Wat Ieren leerden van vrije zuivelmarkt

De ambities van de Ieren in de melkproductie waren en zijn nog steeds groot. Wat de laatste jaren geholpen heeft, is het groeizame weer. Dat dankt het eiland aan een goede golfstroom. Het levert een zacht klimaat op, wat goed bij de melkveehouderij past. Het gras groeit goed bij dit weer en voor de koeien is het klimaat ideaal om melk te produceren.

Weer jaagt uitbreiding aan
Het groeizame weer van 2015, 2016 en 2017 stimuleerde een snelle uitbreiding van de melkveestapel. Echter, wanneer het weer niet meewerkt, is Ierland een natte en beroerde plaats om boer te zijn. De laatste jaren maakten duidelijk welke kansen er liggen voor de sector, maar 2018 geeft aan dat dit in de toekomst niet zomaar door kan gaan. Zo kenden Ierse melkveehouders in het eerste kwartaal van 2018 een tegenvallende grasgroei. Dit levert hogere voerkosten op, en daarmee gaat er een streep door het voordeel van lage kosten. Tegelijkertijd wordt de melkprijs steeds lager.

Ondertussen is ook het Europese speelveld aan verandering onderhevig. Zo heeft de Europese Unie (EU) meerdere malen te kennen gegeven dat wanneer de melkprijs opnieuw onderuit gaat, ze niet gaan helpen. Melkveehouders moeten daarmee de eigen broek ophouden.  

Crisishulp broodnodig
De lage melkprijzen van 2015 en 2016 onderstrepen dat er een instrument nodig is om melkveehouders te helpen tijdens een crisis. Hoewel het haaks op de Ierse groeiplannen staat, is het ook voor hen noodzakelijk om mee te praten. Er wordt dan onder meer gedacht aan een vrijwillig systeem van melkmindering.

Recent kondigde Eurex aan om voor de zomer met een termijnmarkt voor rauwe melk te komen. Ierland doet mee in het mandje voor de afrekening van de termijnmarkt. Wellicht dat ook dit aanknopingspunten geeft om een systeem te ontwikkelen dat melkveehouders weerbaarder maakt tegen de volatiele wereldmarkt. 

MelkFlex breidt uit
Er wordt niet alleen naar de melkprijs gekeken, maar ook naar de financiering. Zo blijkt het MelkFlex Fund van Rabobank, wat eerst gelanceerd werd bij Glanbia, een succes. Ook andere verwerkers gaan het aanbieden aan hun producenten. Dit bewijst dat in een vrije markt een andere manier van financieren nodig is. Het product wordt geroemd vanwege het innovatieve karakter en omdat het 'farmer friendly' is. Het zijn echter wel de coöperaties die het voortouw nemen, wat een les kan zijn in het doorzetten van manieren om risico's op melkveebedrijven aan de inkomstenkant op te vangen.  

De laatste les die de vrije markt langzaamaan aan het uitrollen is, is dat het focussen op een bedrijfstak ook gevaren meebrengt. Zo is het de melkveehouderij die onverminderd in de belangstelling staat, maar dat begint ten koste te gaan van de andere agrarische sectoren. Juist de synergie tussen veehouderij en akkerbouw maakte de agrarische sector succesvol.

Moderne landbouw eist zijn tol
De moderne landbouwsector heeft de kracht van deze samenwerking verminderd. Nu al zijn de negatieve gevolgen van de focus op melk merkbaar; zo spelen ook hier vraagstukken rondom de waterkwaliteit. Om de negatieve effecten tegen te gaan, krijgen andere sectoren de rekening gepresenteerd. Juist de akkerbouwsector kan de groei in de melkveehouderij ondersteunen. De terugkeer van een balans tussen de verschillende bedrijfstypes is de enige manier om een duurzame sector te krijgen.