Interview Harm Holman (NSC)
Vertrouwen en perspectief terug, ook minder vee
Rodenaar Harm Holman (66) is het landbouwgezicht op de kandidatenlijst van Nieuw Sociaal Contract (NSC), de partij van Pieter Omtzigt. Met plek 20 op de lijst, lijkt de oud-CDA'er en voormalig zuivelbestuurder verzekerd van een zetel in de Tweede Kamer en dus een rol in de Haagse beslismachine. Het is een stap naar een harde wereld, weet Holman, en of het hem daar mee zal vallen of niet, dat moet blijken. "Ik heb bijval gekregen, er zijn ook mensen die zeiden: Harm, waar begin je aan?"
Holman heeft in ieder geval besloten om ervoor te gaan en dingen te willen veranderen, zodat systemen niet over mensen heen walsen, er aandacht is voor de regio's en er bij milieu- en klimaatbeleid niet meer zo'n eenzijdige focus is op de landbouw.
Toch is het niet: met Holman en NSC wordt alles anders. Ook uw partij wil nog altijd een krimp van de veestapel - en dus minder boeren, zou je zeggen.
"Dat is niet ons eerste punt. Wij willen dat landbouw en andere sectoren van de economie gelijk worden behandeld. Wij zijn bijvoorbeeld vóór een emissiebeleid, maar dan kijken naar alle emissies. Dat betekent: niet alleen de emissies van vee, zoals nu, maar ook die van NOx, van verbrandingsmotoren en industrie. Bovendien kiezen wij heel beslist voor vrijwilligheid. Misschien is een krimp van de veestapel met een aantal procenten onvermijdelijk, maar het is geen doel op zich. Het moet passen bij de milieugebruiksruimte van de sector. Wij willen daarbij echter niemand dwingen om te stoppen."
Jullie zijn wel voorstander van een opkoopregeling?
"Ja, maar nogmaals, alleen op basis van vrijwilligheid en op een warme manier"
Het aantal dieren, daar hoef je toch niet op te sturen? Als het doel maar wordt behaald, hoeft niemand zich druk te maken over de wijze van uitvoering?
"Toch denk ik dat vermindering van het aantal dieren, zeker in de intensieve veehouderij, onvermijdelijk is. Kijk maar naar de situatie op de mestmarkt. Waar moet al die mest anders heen nu we de derogatie moeten afbouwen. En we hebben wel opgave om de emissie te verminderen."
Terug naar de vrijwilligheid. Kun je daarmee voldoen aan de Brusselse eisen. Van daaruit is er toch veel druk om de landbouw en veehouderij aan te pakken?
"Heel vaak wordt er gezegd: Van Brussel kan of mag dit niet, of van Brussel moet dat. Dat klopt vaak toch niet. Regelmatig hebben wij in Nederland het zelf gedaan, ons zelf vastgezet met eigen uitwerkingen en wetten. Als dat zo is, moeten we er ook zelf weer uit kunnen komen."
Het NSC wil zaken anders aanpakken, met meer gevoel voor de mensen, voor haalbaarheid en realisme misschien, maar de laatste tijd valt op dat dat veel van de 'oude' partijen opeens ook milder en gematigder klinken over stikstof, milieu, boeren. Wordt iedereen het plotseling eens met wat NSC en BBB naar voren brengen?
"Het valt mij ook op dat andere partijen opeens veel gematigder klinken. Of dat zo blijft, is de vraag. Zelfs Adema, die nu ineens begint over de doorgeschoten modelwerkelijkheid rond stikstof – een veel te late bekering en een kernpunt uit ons programma."
Laten we even uitzoomen. Wat wil NSC voor positiefs bieden aan de landbouw?
"Dat is: een minder eenzijdige focus op wat de landbouw allemaal verkeerd zou doen, minder regels en de resterende regels beter maken. Bovendien niet alleen beperken, maar vooral ook perspectief bieden. Wij willen dat jonge boeren weer vertrouwen kunnen hebben in de toekomst, vooruit kunnen kijken. Een goed verdienmodel, een eerlijke prijs voor de producten van de boer en langjarige afspraken die financiële zekerheid bieden voor bijvoorbeeld ecodiensten."
Alleen de jonge boeren? Met hen heeft bijna iedereen wel het beste voor, vanuit welk perspectief dan ook.
Holman glimlacht: "Laten we het dan verbreden tot de blijvers. Zij moeten door kunnen."
Mogen we ook weer trots zijn op boeren, op houders van vee?
"We moeten zeker trots op hen zijn. De melkveehouderij is de drager van het platteland. Daar moeten we zuinig op zijn. Het huidige stikstofbeleid, waar we ook andere bezwaren tegen hebben, helpt daarbij niet. Het is veel te eenzijdig gefocust op de landbouw. Daarom mede ineffectief, maar wel slecht voor de agrarische bedrijvigheid. Als we doorgaan met dit beleid, is straks de veehouderij stuk en de natuur niet verbeterd."
Behalve over landbouw raakt ook de discussie over voeding steeds meer gepolitiseerd. Voor sommige groepen is het niet meer oké om nog dierlijke producten te eten, omdat het slecht zou zijn voor het klimaat.
"Wij hebben daar geen mening over. Zoiets vinden we heel betuttelend."
Even los van de veestapel willen jullie voor de landbouw toe naar doelvoorschriften als het gaat over milieu en dergelijke. Wat is de diepere reden?
"Ten eerste vinden wij dat, als je je vanuit de politiek gaat bemoeien met de hoeveelheid eiwit in het rantsoen of met de oogstdatum, dan ga je op de verkeerde stoel zitten. Niet de gehoorzaamheid, maar de intrinsieke motivatie van de boer moet worden gestimuleerd. We hebben minder regels, maar meer helderheid nodig. In dat verband zijn we ook voor een afrekenbare stoffenbalans. Daarmee kun je heel helder laten zien hoe milieuverantwoord en gebalanceerd je werkt."
Gaan boeren zich daarmee niet nog meer klem voelen zitten? De landbouw wordt vaak al met drie- of vierdubbele regelgeving in bedwang gehouden.
"Ik snap dat, als je niet tegelijk ook iets van de oude en vaak overbodige regelgeving weghaalt, zoiets wrevel gaat opwekken. Toch denk ik dat het belangrijk is om zaken anders te gaan aanpakken. Je kunt niet allerlei groepen, zoals de PAS-melders, jarenlang in onzekerheid laten zitten omdat het bestaande web van regels en uitgangspunten geen uitweg meer biedt. Kijk naar de toepassing van het voorzorgsbeginsel bij het stikstofvraagstuk. We zouden dat moeten kunnen toetsen aan de Grondwet. In de meeste andere landen kan dat, in Nederland niet. Dat moet dus veranderen, vinden wij. Nu verschuilen we ons achter bepaalde rekenmodellen en uitkomsten zonder de logica te zien."
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.