In de eerste week onder het bewind van Donald Trump krijgt de Amerikaanse landbouw direct drie bittere pillen te veduren. Trump trekt de stekker uit Trans-Pacific Partnership (TPP), het USDA krijgt onverwacht een publicatiestop en tot overmaat van ramp cancelt Enrique Peña Nieto, de president van Mexico, het bezoek met de nieuwe president. Een slecht voorteken voor toekomstige handel.
Pakken donkere wolken zich samen boven de Amerikaanse landbouw? Boerenbusiness geeft inzage in mogelijke gevolgen voor de Amerikaanse landbouw onder het beleid van de - op het eerste gezicht - protectionistische president.
In aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen stond landbouw nauwelijks ter discussie. Althans, niet direct. Indirect hebben onderwerpen als handelsverdragen, milieu en immigratie natuurlijk ook uitwerking op de landbouw, maar tijdens de felle debatten werd geen woord gerept over bijvoorbeeld de Amerikaanse maïsteelt of het belang van de varkenshouderij.
Op zich logisch. In Nederland is het niet anders. Door schaalvergroting is de boerenstand, zowel in Europa al Amerika, gekrompen tot een minderheidgroep en daarom voor de politiek niet echt interessant. Ten eerste zijn er weinig stemmen te winnen en daarbij zijn boeren van oudsher redelijk trouw aan hun politieke kleur. Tegenwoordig gaan de discussies vooral over onderwerpen die de zwevende kiezers interessant vinden. Dit betekent wel dat de politieke pleidooi voor boeren flink is afgenomen en tevens verklarend waarom een aantal politiek partijen juist tegen de landbouw lijken te keren. Onderwerpen als milieu zijn namelijk stroop voor de zwevende kiezers. Vaak komt de landbouw, vooral de veehouderij,er dan karig vanaf, maar dat terzijde.
Doordat tijdens de politieke debatten in Amerika het-beestje-niet-bij-de-naam-genoemd-is, zijn Amerikaanse boeren in principe gedwongen om in oorzaak/gevolg theorieën te denken. Dus in termen van ‘wat als’. Bijvoorbeeld: wat als de muur met Mexico daadwerkelijk gebouwd wordt, of wat als het Nafta-akkoord geschrapt wordt. Wat betekent beslissing X voor de landbouw, of hoeveel invloed heeft uitspraak Y op de exportpositie? Mede door tweets van Trump heeft de Peso sinds begin november al circa 15 procent aan waarde verloren. Dit komt de landbouw zeker niet ten goede aangezien het importeren daardoor duurder wordt voor Mexico.
Het belang met Mexico is groot. In 2015 bijvoorbeeld exporteerde Amerika voor 17,69 miljard dollar naar Mexico, alleen al qua agrarische export. Maïs is met een waarde van 2,3 miljard dollar hierbij het grootste exportproduct, maar ook varkensvlees en zuivel (beide zo’n 1,2 miljard dollar) gaan in grote volumes richting Mexico. Ook non-agri goederen vinden gretig aftrek in Mexico.
Nu Trump bijna een week president is en vanuit het Witte Huis zijn beleid uitstippeld, valt op dat hij in elk geval zijn best doet om verkiezingsbeloftes na te komen. De bouw van de muur op de grens met Mexico werd eigenlijk niet serieus genomen, maar Trump is toch echt van plan om daad bij het woord te voegen. Of het gaat lukken, is natuurlijk de vraag, maar het zet omliggende landen als Mexico wel te denken. Dat Mexico voornemens heeft om de varkensstapel op te schroeven en zodoende minder afhankelijk te worden van Amerika, is geheel begrijpelijk. Gezien de president van Mexico de afspraak met Donald Trump - die gepland stond voor 31 januari - heeft gecanceld, is een teken aan de wand dat de onderlinge verhoudingen snel verslechteren.
Voor Nederlandse en Europese boeren heeft het beleid van Trump in eerste instantie weinig invloed op prijsvorming. In een later stadium kan het de stemming op de wereldmarkt - zowel positief als negatief - zeker gaan bepalen. Voorlopig echter brengt het vooral de Amerikaanse boer in onzekerheid. De landbouw in Amerika kan de komende maanden daarom weleens een speculatief karakter krijgen. Want is het bijvoorbeeld nog verstandig om een exportgewas als maïs in te zaaien? En wat is de toekomst van Bio-ethanol en in het verlengde daarvan de gewassen? Het stopzetten van publicatie van het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) is een typisch voorbeeld dat Trump vanaf dag één direct een stempel drukt op de Amerikaanse landbouw, terwijl het schrappen van handelsverdragen de Amerikaanse boeren indirect raken.
Trump is nogal op zichzelf en denk vooral aan zijn eigen belang. Dit blijkt uit alles na amper één week regeren. Overigens kan dit voor de binnenlandse sectoren, zoals de staalindustrie en wegenbouw, op korte termijn wel goed uitpakken, al bloedt een 'gesloten systeem' op de langere termijn ook dood. Qua landbouw echter gaat zo’n aanpak linksom of rechtsom waarschijnlijk direct al niet werken. Ook al wil Trump graag verder zonder Mexico, de Amerikaanse landbouw gaat dit absoluut niet trekken, zowel qua arbeid als afzet. Op een wereldmarkt floreren juist de landen met een open handelsgeest. ‘America First’ komt dan niet over. In de handel is het namelijk zowel geven als nemen. En juist de buitenlandse handel heeft de Amerikaanse landbouw gemaakt tot wat het het nu is.