Graanseizoen 2024/25 loopt voor veel Europese handelaren anders dan verwacht. Ook deze week laten de tarwe-exportcijfers van de Europese Commissie geen inhaalslag zien. Wat meer in de luwte wordt er in Brussel en Kiev koortsachtig overleg gevoerd over een nieuwe handelsovereenkomst met Oekraïne. De tijdelijk vrijstellingen die de EU kort na de Russische invasie heeft ingevoerd, lopen deze week af. Over een meer permanente oplossing wordt nu al meer dan een halfjaar onderhandeld, tot op heden zonder succes.
Het septembercontract voor tarwe op de Matif sloot gisteren €0,50 lager op €202 per ton. Ook op de CBoT deed tarwe een stapje terug met 0,6% naar $5.36 per bushel. Maïs sloot een kwart cent hoger op $4.38½ per bushel. Soja zat iets overtuigender in de lift met een plus van 0,7% naar $10.40¾ per bushel.
Het blijft een beetje kwakkelen met de Europese tarwe-export. Tot en met 1 juni exporteerde de EU 19,13 miljoen ton. Vorig seizoen stond de teller over dezelfde periode op 28,76 miljoen ton. De export van gerst loopt ook achter op vorig seizoen met dit export van 4,23 miljoen ton dit seizoen om 5,60 miljoen ton vorig seizoen. Er is wel meer maïs geïmporteerd door de EU. Het lopende seizoen is er tot dusver 18,20 miljoen ton maïs geïmporteerd tegen 17,00 miljoen ton vorig seizoen.
De handelsrelatie tussen de EU en Oekraïne wordt er bepaald niet zekerder op. Na de Russische invasie in 2022 schrapte de EU een groot deel van de importheffingen en quota voor agrarische producten uit Oekraïne. Dit tijdelijke raamwerk ook wel Autonomous Trade Measures (ATMs) genoemd loopt op donderdag 5 juni af. Sinds eind 2024 wordt er door de EU en Oekraïne over een meer permanente oplossing voor de handelsrelatie onderhandeld. Tot op heden zonder succes. Vooral enkele oostelijk lidstaten met Polen voorop hebben problemen met de instroom van landbouwproducten uit Oekraïne. De instroom van producten uit het oosten zet prijzen voor hun eigen boeren onder druk, stellen deze lidstaten.
Veel op het spel
Oekraïne is ondertussen behoorlijk afhankelijk geworden van de export naar de EU. In 2021, voor de Russische inval en met alle importheffingen en quota in werking, ging bijna 40% van de Oekraïense export naar de EU. Dat is in 2024 opgelopen tot bijna 60%. Het wegvallen van de tijdelijke min of meer vrije handelszone met de EU zou volgens Oekraïense bronnen €3 miljard aan exportinkomsten per jaar schelen. Maar er staat meer op het spel volgens Oekraïne. De oorlog wordt namelijk deels gefinancierd met de exportinkomsten. En de agrarische sector maakt er een veel groter deel uit van de economie dan in de EU het geval is. Een op de vijf Oekraïners werkt in de landbouw.
Om een plotselinge verstoring van de handelsstromen tussen Oekraïne en de EU te voorkomen hebben Europese diplomaten en ambassadeurs volgens enkele bronnen aan een overgangsregeling gewerkt. Dat zou een brug moeten vormen tussen de ATMs en een permanente oplossing en er zou vooral tijd mee gewonnen moeten worden. De details van de overgangsregeling zijn echter nog niet bekendgemaakt.
De komende graanoogst verwacht Oekraïne 10% minder te oogsten. Dat vertelt althans Vitaliy Koval, de Oekraïense minister van Landbouw aan Reuters. "Er staat ons een moeilijk seizoen te wachten. Een abnormaal warme winter, eerst zonder regen daarna langdurige regenval vertraagde de zaaicampagne in sommige regio's met twee weken. Daarom verwachten we een kleinere oogst", vertelt Koval aan Reuters. "De meest negatieve voorspelling is min 10%. Volgens de prognoses is de graanoogst 10% kleiner en die van oliehoudende zaden 5%. Het is zeker geen mislukking, maar als God het wil, zullen we alles oogsten."