Wie heeft vooral baat bij 12 miljoen varkens?

Voor wie is de grens van 12 miljoen varkens in ons land belangrijker: voor varkenshouders of voor erfbetreders? Hoe je het ook went of keert, qua dieraantallen kruisen de belangen van deze twee groepen, want waar de één vaak aanstuurt op meer varkens is de ander juist soms beter af met minder dieren. 

Sinds april 2008 telde het CBS bij iedere telling van de varkensstapel telkens meer dan 12 miljoen dieren. De meest recente piek kende de varkensstapel in april 2015 toen de CBS-telling 12,6 miljoen varkens noteerde. Tussen de periode april 2014 en april 2015 steeg het aantal varkens in Nederland bijna met 400.000 dieren. Toeval of niet, precies in die periode zakte de Nederlandse varkensprijs van boven de 1,70 euro terug tot onder de 1,20 euro per kilo.

Uiteraard was het wegvallen van Rusland de aanleiding dat de varkensmarkt in Europa destijds in een neerwaartse spiraal terecht kwam, maar ook het varkensaanbod speelde weldegelijk een rol. Het aanbod was namelijk telkens te log en te ruim om serieus weerstand te bieden. Slachterijen hoefden geen enkele moeite te doen om de varkens aan de haken te krijgen en hadden de vrijheid om de noteringen flink terug te sleutelen. Alleen bij een ruim aanbod zitten slachterijen in een positie om aan dergelijke knoppen te draaien.   

Een paar weken geleden volgde ik een interessante cursus bij het Wageningen Economic Instituut (WUR), het voormalige LEI. Tijdens de cursus gaf één van de grotere varkenshouders in Nederland een toelichting op zijn bedrijf en het ondernemen in de markt. De strekking van zijn verhaal was om te denken vanuit marges en niet zozeer vanuit dieraantallen. ‘De grens van 12 miljoen is absoluut niet heilig’, zo sprak hij letterlijk. ‘Die 12 miljoen varkens zijn van niemand. Niet van mij, maar ook niet van jouw.’

Ook de financiering van een varkensbedrijf was een onderdeel van deze cursus en dit werd verzorgd door de Rabobank. Tijdens de rekencasus stond de bedrijfseconomische situatie van een doorsnee varkensbedrijf met 500 zeugen centraal. Een bedrijf dat met gemiddelde biggenprijzen niet rendabel kon draaien. Aan ons, de cursisten, de taak om oplossingen te bedenken om dit bedrijf wel winstgevend te krijgen. De eerste gedachte die bij mij opkwam was om meer zeugen te gaan houden. Toen de casus achteraf werd doorgerekend, bleek – verassend genoeg –  het tegendeel juist waar te zijn. Dit bedrijf was beter af om terug te gaan naar 300 zeugen in plaats van op te schalen naar pakweg 1000 zeugen. Minder kosten rekende beter dan extra omzet. Bij uitbreiding zou de ondernemer uiteindelijk alleen maar voor de rente werken, met alle risico’s van dien. 

De vraag is alleen: welke adviseur adviseert een varkenshouder nou om terug te gaan in dieraantallen? Een gemiddelde erfbetreder gaat zo’n advies waarschijnlijk nooit voorschijven. De voerleveranciers bijvoorbeeld denken in tonnen en willen het liefst zoveel mogelijk voer leveren. Ook geneticabedrijven voelen doorgaans weinig voor inkrimping. Die denken namelijk in rietjes. Minder zeugen betekent simpelweg minder rietjes en dus minder klandizie. Voor voer idem dito. 

Ondanks dat de periferie jarenlang heeft gemotiveerd tot uitbreiden, staat de primaire varkenshouderij, qua prijszetting, steviger in de schoenen wanneer er minder varkens in Nederland zijn. Ook op de mestmarkt en in maatschappelijk opzicht scoort de varkenshouderij waarschijnlijk beter, maar dat even terzijde.

Uiteraard begrijp ik dat de situaties per bedrijf flink verschillen en dat terugschakelen in praktijk niet één twee drie gaat.  Waar het ideale evenwicht, qua dieraantallen, uiteindelijk dan ligt, is moeilijk om te bepalen. Waarschijnlijk wel dichter bij de 11 dan bij de 12 miljoen varkens.  

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness en Foodbusiness. Hij volgt daarnaast de grondstofmarkten op de voet en heeft hierbij de focus op dierlijke eiwitten als zuivel en vlees. Daarbij interviewt hij op regelmatige basis kopstukken uit de agrarische sector en de foodwereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.