Uienzaad is in 2026 beperkt beschikbaar, zeggen zaadbedrijven. Na een mislukte oogst in 2024 zijn er geen voorraden, waardoor de bedrijven nu volledig moeten putten uit de nieuwe oogst. Dat begrenst de mogelijkheden om de teelt van zaaiuien uit te breiden.
De beschikbaarheid van uienzaad staat dit jaar meer onder druk dan andere jaren. Zaadfirma's zijn volledig aangewezen op de nieuwe oogst, omdat de gebruikelijke voorraden vorig seizoen al grotendeels waren uitgeleverd. Op dit moment is er dan ook een volledige verkoopstop van uienzaad. Voordat duidelijk is wat er daadwerkelijk leverbaar is, moeten alle nieuwe partijen door uitgebreide kwaliteitscontroles heen. Die testen richten zich niet alleen op de formele kiemkracht, maar ook op kiemenergie, een interne standaard waar zaadfirma's streng op selecteren.
Waar in eerdere jaren nog een voorraadbuffer uienzaad uit voorgaande oogsten beschikbaar was, is die marge in 2024 vrijwel volledig verdwenen. "Normaal kunnen we terugvallen op een basisvoorraad, maar die was vorig jaar vrijwel helemaal opgebruikt", zegt André Boot, senior specialist uien bij Hazera. Zaadvermeerdering vindt vooral in Noord-Frankrijk plaats. De natte teeltomstandigheden en de forse uitval in zowel de commerciële teelt als de bolproductie hebben deze reserve volledig verdwenen.
Omdat uienzaad een tweejarig gewas is, waarin de zaadwinning in het tweede jaar plaatsvindt, werkt een mislukte oogst extra lang door in de beschikbaarheid van nieuw uienzaad. Bovendien was de oogst van 2024 uitzonderlijk nat, wat de kwaliteit en kiemkracht dusdanig heeft beïnvloed, en daardoor niet aan de kwaliteitseisen van verschillende zaadfirma's voldeed. Daardoor leunt de sector dit jaar volledig op zaad uit de nieuwe teelt.
Ook gaan er geluiden in de markt dat bepaalde uienrassen al uitverkocht zijn. Boot bevestigt dit en ziet vooral krapte bij vroege uienrassen. "Telers merken dat direct, bepaalde rassen zijn dit najaar al uitverkocht. Tegelijkertijd zoeken we naar nieuwe productielocaties buiten Frankrijk om het risico te spreiden, maar geschikte regio's die voldoen aan de daglengte-eisen zijn schaars en de productie wordt er doorgaans duurder door."
Invloed op teeltareaal
Volgens Bart Schriever, verkoopleider Benelux bij De Groot en Slot, heeft de beperkte beschikbaarheid van uienzaad direct invloed op het teeltareaal. Door de huidige verkoopstop is het lastig om nu exacte uitspraken te doen over het verwachte areaal voor volgend seizoen. "We streven ernaar om hetzelfde aantal zaden uit te leveren als vorig jaar", zegt Schriever. Daardoor zal het areaal bij gelijkblijvende beschikbaarheid naar verwachting stabiel blijven.
Waar beschikbaarheid wél aanwezig was geweest, had het areaal mogelijk kunnen groeien. Als er de afgelopen tijd geen problemen waren geweest bij de productie van het zaad, had het areaal nog verder kunnen stijgen. "Op dit moment kunnen telers wel meer uien willen zaaien, maar daarvoor is voldoende beschikbaar zaad nodig", aldus Schriever. Eventuele areaaluitbreiding ligt nu direct bij de zaadleveranciers, die die groei mogelijk niet kunnen bijhouden.
Toch was er ook vorig jaar een vergelijkbare situatie wat betreft de beschikbaarheid van met name rood uienzaad. Ondanks deze beperkingen steeg het areaal rode uien met maar liefst 35%. Regionale 'dealers' van uienzaad in Nederland haalden daarom met alle mogelijke middelen, ook uit het buitenland, extra zaad om de gewenste areaaluitbreiding te kunnen realiseren.
Mochten de kwaliteitscontroles negatief uitpakken en blijken dat er via de zaadfirma's toch minder kwalitatief uienzaad beschikbaar is, kan het areaal zelfs krimpen, aldus Bart Schriever. Dit brengt uien telend Nederland terug bij de situatie van vorig jaar, toen veel buitenlandse uienrassen werden uitgezaaid. Ondanks de beperkingen zorgde dat toen alsnog voor een landelijke stijging van het areaal uien.
Op dat moment waarschuwden zaadfirma's al voor het gebruik van deze buitenlandse rassen. Bart Schriever lichtte dit voorjaar toe dat uienrassen afgestemd zijn op een bepaalde daglengte. In Nederland is het volgens de zaadleverancier cruciaal om rassen te telen die geschikt zijn voor het 'zeer lange dag'-segment. Rassen die uit het buitenland worden aangeboden, zijn soms nog nooit in Nederland geteeld en waren oorspronkelijk bedoeld voor andere daglengtes. Het gebruik van deze rassen kan problemen veroorzaken, zoals vroegtijdige bolvorming en schieters, wat de opbrengst en kwaliteit negatief kan beïnvloeden.