Hoeveel vee kan het milieu aan?

Er is voldoende steun om een dertigledendebat te houden over de toekomst van de Nederlandse veestapel. Deze moet gevoerd worden met de staatssecretaris van Economische Zaken. Het doel van het debat is om een antwoord te geven op de vraag: 'Hoeveel krimp is er nodig om te voldoen aan het klimaatakkoord? Tegelijkertijd kwam er een RIVM-rapport dat deels al antwoord geeft op die vraag.

Het is nog onbekend wanneer het debat precies gaat plaatsvinden, maar het maakt wel opnieuw duidelijk wat de politiek wil met de agrarische sector. Het balletje kwam aan het rollen door een onderzoek van het Louis Bolk Instituut in opdracht van de Milieufederatie. Die laatste is overigens een petitie gestart voor een hogere melkprijs. De inzet is een krimp van 500.000 melkkoeien tegen 2030.

Toename broeikasgas
Het rapport komt net na de publicatie van de tussenstand in dit dossier van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Die meldt dat over 2015 de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 4 procent toenam. Die stijging kwam vooral tot stand door de stijging in CO2-emissie als gevolg van een hogere elektriciteitsproductie in steenkolen gestookte elektriciteitscentrales. Door de koude winter is er meer brandstof verbruikt voor ruimteverwarming dan in 2014. In totaal komt de uitstoot over 2015 uit op 195,2 miljard kilogram CO2-equivalenten. 

Wat houdt dit in?
Nederland kwam in 2014 voor het eerst onder het basisjaar 1990 uit. Het uitgangspunt van Kyoto. In 2015 zit Nederland er weer 1,5 procent boven. Zonder de daling in onder meer methaan was de overschrijding nog groter geweest.

In het rapport wordt ook nog gemeld dat het de dalingen in de landbouw en afvalverwerking zijn die het sterkst bijgedragen hebben aan de verbeteringen. Door de jaren heen zakte het aandeel broeikasgassen van de agrarische sector terug naar 9,8 procent. Vooral methaan blijft een punt van aandacht. Ongeveer een kwart daarvan wordt toegeschreven aan volwassen melkvee.     

Dieraantallen als basis
Het RIVM gebruikt dieraantallen als basis voor de uitstoot van methaan. Dit betekent dat er over 2016 een stabilisatie heeft plaatsgevonden en dat er in 2017 een daling opgeschreven kan worden als het gaat om runderen. Ook pluimvee en varkens zijn grote producenten van gas. Van de varkensstapel is bekend dat deze over 2016 verder afgenomen is. Afgaande op de rechtenhandel is er geen zicht op groei over 2017. Alleen bij pluimvee is niet duidelijk wat de huidige trend is.

Als het gaat over CO2, dan doet de agrarische sector eigenlijk niet mee en daar zijn de grootste winsten te boeken. Wel heeft methaan meer gevolgen voor het klimaat. Overigens kan de methaanuitstoot door melkvee door de inzet van meer snijmaïs in het rantsoen worden teruggedrongen. 

Wat onderzocht Milieudefensie?
Louis Bolke onderzocht voor Milieudefensie wat de omvang en structuur van de melkveehouderij zou zijn wanneer rekening wordt gehouden met een aantal randvoorwaarden. Dat zijn:

• Geen derogatie voor de gebruiksnormen van mest;
• Een wettelijke verplichting grondgebondenheid en weidegang;
• Een verbod op de verwerking en export van rundveemest;
• Een aangescherpt klimaat- en ammoniakbeleid;
• Alleen de inzet van voer uit de EU.

Uiteindelijk leverde dit te veel onzekerheden op en kwam de focus te liggen op grondgebondenheid, mestafzet op eigen grond en voer uit de EU. De onderzoekers geven echter nog steeds aan dat er veel moeilijk te voorspellen ontwikkelingen meespelen.

100 procent biologisch niet haalbaar
Uit het onderzoek blijkt dat 100 procent biologisch waarschijnlijk niet haalbaar is, omdat er niet voldoende afzet is. Ook moet worden uitgekeken dat de invoer van zuivel van buiten Nederland niet aantrekkelijk wordt, want dit komt het milieu niet ten goede.

Tegelijkertijd is de inzet van minder gras niet wenselijk en levert mestafzet op eigen grond geen milieuwinst op. Wat ook te maken heeft met gebruiksnormen die los staan van hetgeen de sector produceert. Daarbovenop is er nog geen zekerheid voor de milieudoelen tot en met 2030. De ideale omvang voor de waterkwaliteit en het fosfaatevenwicht wordt uiteindelijk geschat op 1,3 miljoen stuks.

In het rapport wordt tevens de ontmoediging van de consumptie van melk- en vlees genoemd. Echter, Nederland exporteert het merendeel van de agrarische producten. Waardoor er eigenlijk geen verband is tussen de binnenlandse consumptie en productie. Wordt er dan ook nog een blik over de grens geworpen, dan blijkt dat bijvoorbeeld in Nieuw-Zeeland er alles aan wordt gedaan om koeien bij sloten, beken en meren weg te houden.

Het houdt in dat simpelweg de koe in de wei laten lopen te kort door de bocht is om iets voor het milieu te doen. Het is maar de vraag of er voldoende informatie beschikbaar is om een toekomstvisie over de veehouderij op te stellen.  

Herma van den Pol

Herma van den Pol werkt sinds 2011 bij Boerenbusiness en heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot marktexpert Melk & Voer. Daarnaast is zij wekelijks te zien in de marktflits over de zuivelmarkt.

h.vandenpol@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.