Oekraïense graanexport van twee kanten klem gezet

De granenmarkt trekt de opwaartse lijn die voor het weekend werd ingezet ook in het eerste deel van deze handelsdag door. Tijdens schrijven staat het septembercontract tarwe bijna 1,5% in de plus. Ook op de CBoT staat tarwe in de plus, maar blijft met ongeveer 1% net wat achter op Parijs. In de sojakoers zit minder beweging vandaag en hier schommelt de koers rond die van voor het weekend. Maïs laat voor het julicontract een daling van ruim 1% zien, terwijl de contracten voor de nieuwe oogst ongeveer gelijk blijven.  

De export van graan uit Oekraïne wordt van twee kanten bemoeilijkt. De export van graan uit Oekraïne via de EU ligt in vijf oostelijke lidstaten erg gevoelig. Polen, Hongarije, Slowakije, Roemenië en Bulgarije ageren tegen de instroom van relatief goedkoop graan uit Oekraïne dat de prijzen en afzetmogelijkheden voor de eigen boeren beperkt. Omdat in de ogen van deze lidstaten de EU te weinig oog had voor deze problemen, hebben ze eenzijdig handelsbeperkingen voor agrarische producten uit Oekraïne opgeworpen. Dat had effect en als snel kwam de Europese Commissie met marktbeschermende maatregelen en steun voor de boeren in deze lidstaten. Van harte ging dat overigens niet en de voorzitter van de Europese Commisie, Ursula von der Leyen heeft zich er verschillende keren kritisch over uitgelaten.

Toch wil de EU de beperkingen voor de invoer van Oekraïens graan voorlopig wel in stand houden, zo doet het Poolse ministerie van Landbouw althans voorkomen. De minister van Landbouw twitterde namelijk dat de regering een ontwerp van nieuwe wetgeving heeft ontvangen waarin een importban voor vier agrarische producten naar de vijf lidstaten tot 15 september wordt geregeld. Het is volgens de minister een ontwerpplan, maar hij hoopt dat het morgen in werking treedt.

Rusland zaait twijfel
Bij de andere belangrijke exportroute, namelijk die over de Zwarte Zee, is het Rusland dat dwarsligt. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ziet geen aanknopingspunten om de graandeal na haf juli (als de huidige overeenkomst afloopt) te verlengen, zo melden de Russische persbureaus Tass en Ria. Naast de overeenkomst met Oekraïne om de export via drie havens aan de Zwarte Zee te faciliteren, is er een separate verklaring van Rusland en de VN waarin is toegezegd dat de VN zich inzet voor de toegang van Russische agrarische producten en kunstmest tot de wereldmarkt. Dit is gedaan om Rusland over de streep te trekken mee te werken aan de graandeal.

Het Kremlin heeft al langer te kennen gegeven dat de afspraken tussen Rusland en de VN onvoldoende worden nageleefd. Desondanks is Rusland toch al een paar maal akkoord gegaan met verlenging van de deal voor de Oekraïense graanexport. Volgens Ria staat er op 9 juni een nieuwe onderhandelingsronde tussen Rusland en de VN op de agenda, maar het Kremlin tempert op voorhand de verwachtingen. Rusland heeft onder meer de eisen dat de agrarische bank Rosselkhozbank weer wordt aangesloten op het internationale betalingssysteem Swift en dat de ammoniakpijpleiding naar de Krim die via Oekraïne loopt ook weer in bedrijf wordt gesteld. Oekraïne stelt dat Rusland zich nu al niet aan de voorwaarden van de graandeal houdt. Rusland neemt veel te weinig schepen in behandeling volgens Kiev en voor schepen die wel in behandeling worden genomen lopen de inspectietijden veel te lang op.

Plan B
Oekraïne werkt aan een plan B voor het geval de graandeal echt klapt. De Oekraïense minister van Landbouw Mykola Solsky meldde aan persbureau Reuters de 'vierde partij' (Rusland) eventueel uit de graandeal te zetten en samen met de VN en Turkije door te gaan. De Oekraïense regering heeft volgens de minister al een potje van $547 miljoen opzijgezet voor verzekering van de schepen die naar de Oekraïense havens willen komen onder de nieuwe deal. Volgens Solsky kunnen rederijen erop vertrouwen dat het Oekraïense leger en luchtverdediging op zijn taak berust is. Hoe realistische het plan is, dat is een tweede, zo zeggen verschillende experts. In de eerste plaats is er Turkije dat zowel naar Kiev als Moskou de deuren open wil houden. En in de tweede plaats is ook niet duidelijk hoeveel vertrouwen scheepseigenaren en verzekeringsmaatschappijen hebben in de Oekraïense toezeggingen.