Eind vorig jaar sloten de olieproducerende landen verenigd in OPEC een akkoord om hun productie te verlagen. Zij wilden daarmee het aanbod van olie verlagen en zo de prijs van het zwarte goud omhoog jagen. De lage olieprijs van de afgelopen jaren deed namelijk veel pijn in de olieproducerende landen, bijvoorbeeld omdat een groot deel van de overheidsinkomsten in die landen uit olie komt.
Toen na het sluiten van dat akkoord ook nog bleek dat enkele belangrijke niet-OPEC landen zoals Rusland aangaven mee te doen met die productieverlaging, ontstond al snel te verwachting dat de olieprijs inderdaad zou gaan stijgen.
Op Boerenbusiness.nl kon u toen echter lezen dat die stijging van de olieprijs niet gegarandeerd was. Daar gaven we een paar redenen aan, zoals dat we eerst moesten zien of de OPEC-landen zich wel zouden houden aan de zelfopgelegde productiebeperking. De ervaringen uit het verleden op dat gebied boden niet veel redenen daar optimistisch over te zijn. De OPEC-landen houden zich doorgaans niet of nauwelijks aan hun productiequota en de OPEC zelf kan niet controleren hoeveel olie elk land per dag produceert.
Maar zelfs als de OPEC-leden zich nu wél aan die quota zouden houden, was een stijging van de olieprijs niet gegarandeerd. Een belangrijke olieproducent als de Verenigde Staten zou zich namelijk niets van de afspraken aantrekken.
Sterker nog, zo betoogden we toen, de kans dat de Amerikanen hun productie zouden opvoeren, was zeer groot. In de voorgaande jaren zijn talloze oliebedrijven in de VS gestopt met olieproductie of hebben die sterk verlaagd. Dit in reactie op de lage olieprijs. Voor veel bedrijven was de prijs van een vat olie simpelweg te laag om nog een acceptabele winst te maken of zelfs zodanig laag dat er gewoon verlies werd geleden.
Maar als de olieprijs door het OPEC-akkoord zou gaan stijgen, dan zouden voor veel van die bedrijven olieproductie weer winstgevend worden en zouden ze de olieboorinstallaties weer aanzetten. Dat zou vervolgens voor een stijgend aanbod zorgen. Het gevolg zou zijn dat de olieprijsstijging tegengehouden zou worden, er zou als het ware een plafond op die markt ontstaan voor de prijs.
Deze verwachting is inderdaad uitgekomen. Uit de cijfers van het Amerikaanse olieonderzoeksbureau Baker Hughes blijkt dat het aantal olieboorinstallaties begin deze maand 741 bedroeg, wat 200 meer is dan begin februari 2016. Het aantal boorinstallaties in bedrijf is sinds eind 2015 niet zo hoog geweest als begin deze maand. En de trend is ook nog eens stijgend. Ook in Canada is een stijging te zien, daar is sprake van een toename met 130 vergeleken met een jaar geleden.
De olieprijs is sinds het OPEC-akkoord inderdaad opgelopen van rond 45 dollar per vat naar circa 56 dollar nu, wat een voldoende sterke stijging is geweest voor veel Amerikaanse olieproducenten om hun productie op te voeren.
Omdat dat zoals gezegd een stijgend aanbod van olie betekent terwijl de vraag niet sterker lijkt aan te trekken (want geen spectaculaire stijging van economische groei maar ook omdat de winter op het noordelijk halfrond bijna voorbij is, wat tot minder vraag kan leiden), zou het niet verbazen als de olieprijs de komende maanden veel lastiger omhoog kan klimmen. Sterker, we moeten we rekening mee houden dat de olieprijs per saldo niet veel verder zal stijgen of zelfs licht kan dalen de komende maanden. Een daling terug onder 50 dollar per vat tussen nu en de zomermaanden zou niet verbazen.
Dit betekent helaas niet dat de prijs van diesel niet verder zal stijgen of dat die zal dalen de komende maanden. De prijs daarvan is uiteraard afgeleid van de olieprijs, maar dan wel van de olieprijs van enkele maanden geleden. Dit in verband met het inkoopmoment. Wat dit kan betekenen is dat de prijs aan de pomp de komende tijd zelfs kan stijgen terwijl de olieprijs op de markt daalt, omdat de diesel die over een paar weken op de markt komt gemaakt is van olie aangeschaft enkele maanden geleden, toen de olieprijs hoger lag.
Gevolgen voor het ECB-beleid zouden er niet moeten zijn. Ja, de olieprijs kan wat dalen, maar zoals ik in het verleden heb betoogd gaat de inflatie in de eurozone – waar de ECB op hoort te letten – daardoor voorlopig niet omlaag. Die wordt namelijk bepaald door de olieprijs nu vergeleken met een jaar geleden en in die vergelijking pakt de olieprijs aanmerkelijk hoger uit tegenwoordig, ook als die de komende maanden zou dalen.
Maar ik schrijf met opzet dat er geen gevolgen zouden moeten zijn. Ervaring leert dat de ECB alles aangrijpt om maar geen verwachting te scheppen dat de bank de rente omhoog moet brengen en juist de deur wil openhouden voor een nog ruimer beleid.
Dit betekent dat ik niet verbaasd zou zijn als de bank, mocht de olieprijs de komende maanden dalen, zou aangrijpen om die deur wijder open te zetten. Gevolg: EURIBOR-tarieven gaan eerder verder omlaag dan dat die gaan stijgen voorlopig.