Sjaak van der Taks nalatenschap van rust

In dat gesprek werd duidelijk dat Van der Tak bijna net zoveel spijt heeft van het niet doorgaan van dit akkoord als demissionair minister van LNV Piet Adema. Als het kabinet afgelopen zomer niet gevallen was, had Van der Tak met genoegen in de herfst weer bij Adema aangeschoven.

Ledenraadpleging
Wat de leden daarvan zouden hebben gevonden, is niet bekend. Het is niet onderzocht. Brede ledenraadplegingen zijn zeldzaam bij LTO, net als verkiezingen. Daarmee onderscheidt de organisatie zich overigens niet veel van andere agrarische organisaties. Er is veel bestuurlijke armoede. Trekkers de weg op krijgen is gemakkelijker dan een goede belangenbehartigingsclub opzetten en onderhouden, met vakbekwame en scherpe bestuurders die ook nog eens goed zijn afgestemd met de achterban, en die niet ook afhankelijk is van subsidies. 

De dromen van Van der Tak en Adema zijn niet uitgekomen. Het kabinet viel. Van der Tak kondigde vorig najaar zijn vertrek aan. Als voornaamste wapenfeit van zijn voorzitterschap van LTO noemde de CDA-bestuurder daarom dat hij 'de rust terug heeft gebracht' in de landbouw.  

Moedeloosheid
Het klinkt beter dan te zeggen dat de moedeloosheid nu bijna definitief heeft toegeslagen. Veel opgewektheid is er in ieder geval niet te bespeuren onder boeren. Een groot aantal wierp daarom maar een visje uit bij het opkooploket, al was het maar voor de zekerheid. En een oud-melkveehouderijbestuurder besloot zelfs om de provincie Noord-Brabant bij te gaan staan bij het saneren van de veehouderij.

Het is ook allemaal ontmoedigend, want de demissionaire bewindslieden blijven ambtelijke stukken opdiepen waaruit naar voren komt dat de landbouw nog strenger de maat moet worden genomen, op allerlei gebied. En kan dit niet met actuele cijfers worden aangetoond, dan volstaan blijkbaar ook oude data. Kennelijk staat nergens vermeld dat het nodig is om met zo actueel en waarheidsgetrouw mogelijke gegevens aan te komen.

Juridisch belletje drukken
Dan zijn er nog de onophoudelijke rechtszaken waarmee clubs als MOB, Groen Kempenland, het Groene Schild en nog een hele trits bureautjes van hetzelfde snit de veehouderij telkens weer over de knie leggen. Het wetgevend kader dat daarvoor voorhanden is, maakt het allemaal mogelijk en geen Tweede Kamer die tot nog toe bereid of in staat is om een halt toe te roepen aan het eindeloze belletje drukken bij de rechter, met als argument dat weer een boer de KDW heeft overschreden met de kleinst mogelijke marge.

Het komt bovenop jaarresultaten die vorig jaar plotseling heel veel anders waren dan in 2022 en die ook niet helpen om vol te houden.

Bedremmeld persoontje
Dat sommige milieuorganisaties ook andere sectoren proberen aan te pakken op hun milieuprestaties, is een schrale troost, want daar loopt het anders af. Demissionair stikstofminister Christianne van der Wal doet streng richting de boeren, maar wanneer ze met Schiphol te maken krijgt, is ze opeens een bedremmeld persoontje, zo blijkt uit recent openbaar gemaakte stukken. De luchthaven kan alle regelgeving als toiletpapier gebruiken en krijgt toch een Natuurvergunning. En wie hoort vervolgens een boze Eurocommissaris, de ultieme boeman in politiek Den Haag?

Doodzonde
Volgens de actiegroep Schipholwatch, die diep in de materie is gedoken, heeft ze zelfs regelmatig de Tweede Kamer voorgelogen. Normaliter is zoiets een politieke doodzonde, maar in de praktijk geldt zoiets alleen maar als een meerderheid in de Tweede Kamer dat ook zo vindt. Bovendien is ze al demissionair.   

Van der Wal zou zelfs zomaar terug kunnen komen als bewindspersoon in een nieuwe rechtse coalitie, want daarvoor wordt de tegenstribbelende VVD toch onmisbaar geacht. De politiek kan heel vergeeflijk zijn, maar iets vergeten doet ze ook weer zelden.

Dat er een rechtse coalitie komt, wordt wel breed aangenomen, maar is toch nog geen uitgemaakte zaak. Er zijn nog diverse hobbels te nemen. En al vindt 'beter denkend Nederland' het rechtse resultaat maar heel bedenkelijk, toch hebben de jongste verkiezingen ook iets positiefs losgemaakt, zo meldt een regionale krant: nieuwe partijen als de BBB en ook NSC hebben kiezers naar de stembus getrokken die vóór die tijd thuis bleven. Ze geloven toch dat het zin heeft om zich te laten horen.

Dat doet ook het Utrechtse Stikstofcollectief, een breed agrarisch samenwerkingsverband van boeren die zich niet neerleggen bij de huidige situatie. Ze willen niet verder meewerken aan de gebiedsprocessen in de provincie als de overheid hen telkens weer voor nieuwe voldongen feiten plaatst, zo meldt de club in een oproep.