Bio is de enige uitweg voor middelgrote voerfabrikanten

Annual Insight onderzocht verschillende mogelijkheden en concludeert dat (biologische) specialisatie noodzakelijk is voor de middelgrote mengvoeder. Op basis van de positieve groei en ontwikkelingen biedt deze nichemarkt voorlopig de beste kansen.

De uitdagende omstandigheden waaronder de Nederlandse diervoederbedrijven opereren brengen tal van strategische keuzes met zich mee. Denk aan de zichtbare trend van fusies en overnames, een krimpende Nederlandse voedermarkt en strengere wet- en regelgeving omtrent duurzaamheid en milieu. Ook de gedaalde opbrengstprijzen in 2015 (m.u.v. de legsector) en toegenomen zuivelproductie na afschaffing van het melkquotum vragen om een keuze wat betreft koers en richting. Waar grote spelers hun richting bepaald hebben, zijn nu vooral de middelgrote spelers aan zet.

De verschillen tussen Nederlandse mengvoederbedrijven worden groter
In Nederland bestaat het spelersveld uit drie grote bedrijven (Agrifirm, De Heus en ForFarmers), op afstand gevolgd door een groep aan middelgrote spelers (< € 250 miljoen omzet). Uit een onderzoek van Annual Insight blijkt dat het bedrijfsresultaat* van de middelgrote veevoederbedrijven** in 2015 gemiddeld 0,3% bedroeg, tegenover een bedrijfsresultaat van gemiddeld 3,0% gerealiseerd door de drie grote spelers. Bovendien zien de grote spelers hun performance in 2015 verbeteren, terwijl het merendeel van de middelgrote bedrijven juist verder wegzakt. Zij staan voor de uitdaging om te voorkomen dat ze uit de markt gedrukt worden.

Het bedrijfsresultaat van het merendeel van de Nederlandse veevoederbedrijven in 2015. Voor de grote drie spelers is tevens de ontwikkeling t.o.v. het vorige jaar weergegeven (Bron: jaarrekeningen en Annual Insight-analyse).

Gegeven de ontwikkelingen in de sector, en de achteroprakende operationele performance, rijst de vraag of er een markt overblijft voor de middelgrote spelers. Annual Insight analyseerde drie bewegingen die in de markt te zien zijn en de implicaties van deze strategische keuzes. 

1. Specialisatie: biologische productie
Als gevolg van de toenemende vraag naar biologisch(e) melk, vlees en eieren, blijft de vraag naar biologische mengvoeders stijgen. AgruniekRijnvallei is een van de middelgrote spelers (omzet 2015: € 233,7 miljoen) die zich heeft geprofileerd als specialist in biologisch veevoer, met omzetgroei in 2015 als gevolg van deze specialisatie. Ook het marktaandeel van AgruniekRijnvallei in het biologische segment nam toe in 2015.

+ In 2015 zette de groei van de biologische markt door, en daarmee ook de vraag naar biologisch veevoer.

+ Er is een licht tekort aan biologische producten, wat leidt tot goede prijzen en leveringsvoorwaarden voor biologische mengvoeders.

- Omschakelen naar de biologische sector duurt één à twee jaar en vraagt om investeringen (en strengere eisen met betrekking tot grondstoffen).

2. Expansie in Europa
Een andere mogelijke strategie is het uitbreiden van de activiteiten binnen Europa, zoals ForFarmers (omzet 2015: € 2,2 miljard) heeft gedaan. ForFarmers realiseerde in 2015 een stijging van de brutowinst (+7,7%). Deze groei werd voornamelijk gerealiseerd in Nederland, terwijl de markten Duitsland/België (+1,0%) en het Verenigd Koninkrijk (-1,4%) achterbleven.

Een soortgelijke ontwikkeling lijkt zich voor te doen bij Agrifirm (omzet 2015: € 2,4 miljard). Van de omzet die het bedrijf buiten Nederland realiseert, wordt bijna de helft in België en Duitsland behaald. In 2015 werd door de Belgische en de Duitse entiteit een operationeel resultaat geboekt van respectievelijk 0,8% en -4,3%. Ook hier blijven de resultaten achter bij de totale groep, waar het resultaat 2,0% bedroeg.

+ Door de hoge zelfvoorzieningsgraad is de Nederlandse markt verzadigd geraakt, waardoor export een logische keuze is.

