Of de tsunami aan rechtszaken tegen het stikstofbeleid van het huidige kabinet al helemaal op stoom is, valt moeilijk te beoordelen, maar ook zonder die Wilderiaanse inzet van de twee-eenheid MOB en Vereniging Leefmilieu blijft er geduwd worden op de positie van veel PAS-melders en andere veebedrijven.
De bovengenoemde combi, die haar voorlieden gezellig laat meeborrelen op het ministerie van LVVN, kraait deze week de victorie tegenover het Friese provinciebestuur. MOB en Vereniging Leefmilieu melden namelijk dat ze gelijk gekregen hebben van de rechtbank Noord-Nederland in hun beroep tegen de weigering van de provincie om bij acht PAS-melders te handhaven en dat ze een streep halen door 'een politieke erfenis van voormalig provinciebestuurder Wiersma', zo wrijft MOB het erin in een persverklaring.
Voormalig provinciebestuurder
Eerder deze week hadden ze iets minder succes bij de rechtbank Oost-Brabant in een min of meer vergelijkbare zaak. Toen trad de rechtbank op als een soort rijdende rechter en oordeelde ze dat partijen (provincie, boeren, MOB/Leefmilieu) in gezamenlijk overleg tot een oplossing moeten komen en landbouw- en natuurbelangen minnelijk tegen elkaar moeten afwegen. Het zal een test worden voor alle partijen.
Overigens was al lang voor de 'tsunami-uitspraak' van Johan Vollenbroek duidelijk dat hij en zijn medestanders op grote schaal informatie inzamelen over agrarische bedrijven in Nederland.
Zorgvuldiger procedure
Dat gebeurt via massaverzoeken, zoals het deze week gestuite massa-verzoek bij RVO-Nederland. Daarnaast ook via WOO-verzoeken over individuele bedrijven. Wie de publicatie van WOO-verzoeken volgt, kan zien dat er bijna elke week wel een paar WOO-verzoeken over agrarische bedrijven openbaar worden gemaakt. Over de stuiting door minister Wiersma bij RVO Nederland is Vollenbroek behoorlijk ontstemd, zo was eerder al gebleken. De minister heeft nu geoordeeld dat een bekendmaking inzake het WOO-verzoek in alleen de Staatscourant niet genoeg was om alle betreffende ondernemers goed te informeren over de mogelijke gevolgen en ze te wijzen op hun mogelijkheden om daar hun zienswijze over in te dienen (dat, plus de afhandeling ervan kost tijd). Je zou bijna wensen dat overheden altijd zo netjes waren, maar MOB en Leefmilieu zullen vast niet blij mee zijn.
Stalemissies en onderzoeksreview
Met de recente brief van minister Wiersma over de stalemissies kunnen ze misschien beter instemmen, al zijn die vrienden uit Nijmegen natuurlijk het liefst helemaal geen emissies en ook geen stallen. De brief van de minister, die gepaard gaat met uitgebreide rapportages van Wageningen UR over de nieuwste inzichten daar. Sommigen ervan zijn niet ongunstig voor de veehouderij, maar de bevindingen over emissiemetingen in stallen en emissie-arme stallen bouwen voort op eerder onjuist bevonden inzichten. In een internationale review van Belgische en Deense wetenschappers – dus het soort rapport dat ook bij de overheid in hoog aanzien zou moeten staan, en vaak ook doet, bijvoorbeeld als het gaat over natuur – in zo'n rapport wordt opgemerkt dat een aantal cruciale uitgangspunten van de Wageningse wetenschappers niet deugt.
Geschatte verliezen
Genoemd worden: de nauwkeurigheid van de geschatte stikstofverliezen naar de lucht, de representativiteit van het onderzoek. De Belgen hebben er voor gebruik in eigen land lering uit getrokken, maar in Nederland wordt voortgebouwd op de gemankeerde methode, heeft het CBS de bevindingen overgenomen en schat zelfs de rechter het zwakkere WUR-onderzoek hoger in dan de internationale bevindingen. Zo zie je dus maar weer dat zelfs rechters heel contextgevoelig zijn (en ook niet alles zelf weten).
Extra geld, voor wat?
In de inmiddels berichte Voorjaarsnota 2025 zou weinig nieuw stikstofbeleid zijn verwerkt, al is BBB-leider Caroline van der Plas blij met de €600 miljoen extra voor de landbouw. Ze noemt er niet bij waar het geld voor is bestemd. In de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel en de ministerraad is ondertussen wel afgesproken dat er moet worden ingezet op aanvullend ammoniakbeleid (spoor 2).
Plafond alleen voor boer
Hoe en wat dit inhoudt, blijft nog in nevelen gehuld. Ammoniak is tenslotte net zo'n containerwoord als stikstof. Je kunt je dus afvragen of dit vooral ammoniakbeleid is voor de landbouw, of ook voor verkeer en industrie in bijvoorbeeld het westen van Nederland. Het kan ook goed zijn dat de ideeën die de provincie Zuid-Holland probeert uit te werken voor een gedifferentieerd ammoniakplafond per hectare een richting duiden. Dan toch de landbouw weer aangepakt? Het moet de komende weken verder duidelijk worden, maar het heeft er alle schijn van.
Opkoopplan versie zoveel
Volgens sommige bronnen wordt weer gewerkt aan een variant op het opkoopplan waar de G7 en het ministerie van LVVN in samenwerking met de Rabobank eerder over spraken. Het heet een vrijwillig plan, maar vanwege de financiering zullen veel intensieve bedrijven het aanbod (ook van de bank) wellicht niet kunnen afwijzen. De stikstofwinst moet zijn, een 'geborgde' emissiereductie van 55% in 5 jaar. Dat moet worden bereikt door een combinatie van veereductie (10-20%) en inname van fosfaatrechten. Alles voor stikstof en alles voor de coalitie, met name voor de VVD en NSC, zo valt te horen.
Veel mensen in Den Haag vonden het deze week al een wonder dat de samenwerkende partijen achter de regering bij elkaar bleven. Er gaat weinig vanzelf bij de huidige vier, maar ook lijkt vaak te worden vergeten dat het ook in eerdere coalitieregeringen regelmatig knetterde.