Een vraaggestuurde markt voor mest in plaats van een aanbodgedreven markt is belangrijk voor het nieuwe mestbeleid. Het InnovatieNetwerk te Utrecht heeft daarover vorig jaar al een heel goed rapport geschreven: Markt voor Mest, oftewel de ontwikkeling van vraaggestuurde ketens voor grondstoffen uit mest.
Mest is van oudsher een waardevol product om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden, maar sinds enkele jaren is er sprake van een niet binnen de Nederlandse landbouw plaatsbaar mestoverschot. Dit mestoverschot gaat de komende jaren door onder meer een uitbreiding van de melkveestapel nog meer toenemen en moet buiten de Nederlandse landbouw worden afgezet. Door de sterk groeiende druk op de mestmarkt stijgen de kosten van de mestafzet nog verder.
Richting 2015 treft dit ook de melkveehouderij. Om tot een structurele oplossing te komen, moet mest transformeren van een afvalproduct tot een waardevolle grondstof, aldus het InnovatieNetwerk. Het winnen van groene energie en het hergebruiken van stikstof en fosfaat dragen bij aan de klimaat- en milieudoelstellingen van de overheid, dus investeringssubsidies liggen in het verschiet.
Er zijn inmiddels wel voldoende technieken om energie en mineralen uit mest te winnen, maar het aantal initiatieven voor mestverwerking is nog beperkt. De meeste initiatieven betreffen mestvergisting voor het winnen van biogas om elektriciteit en warmte te produceren. Let op, mestvergisting geeft wel energie, maar lost het mineralenvraagstuk niet op!
En de vraag is of er in de toekomst voldoende co-producten zijn voor een rendabele mestvergisting. Dit blijkt nu al niet het geval te zijn. Naast mest wordt natuurlijk kunstmest in de landbouw gebruikt, waarin eveneens fosfaat, stikstof en kali zijn verwerkt. Ook hier zijn steeds betere technieken beschikbaar om mest of digestaat (na vergisting) zodanig te bewerken of raffineren, dat de producten de werking van kunstmest benaderen.
Hergebruik van mineralen is om reden van schaarste van fosfaat en vanwege de milieubelasting zeer wenselijk, maar op dit moment is het gebruik van kunstmestvervangers nog beperkt en helaas sterk gereguleerd! Belangrijk voor de toelating van zogeheten mineralenconcentraten uit mest als kunstmestvervanger, is de werkingscoëfficiënt en ook de afwezigheid van zware metalen.
Veel waterzuiveringsinstallaties zijn al gericht op terugwinning van mineralen, bijvoorbeeld in de vorm van struviet. Een gecombineerde verwerking van mest en slib uit de waterzuivering behoort dan ook tot de mogelijkheden, volgens het InnovatieNetwerk. Tenslotte kunnen ook andere producten uit mest worden gemaakt, deze worden nu nog ‘specialties’ genoemd. Het gaat hier bijvoorbeeld om de productie van algen uit de mineralen uit mest en de CO2 plus warmte, die vrijkomt bij de verbranding van biogas.
Ook de productie van eiwitten door bacteriën, die groeien op biogas kan een optie zijn. En zelfs de productie van zogeheten cyanophycine en fumaarzuur voor de chemische industrie is mogelijk, aldus het InnovatieNetwerk. Maar de markten waarbij grondstoffen uit mest een belangrijke rol kunnen spelen, zijn nog in ontwikkeling en daar zit hem de kneep! Er is wel een potentiële vraag naar diverse grondstoffen en producten uit mest, maar we hebben deze markt nog niet goed in kaart gebracht. We moeten nog wennen aan een vraaggestuurde mest markt in plaats van de huidige aanbodgedreven markt.
En dat begint al in de akkerbouw, de groenteteelt en de fruitteelt zelf: welke producten/concentraten zijn gewenst, wat is de bemestingswaarde en hoeveel afzetmogelijkheden zijn er in binnen- en buitenland? Maar ook praktische oplossingen voor de melkveehouderij zijn hard nodig, wanneer de melkveestapel richting 2015 een flinke uitbreiding laat zien. Er is dus volop (mest)huiswerk te doen de komende maanden, voordat staatssecretaris Bleker met zijn overhoring kan beginnen. Daarom wens ik ons allen inzicht en succes om tot een vraaggestuurde samenwerking te komen in de mestmarkt!
Ad Merks
Woordvoerder van de website Boer&Co
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.