Brussel verhoogt per 1 juli de importheffingen op kunstmest uit Rusland en Wit-Rusland fors. De heffingen zullen stapsgewijs oplopen tot 100% van de waarde in 2028. Met deze stap wil de Europese Unie haar afhankelijkheid van deze landen verminderen en voorkomen dat via de kunstmestexport de oorlogsinspanningen van Rusland tegen Oekraïne worden gefinancierd.
De verhoogde importheffingen op Russisch kunstmest waartoe 22 mei besloten werd door het Europees Parlement, zorgen ervoor dat de goedkopere meststoffen minder beschikbaar worden in Europa. Tegelijkertijd is de maatregel bedoeld om de Europese kunstmestproductie te stimuleren en zo de afhankelijkheid van Rusland te verminderen. Op de korte termijn zal dit er waarschijnlijk voor zorgen dat de productiekosten stijgen, zeker als er geen goede alternatieven zijn. Daarnaast zorgt de maatregel voor meer onzekerheid en prijsvolatiliteit, wat het nog lastiger zal maken om op het juiste moment kunstmest in te kopen.
Polen, Frankrijk en Duitsland zijn de grootste afnemers van Russische kunstmest binnen de EU. De totale import van kunstmest uit het land bedroeg in 2022, 5,3 miljoen ton. In 2023 daalde dit naar 3,9 miljoen ton, maar in 2024 steeg de import weer tot 4,9 miljoen ton.
Gevolgen Europese landbouw
De verhoging van de invoerheffingen is bedoeld om de instroom van stikstofhoudende meststoffen uit Rusland en Wit-Rusland te verminderen. De Europese Commissie en de lidstaten gaven al eerder goedkeuring voor de hogere heffingen, die vanaf 1 juli 2025 ingaan. Europarlementariër Inese Vaidere (Letland) benadrukt: "Deze maatregel moet voorkomen dat Rusland zijn oorlog financiert via de Europese markt."
De verhoging van de heffingen heeft echter ook gevolgen voor de Europese landbouwsector. De Europese boerenorganisatie Copa-Cogeca waarschuwt dat boeren niet onbedoeld slachtoffer moeten worden van deze maatregel, aangezien hogere kosten voor kunstmest de landbouwproductie kunnen beïnvloeden. De Europese Commissie heeft aangegeven dat ze actief de meststofprijzen zal volgen en indien nodig aanvullende maatregelen zal nemen om de impact voor boeren te verzachten.
Hoewel KAS (kalkammonsalpeter) op meerdere plekken in de wereld wordt geproduceerd, is Rusland nog altijd een belangrijke exporteur van stikstofhoudende meststoffen naar de EU. Uit de markt klinken geluiden dat KAS momenteel aangeboden wordt voor ongeveer €35 per 100 kilo wanneer deze in bigbags wordt geleverd, terwijl de prijs voor los geleverd KAS rond de €33,50 per 100 kilo ligt. Tripelsuperfosfaat (TSP), een veelgebruikte fosfaatmeststof in Nederland, wordt traditioneel vooral geïmporteerd uit landen als Marokko, Egypte en Tunesië. De afgelopen jaren heeft de Russische fosfaatmeststof echter sterk terrein gewonnen. De belangrijkste reden hiervoor is de prijs. Vanuit de markt wordt aangegeven dat tripelsuperfosfaat momenteel te krijgen is voor €60 per 100 kilo. Russische TSP is vaak aanzienlijk goedkoper dan die van andere leveranciers, dankzij lagere productiekosten en overheidssteun aan de kunstmestsector. Een belangrijke reden waarom veel Europese importeurs nog steeds voor Russisch TSP kiezen.
Rekening houden met hogere kosten
Insiders laten weten dat de importheffingen op Russische kunstmest vanaf 1 juli wel degelijk impact zullen hebben op de prijsvorming binnen de Europese kunstmestmarkt. Mocht er ondanks de heffingen toch nog kunstmest uit Rusland de Europese markt bereiken, zullen boeren rekening moeten houden met hogere kosten voor kunstmest.