Russische stop graanexport jaagt marktprijs hoger

Het meicontract op de Matif opende €4,25 lager maandagochtend en zakte in de loop van de ochtend nog iets verder terug naar €362,25 per ton. Toen rond 15:30 uur geruchten naar buiten kwamen dat Rusland de export van granen mogelijk stopt – wat al 15 maart in moet gaan – werd direct een ommezwaai gemaakt. Bij het schrijven van dit artikel noteert de Matif €13,25 hoger dan de slotkoers van vrijdag op €384.

Exportverbod op komst
Bron van het nieuws lijkt het Russische persbureau Interfax te zijn. Dat zegt documenten van het ministerie van Landbouw en economische zaken in handen te hebben waaruit blijkt dat een tijdelijk verbod geldt op de export van granen. Van 15 maart tot en met 30 juni loopt de laatste handelsperiode van het Russisch exportseizoen. Het verbod zou gelden voor onder andere tarwe, maïs, gerst, rogge en meer granen.

Waar of niet, de markt reageert direct met een U-turn in de koersen. De koers van het junicontract voor korrelmaïs op de Matif staat onveranderd op €349 per ton. Het augustuscontract noteert iets hoger. Ook de Amerikaanse CBoT kleurt groen. Tarwe is 1,5% omhoog gegaan maandagmiddag en maïs noteert juist 2,5% lager.

Twee scenario's
De granenmarkt heeft – of liever gezegd had – twee grote 'wat als'-scenario's boven het hoofd hangen. De een is een uitvoerverbod van Rusland op granen. De ander is een situatie waarbij boeren in Oekraïne dit voorjaar niet kunnen bemesten, spuiten, zaaien en poten. Dat heeft niet alleen op korte termijn wereldwijde impact maar ook op de langere termijn. Oogstjaar 2022 wordt voor Oekraïne dan een verloren jaar, met gevolgen die wereldwijd gevoeld worden.

Het is niet de vraag óf de sector in het land gehinderd wordt maar meer de vraag met hoeveel. Brandstof gaat naar het leger, werknemers zijn bang om hun hoofd buiten de deur te steken (of ze zijn aan het vechten) en aan alles is een chronisch tekort. In de meeste delen van Oekraïne is het nog erg winters met temperaturen tot -20 graden. Toch wordt er wel al kunstmest toegediend waar dat mogelijk is.

Voorjaar met gebreken
De periode van inzaai is maar kort en dan moet je er zijn. Iets wat de Nederlandse ondernemer Kees Huizinga – de 'gezant' van agrarisch Oekraïne in het westen – overal duidelijk maakt. Het land heeft een relatief klein areaal zomertarwe (95% is wintertarwe) maar korrelmaïs, zonnebloemen, sojabonen, suikerbieten en meer moeten wel de komende weken de grond in. 24 uur per dag werken is er niet bij. Trekkers met verlichting worden in het veld 's nachts beschoten door Russische troepen, zo meldt hij op sociale media.

Voor de huidige granenmarkt is het lastig inschatten wat de exacte gevolgen zijn. Eerste prognoses rekenen met een opbrengstverlies van 15% voor tarwe maar ondervraagde boeren hebben het eerder over 50% wanneer ze niet kunnen bemesten en spuiten. De gevolgen zijn dan niet te overzien. Vooral in Afrikaanse landen die sterk afhankelijk zijn van de import van tarwe uit Oekraïne.

China gooit olie op het vuur
Zelfs wanneer er wel een redelijke oogst is, moet nog blijken of deze geëxporteerd kan worden zoals gebruikelijk. Laten reders hun schepen wel aanmeren in Oekraïense of Russische havens en willen landen handeldrijven? Op één grote koper kan Rusland sowieso rekenen: China. Dit land houdt zich op de vlakte wat het conflict betreft. Begin maart maakte het bekend dat het een zeer kleine tarweoogst verwacht. Het land produceert zo'n 134 miljoen ton tarwe. Dat is bijna een vijfde van de wereldproductie. Maar door een extreem natte herfst is 10% van het areaal niet ingezaaid.

Naar eigen zeggen heeft China enorme voorraden. Zo zou het 50% van de wereldtarwevoorraad in handen hebben. Analisten twijfelen daar steeds meer aan. Duidelijk is dat de Chinese overheid een agressief verkoopbeleid gaat voeren om over voldoende granen te kunnen beschikken. In de huidige verhitte markt is dat olie op het vuur gooien die de tarweprijs nog veel verder op kan stuwen.