- Relatief lage(re) marges op de omzet die in Europa (excl. Nederland) wordt gerealiseerd.

3. Buiten Europa
De vleesconsumptie in Europa stabiliseert. Dit in tegenstelling tot opkomende economieën, waar de vraag naar vlees voorlopig blijft toenemen. De Heus (omzet 2015: € 2,4 miljard) is al jaren actief buiten Europa en presteert operationeel gezien het beste. De Heus zag eind jaren ’90 dat het aantal veehouders hard terugliep. Als gevolg van de ontstane overcapaciteit aan voer besloot het bedrijf te starten met internationale expansie. Inmiddels wordt bijna één derde van de omzet van De Heus buiten Europa gerealiseerd.

Ook Agrifirm ziet expansiemogelijkheden buiten Europa. Landen in Latijns-Amerika en Azië zijn volgens het bedrijf kansrijke groeimarkten. In 2015 acquireerde Agrifirm het bedrijf Nutrifarma in Brazilië en werd een nieuwe fabriek in Tianjin (China) geopend.

+ De vleesconsumptie stabiliseert in Europa, maar neemt voorlopig toe in opkomende economieën. Hier zal de vraag naar voeders blijven/gaan toenemen. 

+ Relatief hoge marges op de omzet die buiten Europa wordt gerealiseerd.

- Middelgrote spelers missen vermoedelijk het kapitaal en de slagkracht om fabrieken te openen buiten Europa.

Samengevat biedt (biologische) specialisatie het meeste perspectief
Vooropgesteld: de krimpende Nederlandse markt maakt de stap tot uitbreiden naar overige markten zeker interessant. De kansen om uit te breiden liggen zowel binnen als buiten Europa. Echter, binnen Europa zijn de behaalde marges relatief laag (lager dan in Nederland), wat deze optie minder aantrekkelijk maakt. Buiten Europa lonken gunstigere marges. Uitbreiding buiten Europa is daarentegen kapitaalintensief, waardoor deze optie voor de middelgrote speler, vermoedelijk, (letterlijk) een brug te ver is. Op basis van de groeiende markt voor biologisch voer, gecombineerd met goede prijzen en leveringsvoorwaarden is specialisatie volgens Annual Insight dan ook de beste stap voor de middelgrote speler.

De Nederlandse biologische veestapel is in de afgelopen jaren fors uitgebreid (Bron: CBS).

De ontwikkelingen binnen de biologische sector onderstrepen dit. De omvang van de biologische veehouderij en melkveesector is in 2015 wederom toegenomen; de biologische varkenssector bleef stabiel. Daarnaast zorgen landen als Duitsland voor een groeiende afzetmarkt (voor biologische producten uit Nederland). Aangezien de verwachting is dat de productie van biologische mengvoeders uiteindelijk niet boven zo’n 6% van de totale markt zal uitkomen, blijft het een nichemarkt. Desondanks liggen hier voor middelgrote spelers voorlopig de beste kansen.

Met deze en andere inzichten helpen wij Nederlandse bedrijven grip te krijgen op de cijfers, en om de juiste strategische keuzes te maken. Op deze manier kan het verschil binnen de sector gemaakt worden.

Dit artikel is gepubliceerd op onze website en geschreven door onze specialisten binnen de mengvoederssector: Miriam van der Waal en Matthijs Ramaker. Voor meer informatie is Miriam te bereiken via miriam.van.der.waal@annual-insight.nl en Matthijs via matthijs.ramaker@annual-insight.nl.

* Hierbij moet de kanttekening geplaatst worden dat er ook bedrijven zijn opgenomen die een andere bedrijfsmodel hanteren (coöperatie). Het voeren van een coöperatie ten opzichte van een ‘commercieel’ bedrijf zou van invloed kunnen zijn op de winstgevendheid, en daarmee vergelijkbaarheid van de bedrijven. Waar echter alle geselecteerde bedrijven met elkaar concurreren op voederprijzen, wordt er voor deze analyse vanuit gegaan dat dergelijke verschillen in bedrijfsmodellen geen significante invloed hebben.

** ABZ Diervoeding, Agruniek Rijnvallei, Coppens, De Valk Wekerom, Den Ham, Vitelia en Voergroep Zuid.