoorlijk toegenomen, vooral voor zaaizaad en de gewasbescherming. Tegelijk neemt de effectiviteit van het steeds smaller wordend middelenpakket af. Dat maakt het een lastigere teelt, dat zijn weerslag heeft op de financiële opbrengst. De hectare-opbrengsten zijn toegenomen, maar daarvoor moet je meer kosten maken en loop je grotere risico's. Vooral de late oogst is een aanslag op onze kleigronden. Dat rijmt niet met de duurzaamheidsambitie die we als bedrijf hebben vastgesteld, zowel op de korte als lange termijn."
De perspectieven voor een goede uitbetaalprijs zijn de voorbije maanden fors verbeterd. Ook de prijs van LLB's is gestegen. Is dat – nu terugkijkend – niet een beetje zuur?
"We kijken al veel langer kritisch naar de teelt, zeker een jaar of vijf. Daar hebben we uitgebreid over gesproken met Cosun. Op de top bedroeg ons areaal 270 hectare suikerbieten. Dit jaar was dat nog 140 hectare. Die halvering zegt genoeg. We proeven dat Cosun stuurt op een steeds langere bietencampagne. Met ons areaal betekent dit dat altijd een gedeelte laat moet worden geoogst. We doen er alles aan om zo goed mogelijk met de grond om te gaan. Om het dan uiteindelijk sterk te verdichten – met alle gevolgen van dien – voelt gewoon niet goed."
In hoeverre is de hoge graanprijs een motivator geweest om juist nu te stoppen?
"Dat was zeker niet doorslaggevend. Zoals gezegd praten we er al jaren over. Tarwe en suiker zijn beide commodities en in meer of mindere mate aan elkaar gelinkt. Een groter voordeel ligt misschien wel bij het nieuwe GLB."
Het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), leg uit?
"Op ons bedrijf kunnen we relatief gemakkelijk de status goud behalen. Omdat we een extensief bouwplan hebben, maar ook omdat we niet langer met de late oogst van suikerbieten te maken hebben. Daar wordt in het GLB op gestuurd, om vroeg te oogsten. Dat zegt genoeg denk ik. Ik hoor van collega-akkerbouwers dat zij worstelen met het behalen van de gouden status, voor de maximale hectarepremie."
Welke gewassen vervangen suikerbieten in de rotatie?
"Graan, peulvruchten (bruine bonen en veldbonen) en luzerne breiden allemaal een klein beetje uit. Het is verrassend hoe snel de oppervlakte was ingevuld. Een bijkomend voordeel is dat we gemakkelijker in het bouwplan kunnen schuiven met een meerjarige teelt als luzerne."
Waarom niet een nieuwe teelt introduceren zoals koolzaad of vezelvlas?
"Dat hebben we wel degelijk overwogen. De plannen om koolzaad te telen hadden serieus vorm gekregen. Toen we in gesprek raakten met Engelse telers bleek dat slakkenvraat in aardappelen een groot probleem wordt door de combinatie van koolzaad, graan en aardappelen. Uiteindelijk hebben we er daarom van afgezien. De vlasteelt blijft een mogelijk alternatief voor de toekomst. Het gewas is bekend in het zuidwesten en afnemers zijn er voldoende. Graszaad is voor ons niet interessant. De hectare-opbrengst fluctueert te veel en het oogstmoment komt tegelijk met dat van graan."
Is het voor de KMWP eenvoudiger om deze keuze te maken omdat het eigenaarschap van 400 maten een ander financieel uitgangspunt geeft?
"Dat speelt inderdaad een rol. We hebben een strategisch plan met ambities en doelen voor de korte en lange termijn. Die ambities zijn ruim gedefinieerd. Een praktische keuze om met suikerbieten te stoppen wordt door ons zelf genomen, maar past bij onze ambitie van 'goed rentmeesterschap'. We willen de boerderij in een betere staat overdragen aan de volgende generatie dan toen ik hier kwam. Dit is één van de keuzes om dat te kunnen bereiken."
Is een financieel resultaat per hectare daarmee van ondergeschikt belang?
"Je moet het bedrijfsbreed bekijken. Zo brengt wintertarwe na suikerbieten op ons bedrijf structureel een ton minder op per hectare. Dit verlies moet je ook in de totale kostprijsberekening meenemen. Door extensivering van het bouwplan zien we de opbrengsten van alle gewassen stijgen, ook bij de aardappelen. We verwachten dat deze stijgende lijn doorzet."
Zou u dezelfde keuze hebben gemaakt wanneer het om een traditioneel bedrijf ging?
"Zeer zeker! Ik zie ook collega-akkerbouwers worstelen met de bietenteelt. Zij zitten met dezelfde uitdagingen. Kijk naar je gehele bedrijfsvoering om te zien wat het beste past. Ik begrijp goed dat iemand die geen aardappelen teelt, kiest voor suikerbieten, maar beide rooivruchten in één bouwplan is op onze grond te intensief. Het heeft me verrast hoe snel alle LLB's een koper hebben gevonden. Heel veel bedrijven hebben allemaal een klein beetje gekocht om te groeien."
Tot slot: ligt de toekomst van de KMWP bij verdere groei en een extensief bouwplan?
"Groei is geen doel op zich. Wanneer kansen zich voordoen dan overwegen we dit per geval. Daarnaast werken we steeds meer samen met buren en integreren we een deel van hun bedrijf in onze bedrijfsvoering. De spil van het bouwplan blijft de consumptieaardappel, met een areaal van 370 hectare. Het stoppen met de bietenteelt geeft belangrijke ruimte in de arbeidspiek tijdens de herfstmaanden. Dat is een bijkomend voordeel. De eerstejaars en tweedejaars plantuien blijven een vast onderdeel."
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.