'Aan iedere partij aardappelen mankeert wel wat', verzucht een insider. Nu veel aardappelen een week of zes tot acht binnen liggen, komen steeds meer bewaarproblemen naar voren. Stootblauw maar ook rot en kiemlust worden veelvuldig genoemd. De druk op de markt neemt daardoor verder toe.
Er spelen verschillende kwaliteitsissues bij aardappeltelers in onder andere Nederland en België. Om te beginnen is er blauwverkleuring door rooibeschadigingen. Zelfs percelen die meermaals zijn beregend blijven achteraf toch niet helemaal vrij van stootblauw. Telers in het zuidwesten die tot het allerlaatst hebben gewacht, en na de regen eind oktober en begin november gerooid, zijn dan nog het beste af geweest. Daar zijn de problemen het minste, zo blijkt uit genomen monsters.
Rotte knollen
Ondanks een droog groeiseizoen wordt ook bacterierot aangetroffen in de bewaarcellen. Rooibeschadiging is ook hier de boosdoener. Het gaat niet direct om heel grote problemen, maar om die paar rotte knollen weg te draaien, moet je toch weer veel uren maken. En dat is nu juist wat de telers niet willen doen.
In de EU-4 wordt overal wel melding gemaakt van de grote kiemlust onder aardappelen. Er is relatief vroeg gepoot dit jaar en daardoor zijn de knollen op dit moment al fysiologisch ouder dan je in eerste instantie zou denken. Daar komt bij dat de MH-bespuiting afgelopen zomer meestal niet voldoende heeft gewerkt. Dat komt nu boven water. Het relatief warme weer, zeker ook 's nachts, heeft niet geholpen om de partijen voldoende terug te koelen. Door al deze zaken is de kieming vroeg op gang gekomen.
Prikje winters weer
Deze week krijgen we in Nederland met ander weer te maken. De eerste vorst van dit seizoen is al behaald en het kan, met name in Oost-Nederland, richting het einde van de week min 5 graden worden 's nachts. In Zuid-Limburg en op de Veluwe kan het daarbij ook wit worden als gevolg van sneeuwval. Elders in het land blijft het een beetje kwakkelen. Het wordt wel koud, maar tot echt winters weer komt het niet. Richting het einde van november loopt de temperatuur naar verwachting weer op, maar de weermodellen herbergen een grote onzekerheid. December kan droog en koud beginnen, maar het is maar net de vraag of het Scandinavisch koude weer ons bereikt.
In de landen om ons heen is het weer vergelijkbaar met af en toe neerslag en 's nachts temperaturen rond of net boven het vriespunt. Toch kan een speldenprik vorst wel nadelig uitpakken voor de aardappelen die nog wel in de grond zitten. Het afland leveren van de aardappelen is nog niet overal helemaal afgerond. Daarnaast zijn er behoorlijk wat aardappelen die in een noodbewaring zitten en die zijn lang niet allemaal vorstvrij. Is er wel sprake van serieus winterweer dan kan dit een probleem worden.
Geen vraag
Die veel te grote voorraad blijft op de markt drukken en van verlichting is voorlopig geen sprake. Dat is ook te zien in bijvoorbeeld Duitse voorraadcijfers, die aangeven dat de fritesaardappelvoorraad begin november 12% groter was dan vorig jaar. Fabrieken in Europa zitten helemaal niet te wachten op meer aardappelen dan strikt noodzakelijk. Zo verwerkten de Franse fabrieken slechts 3.000 ton vrije aardappelen dit seizoen (tot 1 november). Deze week verschijnen ook de Nederlandse cijfers, die meer duidelijkheid moeten geven over het tempo in ons land. Regelmatig hebben lijnen voor korte of langere tijd stilgestaan, waarmee het interessant wordt om te zien wat dit met de productie heeft gedaan.
Vrees dat we dit jaar met kerst allemaal minder frites op ons bord hebben liggen, hoeft er niet te zijn. De vrieshuizen in Europa zitten tjokvol met diepgevroren frites. Aan het einde van vorig seizoen hebben sommige verwerkers de kans aangegrepen om tegen lage prijzen nog wat vrije aardappelen te kopen met het idee dat ze zo goedkope frites konden maken. Die ligt nu nog deels in de vriezers opgeslagen en ondertussen wordt er wel dagelijks doorgeproduceerd in meer of mindere mate. Er is dus niet alleen sprake van een aardappelprop, maar ook van een fritesprop.
Stemmingswisseling
Onder aardappeltelers is ondertussen een duidelijke stemmingswisseling merkbaar. Het landwerk is op veel plekken zo'n beetje voorbij en er wordt nu vooruitgeblikt op teeltjaar 2026. Waar eerder deze herfst nog werd gedacht c.q. gehoopt op stabilisering en licht herstel na het nieuwe jaar hebben nu veel telers de blik al verruimd naar volgend voorjaar of nog later. Een voorjaar met een verhaal (en een klein wonder) is nodig om de markt enigszins vlot te trekken.
Komende week starten de eerste (Belgische) fabrieken met contracteren, waarmee de sector antwoorden krijgt op veel vragen: wat wordt de verlaging; wat doen de pootgoedprijzen; wat is het maximale volume dat ik vast kan leggen? Belangrijke zaken voor komend jaar. Dat de afnemers kritisch gaan kijken naar de opgebouwde relaties, zoveel was al wel duidelijk. Zeker voor bedrijven die ver van hun afnemer zitten, niet kunnen opslaan en de laatste jaren met kwaliteitsissues hadden te kampen gaat het erom spannen. Naar verluidt houden de Nederlandse fabrieken vast aan hun publicatieschema's en laten ze zich nog even niet in de kaarten kijken.