Het wordt steeds duidelijker dat Oekraïne dit jaar waarschijnlijk maar een halve oogst binnenkrijgt. Toch zorgt dat niet voor een prijsopdrijvend effect. De exportmotor loopt maar op één cilinder en uitvoer via de Zwarte Zee havens is onmogelijk. Waarom is de granenmarkt ogenschijnlijk wars van deze argumenten?
Uitspraken over de oogst van 2022 in Oekraïne startte vorige maand uiterst voorzichtig, maar het geluid dat een misoogst dreigt, wordt steeds luider. Inmiddels wordt een productieverlaging van 30% tot 55% of meer voor tarwe, maïs en zonnebloemen ingeschat. Ook lukt het niet om significante volumes van de huidige oogst het land uit te krijgen.
Oorlog sleept voort
Een tekort aan brandstof, zaaizaden, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. Maar ook trekkerchauffeurs die nu als soldaat optreden. Allemaal hindernissen voor agrarische ondernemers in Oekraïne. De enorme impact op de landbouw wordt pas nu echt duidelijk, zo lijkt het. Waar tot een week of twee geleden nog een positieve ondertoon te horen was aangaande vredesonderhandelingen, is dat op de granenmarkt nu aan dovemansoren gericht. Russische troepen hergroeperen zich terwijl het conflict langzaam voortsleept in steeds schrijnendere omstandigheden.
Nu het ook voorjaar in Oekraïne is, moeten trekkers het land op. Grond bewerken, zaaien, poten, bemesten en spuiten. In het westen rond de stad Lviv lukt dat aardig, maar in veel andere gebieden niet. Boeren die wel kunnen zaaien kiezen het liefst voor gewassen die niet risicovol zijn om te telen en die weinig inputs vragen. Voor korrelmaïs is relatief veel kunstmest vereist. Dit gewas wordt daarom eerder weggestreept in het bouwplan.
Niet iedereen is somber gestemd. Vice-landbouwminister Taras Vysotskiy van Oekraïne denkt dat 80% van het voorjaarsareaal kan worden ingezaaid. Er is echter een maar. Daarvoor moeten gebieden in het noorden van het land wel van mijnen worden ontdaan. Het ministerie meldde eerder dat het areaal 50% kon dalen. Later werd 30% genoemd.
Achterstand van 2 jaar
Ook de vooruitzichten voor het huidig exportseizoen zijn negatief. Graan verlaat het land hoofdzakelijk per spoor nu de Zwarte Zee-havens zijn afgesloten. De maximumcapaciteit ligt volgens de Ukrainian Agribusiness Club op maximaal 1 miljoen ton per maand. Met dat tempo duurt het maar liefst twee jaar om de huidige voorraden tarwe, maïs en zonnebloemen weg te werken. Deze producten kunnen simpelweg niet zo lang worden bewaard. Vooral voor zonnebloemzaad is dat lastig. Het overheidsbureau Agrian Fund is ondertussen begonnen met het opkopen van tarwe voor de nieuwe oogst om boeren zekerheid te geven dat ze afzet hebben. Bovendien wordt een voorschot van 50% tot 70% uitbetaald, zodat de teelt bekostigd kan worden.
Volgens het vrijdag gepubliceerde Wasde-rapport kan Oekraïne ondanks alle hindernissen nog 23 miljoen ton maïs exporteren (-4,5 miljoen ton) en 1 miljoen ton minder tarwe. Daarmee zijn de Amerikanen behoorlijk conservatief. Analisten denken daarom dat de cijfers lager uit gaan pakken en dat bewust terughoudend gesleuteld is aan de cijfers om de voedselinflatie niet verder naar beneden te drukken.
China koopt meer grondstoffen
De cijfers tonen ook dat de Europese en Amerikaanse granenexport niet hoger liggen ondanks de oorlog. De Europese exportverwachting werd 3,5 miljoen ton afgeschaald. China kocht afgelopen week 1,1 miljoen ton maïs in de VS en vandaag, maandag, werd bekend dat nog eens 1,02 miljoen ton maïs is aangekocht. Het grootste deel daarvan (680.000 ton) voor levering oude oogst. De CBoT reageert positief op het nieuws en handelt maandagmiddag 3,8% hoger dan de slotkoers van vrijdag. Soja kleurt juist weer rood, met een min van 1,3% ten opzichte van vrijdag.
Deze flinke volumes zijn enigszins bijzonder wanneer je bedenkt dat president Xi Jinping zondag nog in een mediaoptreden de voedselzekerheid van het land onderstreept. Sinds het begin van de coronapandemie in 2020 is de beschikbaarheid van voedsel een heet hangijzer en een nog belangrijker politiek instrument geworden.
Chinese boer zit klem
Chinese boeren zitten ondertussen klem. Ook zij hebben te maken met fors hogere prijzen voor hun inputs. Daarbij komt dat er veel nieuwe corona-uitbraken in het land zijn. Niet alleen in steden maar ook op het platteland. Het strenge overheidsbeleid zorgt ervoor dat boeren niet hun eigen percelen mogen bewerken en inzaaien tijdens een lockdown. Een andere hindernis is een nieuwe wet die het verbied om stoppels te verbranden om zo de luchtkwaliteit te verbeteren.
De vicepremier van China, Hu Chunhua, riep afgelopen maand al op om onder andere meer maïs en rijst te produceren en zo de voedselproductie – en daarmee indirect de prijzen – te stabiliseren in China. Juist het noordoosten, waar een derde van alle maïs in China wordt geproduceerd, heeft nu de grootste problemen met nieuwe lockdowns.
Droogte in Noord-Amerika baart zorgen
In Europa is het ondertussen rustig op de granenmarkt. Onder goede omstandigheden zijn alle voorjaarsgranen gezaaid in maart. Inmiddels zijn die deels ook van vocht voorzien, al is dat erg lokaal. De wintergranen staan er goed voor. Koolzaad heeft in landen als Frankrijk en Duitsland een klap gekregen van de lage temperaturen. Door veel warmte vroeg in het jaar is koolzaad eerder begonnen met bloeien waardoor vorst op een bijzonder slecht moment kwam. De granenmarkt is meer in de ban van de omstandigheden in Noord-Amerika. Het noorden van de VS en delen van Canada zijn opnieuw extreem droog, wat een slechte start voor het nieuwe seizoen betekent.