Nieuwe inzichten in Duitsland tonen aan dat de glasvleugelcicaden, die onder andere de gevreesde ziekte van Stolbur overbrengt, ook in uien voor grote schade kan zorgen. Inmiddels is al een kwart van alle Duitse suikerbieten getroffen. In de aardappelteelt zijn al tienduizenden hectares besmet.
Glasvleugelcicaden stonden tot nu vooral bekend om het kunnen overbrengen van de ernstige ziektes Syndrome des Basses Richesses (SBR) en Rubbery Taproot Disease (RTD); beiden fytoplasma's. Deze bacterie-achtige organismen zorgen voor grote schade in suikerbieten. In aardappelen brengt het insect de ziekte van Stolbur over. Nieuwe Duitse ervaringen laten nu zien dat ook veel andere groentegewassen, waaronder uien, er grote opbrengstderving van kunnen ondervinden.
Hotspot
Juist een combinatie van suikerbieten, aardappelen en uien zorgt voor een ware hotspot aan glasvleugelcicaden. Dat tonen nieuwe bevindingen aan, zo zegt het landbouwministerie van Baden-Württemberg. Daarover schrijft de Duitse krant Die Zeit. In 2009 werd de cicade voor het eerst in Duitsland aangetroffen. Klimaatverandering en het gebrek aan insecticiden om het beestje te bestrijden hebben ervoor gezorgd dat de ziektes een enorme zorg voor de Duitse landbouwsector zijn geworden.
Volgens de Duitse belangenbehartiger DBV werd vorig jaar 75.000 hectare suikerbieten getroffen door SBR en/of RTD. Dat is een kwart van het totale areaal. In 2023 bedroeg de oppervlakte nog 40.000 hectare. Cijfers voor de aardappelteelt zijn er niet, maar Unika, de Duitse tegenhanger van de Vavi, noemt een gebied ter grootte van 65.000 hectare dat getroffen kan worden.
70% opbrengstderving
Vooral in de deelstaten Baden-Württemberg, Rijnland-Palts, Beieren en Hessen is de schade enorm. In Nedersaksen en Saksen-Anhalt neemt de cicadenverspreiding ook steeds verder toe. In suikerbieten zorgen de ziektes tot een kwart aan wortel- en suikeropbrengst. Bij aardappelen kan de opbrengstderving tot wel 70% oplopen, zo toont de Duitse praktijk aan. Volgens het DBV is het voor sommige telers in het zuidwesten inmiddels zo ver dat ze twijfelen of aardappelen telen er überhaupt nog mogelijk is.
In Nederland heeft het IRS in 2023 voor het eerst de glasvleugelcicade aangetroffen. Dit jaar monitort het twintig percelen. Deze regio's zijn volgens het onderzoeksinstituut gekozen vanwege de vondst in 2023 en de verwachte vectoractiviteit. Vooral in het zuiden wordt dit jaar intensief bemonsterd. Tot op heden heeft het IRS nog geen melding van een vondst gemaakt. Wel heeft het recent de bietenmot aangetroffen, die voor wortelrot kan zorgen. Hiertegen is wel een bespuiting mogelijk, zodra de schadedrempel wordt behaald.
NAK op scherp
Keuringsdienst NAK maakte deze zomer bekend extra op de ziekte van Stolbur in pootaardappelen te gaan letten. Wat die taak moeilijk maakt, is dat Candidatus Phytoplasma solani, zoals de ziekte officieel heet, niet te onderscheiden is van andere fytoplasma's. Is een pootgoedpartij besmet, dan wordt deze afgekeurd. Het gevolg van de aantasting is onder andere misvormd blad en stengels en rubberachtige knollen. Voor de monitoring gebruikt de NAK-vangbakken en zuigvallen die ook voor de bladluismonitoring worden ingezet. Wel onderzoekt het nog de mogelijkheden om verschillende cicadensoorten te kunnen determineren. Gelukkig heeft de NAK tot op heden de ziekte niet aangetroffen.
In Duitsland is een brede sectoroproep gaande om het probleem een halt toe te roepen. Volgens DBV-voorzitter Joachim Rukwied helpen eerder genomen maatregelen: ruimere gewasrotaties of noodtoelatingen met insecticiden, onvoldoende om de cicadenplaag een halt toe te roepen. "We hebben een brede strategie nodig voor de bestrijding en daarnaast onderzoek naar resistentie bij de veredeling." Volgens Stefan Streng, bestuurder bij Südzucker en voorzitter van de Zuid-Duitse bietentelersorganisatie, het grootste probleem waar de bietenteelt de komende jaren mee te maken krijgt.