Holman ontketent onterechte aardappelhetze

NSC-Kamerlid Harm Holman haalt zich de woede van aardappeltelers op de hals, nadat hij zich in een Kamerdebat fel uitsprak tegen het aardappelras Innovator. Hét fastfoodras dat speciaal werd gekweekt om lange, goudgele frietjes uit te snijden. Met zijn relaas toont Holman dat in 25 jaar tijd weinig is veranderd. Opnieuw wordt een aardappelras onterecht geslachtofferd.

Tijdens een debat over gewasbeschermingsmiddelen in de Tweede Kamer, op woensdag 27 november, besloot NSC-Kamerlid Holman, die zelf veertig jaar lang melkveehouder was in Drenthe, het aardappelras Innovator op de korrel te nemen. Volgens de politicus heeft dit ras niet alleen zeer veel bespuitingen nodig, 'tot wel twintig per seizoen', ook zouden boeren gedwongen worden om het te telen. Simpelweg omdat McDonald's dat eist.

Boude uitspraken
Holman had zich beter eerst in kunnen lezen, of bij aardappeltelers te rade kunnen gaan, voor hij dergelijke uitspraken deed in de Kamer. Het klopt dat een ras als Innovator niet zonder gewasbescherming kan. Zeker wanneer de druk van phytophthora zo hoog is als afgelopen seizoen. Daarmee is het ras geen uitzondering op de regel. Ook de uitspraak dat Innovator veel meer stikstof vraagt kan bediscussieerd worden.

Dan de claim of telers worden gedwongen. Om te beginnen zijn de aardappeltelers – die ik ken tenminste – prima in staat om zelf keuzes te maken over welk ras ze willen telen. Daarbij wordt niemand gedwongen. Het heeft alles te maken met op welke grondsoort je boert, wat past binnen je bedrijfsvoering en nog veel meer grote en kleine factoren. In Europa is Innovator inmiddels helemaal niet zo'n innovator meer, omdat veel telers vinden dat de opbrengst achterblijft. Wie over het juiste klimaat beschikt om 'm te telen haalt daar een prima financieel rendement mee de laatste jaren. Innovator is een smaakvolle 'frieter' die niet veel onderdoet voor Agria.

Voor de trein
De stellingname van Holman doet sterk denken aan de gifpieper-campagne die begin 2000 door Milieudefensie en Stichting Natuur en Milieu werd gevoerd. In de algemene media is die bal dan al ingekopt. Destijds was het Neerlands trots Bintje die het in de publiciteit moest ontgelden. Onderzoeksprogramma Keuringsdienst van Waarde maakte in 2017 een aflevering over deze aardappelhetze. Daarin vertelt Pim de Ruiter, toenmalig hoofd van de afdeling natuur en milieu binnen stichting DOEN, vol trots hoe Bintje voor de trein werd geduwd door de milieuclubs. Niet omdat het ras een notoire 'gifgebruiker' was, maar vooral vanwege de symbolische waarde die eraan hing. Nu is het Innovator die ogenschijnlijk hetzelfde lot is toebedeeld.

Het zwart maken van Bintje had uiteindelijk vooral effect op supermarkten, die besloten de aardappel niet meer in hun schappen te leggen. Verwerkers zetten het ras wel op een zijspoor, maar dat had vooral te maken met een tegenvallende kwaliteit en de komst van veel betere alternatieven.

Gelukkig heeft Holman ook de oplossing. Hij raadt McDonald's aan om voor resistente rassen of biologische aardappelen te kiezen. Logisch toch? Ook daarvoor had Holman beter eerst zijn licht op kunnen doen bij de sector. Niet eerder was het zo moeilijk om aardappelgewassen gezond te houden, waarvoor zeker bij biologische telers heel wat kunst en vliegwerk nodig was. Het resulteerde in de meeste gevallen in een zeer magere oogst. Veel percelen werden vroegtijdig dood gebrand of noodgedwongen alsnog zwaar bespoten. Weg milieuwinst. Had McDonald's het daarvan moeten hebben, dan waren de kartonnen bakjes dit jaar vrijwel leeg gebleven.

Pijn zit elders
Waar de echte zorgen voor de aardappelsector zitten is enerzijds het fors uitgedund middelenpakket en anderzijds de alsmaar agressiever en sneller evoluerende phytohpthora-stammen. Door het ontbreken van een breed aanbod werkzame stoffen ligt resistentiewerking op de loer, wat in de praktijk al pijnlijk duidelijk is. Resistente of robuuste rassen zijn wel degelijk een belangrijk wapen in de strijd, maar steeds meer wetenschappers zijn het erover eens dat deze alleen toekomst hebben door ze in combinatie met (een lage dosering) gewasbescherming te gebruiken. Zo behoud je resistentie-genen voor een langere tijd in plaats van ze in één jaar op te branden, zoals nu het geval is.

Met de uitspraken van Holman komt niemand een steek verder en ze zorgen juist voor meer polarisatie. Wanneer een aardappelras buitensporig veel bespuitingen of meststoffen vraagt, lost de sector dat zelf op. Het wordt simpelweg niet langer geteeld omdat de kosten te hoog liggen. Op een gifpieper2.0-campagne zit niemand te wachten. Hebben we in 25 jaar dan niets geleerd?

Niels van der Boom

Niels van der Boom is senior marktspecialist akkerbouwgewassen bij DCA Market Intelligence. Hij maakt vooral analyses en marktupdates over de aardappelmarkt. In columns deelt hij zijn scherpe blik op de akkerbouwsector en technologie.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.