Wat is nodig voor een melkprijs van 40 euro?

De laatste keer dat Nederlandse melkveehouders een melkprijs van €40 per 100 kilo of meer mochten ervaren, was in 2017. Uit de Boerenbusiness Melkprijsvergelijker blijkt dat in september van dat jaar, inmiddels dus zo'n 3,5 jaar geleden, melkveehouders van onder meer FrieslandCampina een '40-plus' melkprijs hadden.

Deze melkprijs kon toen worden gerealiseerd door tekorten op de botermarkt. Door een mismatch in vraag en aanbod: de vraag steeg plots, terwijl de productie juist afnam. De melkprijs bleef daardoor in het geval van FrieslandCampina 3 maanden boven de €40 per 100 kilo. De laatste 2 maanden, tot afgelopen week, zijn de DCA-zuivelnoteringen voor boter, room, magere melkpoeder en kaas op de zuivelmarkt flink gestegen. Ook op de GDT in Nieuw-Zeeland stegen de prijzen 4 maanden lang tot de kentering op de laatste veildag.

Nu rijst de vraag: ligt een melkprijs van boven de €40 per 100 kilo dan binnenkort in lijn der verwachting voor de melkveehouder? Ter illustratie: FrieslandCampina noteert in april een garantieprijs van €36, wat vertaalt in de Melkprijsvergelijker uitkomt op een kale melkprijs van €35,23. Of de melkprijs het niveau van 2017 kan behalen, bekijken we aan de hand van de zuivelnoteringen. We gaan de ontwikkeling van de zuivelnoteringen in 2017 vergelijken met de koers van dit jaar.

De boterberg was verdwenen
In de tweede helft van 2017 groeide de boterprijs in sneltreinvaart naar bijna €7.000 per ton. Deze ontwikkeling vormde het fundament voor de melkprijs van €40 per 100 kilo. Tegelijkertijd toont de prijs voor magere melkpoeder op dat moment wel een dalende lijn.

Als er naar het verband tussen de melkprijs en boterprijs wordt gekeken, is te zien dat de melkprijs in 2017 boven de €40 is gestegen wanneer de boterprijs de grens van €6.850 per ton heeft gehaald. Kijken we naar de andere zuivelnoteringen, dan noteerde volle melkpoeder €3.100 per ton en stond magere melkpoeder op €1.720 per ton.

In de onderstaande grafiek hebben we gekeken naar de melkprijs van FrieslandCampina in de tweede helft van 2017. Die wordt vergeleken met een theoretisch berekende melkprijs op basis van de zuivelnoteringen van boter en magere melkpoeder op dat moment. De berekende prijs fluctueert meer, omdat het een momentopname is van de noteringen. De FrieslandCampina-melkprijs reageert met een vertraging op de grillige zuivelnoteringen.

FrieslandCampina baseert haar maandelijkse melkprijs (c.q. garantieprijs) dan ook niet direct op actuele marktprijzen, maar op de uitbetaalprijzen van een groep van haar Europese concurrenten. Dit houdt de melkprijs stabieler en minder grillig, wat als voordeel wordt beschouwd voor de leden-melkveehouders. Een dal in de markt wordt voor hen via deze werkwijze juist minder diep, terwijl een piek in de markt juist afgevlakt wordt.

Huidige zuivelnoteringen
In week 12 (vorige week) lag de DCA-notering voor boter rond de €3.925 per ton en daarmee noteert deze iets lager dan de weken daarvoor. Dit betekent dat de boterprijs nog een lange weg te gaan heeft voordat het dezelfde notering als bij de piek in 2017 behaalt. Toch hoeft de prijs niet dezelfde grens te behalen als in 2017 om de melkprijs boven de €40 per 100 kilo te krijgen. Dit omdat andere zuivelnoteringen hoger staan dan in 2017. Hierdoor is de melkprijs opgebouwd uit meer variatie van diverse zuivelproducten, wat een bredere steun geeft aan de melkprijs.

Ervan uitgaande dat de noteringen van melkpoeders gelijk blijven kan de 'grens' van €40 per 100 kilo melk worden behaald met een boterprijs van €4.200 per ton, zo blijkt uit de theoretische berekende melkprijs op basis van boter en magere melkpoeder. Als de berekende melkprijs langere tijd boven deze notering blijft, dan gaat de uitbetaalde melkprijs volgen. Natuurlijk kunnen andere zuivelnoteringen veranderen, waardoor de prijs toch hoger of lager kan uitvallen. Ook hoeft de boterprijs niet de enige drijfveer te zijn om de melkprijs over de €40 heen te trekken.

Ook de DCA-spotnotering voor rauwe melk is een goede indicator van de melkprijs, omdat het de 'reststroom' is van de melk die wordt geleverd. Daar wordt dus de minimale prijs voor betaald. Door de botertekorten in 2017 steeg de spotprijs in week 30 tot boven de €40 per 100 kilo melk. De melkprijs volgde de spotprijs 5 weken later. De DCA-spotnotering lag de afgelopen weken tussen de €36 en €36,50 per 100 kilo, maar moet ook afgelopen week €2 inleveren tot €34 per 100 kilo.

Algemene trend in de zuivelmarkt
De zuivelmarkt kan weer een opwaartse impuls krijgen wanneer landen door het vaccineren tegen het coronavirus hun economieën opengooien en de horeca weer opengaat. Als de aanvoer van melk in Europa op een lager niveau blijft dan normaal, dan kunnen mogelijk tekorten ontstaan en dat kan weer voor een flinke stijging in de melkprijs zorgen. Dat is natuurlijk wel koffiedik kijken, want het is uiteindelijk van vele factoren afhankelijk.