Analyse melk
Hoe Nederlands melktekort omsloeg in overaanbod
Het zuiveljaar 2025 zet vrijwel iedereen op het verkeerde been, zeker in Noordwest-Europa. Aan het begin van het jaar heerste de verwachting dat er minder melk zou komen. En dan zeker in Nederland. De melkveehouders leken een beetje moedeloos door alle verplichtingen waaraan ze moeten voldoen. Het tegendeel blijkt echter waar te zijn, want er is dit najaar melk in overvloed in ons land.
Dit artikel lezen?
Word abonnee en krijg direct toegang
Kies het abonnement dat bij je past
Een veelheid aan regels, geboden en verboden zit als een blok aan hun been. In Nederland leken opkoopprogramma's van de overheid bovendien gaten te slaan in het productievermogen van de melkveehouderij. Dit beeld hield stand tot ongeveer het begin van de zomer. Vervolgens begon het om te slaan.
Tweede piek
De oplopende melkprijzen die verwerkers uitbetaalden, moedigden aan om meer melk te produceren. Het leidde tot een tweede aanvoerpiek. Voer was en is daarbij relatief goedkoop. Het weer is heel goed en de negatieve effecten van een blauwtong virus op de melkproductie ebden geleidelijk weg.
Commodities in het slop
Wat nog overblijft, zijn weliswaar dalende, maar nog altijd relatief goede melkprijzen voor melkveehouders. De vraag is wel hoe lang dit nog duurt. Gerekend naar de huidige spotnoteringen voor commodity producten (melkpoeder, boter, kaas) is de gemiddelde uitbetalingsprijs per kilo misschien nog steeds zo'n 10 cent hoger. Dat is deels omdat niet alle melk wordt verwerkt door commodity producten, maar ook tot zuivel met extra waarde. Bovendien wordt een flink deel van de zuivel ook verkocht op langer lopende contracten, maar het is niet te ontkennen dat de rendementen in de zuivelindustrie stevig onder druk staan door de gedaalde marktprijzen.
De industrie kan en wil de melkveehouders evenwel ook niet te hard confronteren met deze situatie, want nu is er weliswaar een ruim overschot aan melk, maar dat is een tijdelijke situatie. Het beeld voor de langere termijn is dat er geleidelijk steeds minder melk wordt geproduceerd, door belemmerende regelgeving, bedrijfsbeëindigingen en krappe marges.
De zuivelindustrie heeft de melkveehouders die er zijn, simpelweg nodig voor de komende jaren en moet daar iets voor over hebben. In de huidige marktsituatie wellicht iets 'te hoge' melkprijzen. Maar ook dan blijft er concurrentie. Die fabrieken zijn winnaar die op langere termijn toch de hoogste melkprijzen kunnen blijven betalen.
Overaanbod melk
Ook het huidige overaanbod van melk, moet worden opgenomen, al zorgt ook dat voor problemen. De grote verwerkers lijken die het gemakkelijkst te kunnen oplossen, al heeft een bedrijf als FrieslandCampina wel last van bijkomende complicaties. Zoals de tijdelijke sluiting van één van de twee fabrieken in Borculo. Hierdoor moet veel melk elders worden geplaatst. Het is de nasleep van een incident op 4 juli met een verkeerd gelost reinigingsmiddel. Fabrieken die eerder veel leveranciers kwijt raakten of die al een beperkte eigen aanvoer hadden, zitten nu weer tot over hun oren in de melk. Voor de kleinere verwerkers is het lastiger om een uitweg te vinden. Enkele ervan praten daarom ook over lange-termijnopties, zoals intensievere samenwerking en zelfs samengaan. Wie het echter ook betreft, alle beschikbare verwerkingscapaciteiten worden momenteel benut, maar de marges vallen tegen.
{{dataviewSnapshot(46_1759325020)}}
Uit het voorgaande blijkt dan maar weer dat de zuivelindustrie als geheel geen al te grote aanvoerschommelingen aan kan, zeker niet als ook de meeste fabrieken in de buurlanden vol zitten met extra najaarsmelk.
Een vraag die tot slot wel blijft staan, is die of melkveehouders en/of zuivelindustrie het ook anders hadden kunnen doen? Vooral omdat zuiveljaar 2025 eerst onverwacht euforie bracht, maar vervolgens met een kater eindigt voor allerlei partijen. Hoe moet het nu weer verder in voor producenten en verwerkers sterk verslechterde markt?