Winter perfect voor de managementskills van boer

Een nieuw jaar, tijd om letterlijk de balans op te maken en de financiële resultaten over het afgelopen jaar vast te stellen. Gek genoeg rollen die cijfers na dertig jaar internet nog steeds niet automatisch uit de computer bij de btw-aangifte over de laatste maanden. De meeste boeren gaan in de studieclub deze winter dan ook wel gebruik maken van cijfers die een jaar te oud zijn.

Maar ook dan is het zinvol de eigen uitkomsten te vergelijken met die van anderen en feedback te krijgen op het eigen management. Ik heb de indruk dat de belangstelling daarvoor tanende is. Na een paar jaar weten we wel dat de een beter is in graslandmanagement en de ander in fokkerij. De studieclub wordt een gezelligheidsclub - ook belangrijk - maar niet het oorspronkelijke doel.

Of we vinden bedrijven steeds minder goed vergelijkbaar, maar juist van heel andere bedrijven kun je veel leren. Op de Amerikaanse Harvard universiteit had een hoogleraar eens veel succes met een club met de grootste retailer, de grootste sinaasappelsap-producent, de grootste boer en zo nog wat mensen. Typisch Amerikaans maar het dwingt je wel het over management, rendement op investeringen en strategie te hebben en niet alleen over Antje-34 of de nieuwste ploeg.

Een zaak van passen en meten
Achter verschillen in bedrijfsresultaat schuilt soms domme pech, maar vaak is er ook een structurele factor. Dat kan bedrijfsgrootte zijn, maar het is ook management. In 1988 promoveerde mijn toenmalig LEI-collega Joop Alleblas op een onderzoek naar het management in de glastuinbouw – een zaak van passen en meten. Die titel slaat niet alleen op het feit dat hij probeerde het niveau van management apart te meten, maar ook op het feit dat bij een bepaalde bedrijfsomvang en -opzet een specifiek niveau van management hoort. Wie met 5 man personeel werkt of een boerencamping begint, heeft andere managementvaardigheden nodig. Hiaten op dat vlak worden makkelijk over het hoofd gezien.

In zijn onderzoek constateerde Alleblas dat veel van de verschillen in opbrengstenniveau werden verklaard uit de moderniteit van bedrijven. Waar op moderne bedrijven ook relatief veel jonge, goed opgeleide tuinders de leiding hadden. Ze waren vaak zeer actief in studieclubs en ook verder goed op externe ontwikkelingen georiënteerd. Los daarvan werd zo'n 8% van de verschillen verklaard uit aandacht voor de managementcyclus van werkvoorbereiding, -uitvoering en -controle, waarbij geplande en vastgelegde gegevens werden vergeleken. Bleef die vergelijking achterwege en keken zij niet met interne en externe bedrijfsvergelijking waarom iets was gelukt of mislukt, dan had administratie geen zin en was het een last.

Blijven werken aan betere management
Het onderzoek werd vertaald in richtlijnen voor managementadvisering, waarmee managementcoaches en -voorlichters tot betere advisering konden komen om ondernemers in managementvaardigheden te laten groeien. Wat daarvan terecht is gekomen, is me niet bekend. Ik ga dan ook niet graag claimen dat dit onderzoek heeft bijgedragen aan de goede resultaten van de overgebleven ondernemers in de glastuinbouw in afgelopen jaren. Maar inspirerend om te blijven werken aan beter management in alle sectoren van de land- en tuinbouw is het proefschrift wel. Temeer omdat zich nu overal moderniseringsprocessen en snelle schaalvergroting voordoen, zoals de glastuinbouw eerder meemaakte.

Afgelopen jaar keken we in Noord-Brabant met ZLTO, BAJK, ABAB, Rabobank, Agrifirm en nog enkele partijen voor de provincie naar het thema verdienmodellen. Toen de deskundigen in hun datasets keken, schrokken ze er weer van. De spreiding in bedrijfsuitkomsten is groot. Voor veel boeren lijkt er nog veel te verdienen door het beter te doen in hun huidige strategie. Een andere strategie met een ander verdienmodel kan ook, maar je managementvaardigheden neem je bij verandering mee. Zorg dus voor feedback, de winter leent zich ervoor.

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.