Door onzekerheid over de Europese ontbossingswet worden fabrikanten van mengvoeders in de EU volgens de Europese brancheorganisatie voor de diervoederindustrie Fefac geconfronteerd met een 'bevroren' sojamarkt. Fefac becijfert dat de kosten voor de Europese veehouderijsector kunnen oplopen tot €1,5 miljard over heel 2026.
Voor zeven commodity's moet straks in de EU worden aangetoond dat er geen ontbossing aan kleeft. Behalve soja zijn dat palmolie, koffie, cacao, rubber, runderen en hout en (sommige) producten die daarvan gemaakt zijn.
De EUDR (EU Deforestation Regulation) werd met een jaar uitgesteld naar 30 december 2025 voor grote bedrijven en juni 2026 voor kleine bedrijven. De Europese Commissie meldde onlangs aan het Europees Parlement te overwegen de ontbossingswet wederom met een jaar uit te stellen. Dit omdat het IT-systeem met problemen kampt en dat tot herhaalde en langdurige storingen kan leiden. Bedrijven en organisaties die al klaar zijn voor de nieuwe regels, zoals Nestlé, Mars Wrigley, Tony's Chocolonely en Rainforest Alliance, kwamen in verweer tegen het voorstel.
Nog geen maand later is Brussel van standpunt veranderd. Volgens een nieuw voorstel moet de EUDR voor grote en middelgrote ondernemingen gewoon op 30 december 2025 ingaan. Wel worden er tot medio 2026 geen controles uitgevoerd en niet gehandhaafd. Kleine ondernemingen zouden wel een half jaar uitstel krijgen en pas op 30 december 2026 aan de ontbossingswet hoeven te voldoen.
Daarnaast wil de Europese Commissie rapportageverplichtingen voor handelaren verder in de keten, zoals retailers en voedingsmiddelenproducenten in de EU, afschaffen. Zij hoeven dan geen due diligence-verklaringen meer in te dienen. Dan hoeft een partij van een grondstof maar één keer, bij intrede in de markt, in het IT-systeem ingevoerd te worden en draagt de importeur die de producten als eerste op de EU-markt brengt daarvoor de verantwoordelijkheid. Hierdoor wordt het IT-systeem een stuk minder belast.
Fefac wil voor alle marktspelers uitstel
De European Feed Manufacturers' Federation (Fefac) heeft een brief gestuurd naar de Europese landbouwministers waarin zij pleit voor uitstel voor zowel kleine als grote bedrijven. De Fefac acht dit noodzakelijk om 'ernstige handelsverstoringen te voorkomen, verdere kostenstijgingen voor de Europese veehouderij te vermijden en de inflatie op dierlijke producten te beperken'.
Volgens de Fefac is de branche bang dat over het halfjaar waarin geen controles plaatsvinden met terugwerkende kracht toch gehandhaafd wordt. Fefac-voorzitter Pedro Cordero zegt in de brief: "Leveranciers hebben hun aanbiedingen voor leveringen in 2026 ingetrokken; de resterende aanbiedingen voor 2025 zijn schaars geworden en gaan gepaard met forse verhogingen van de EUDR-prijstoeslagen. Bestaande aankopen van sojaproducten voor het eerste en tweede kwartaal van 2026 worden nu overschaduwd door juridische onzekerheid."
Fefac verwacht dat dit zal leiden tot verstoringen in aanlevering van soja vanuit belangrijke herkomstlanden, met extra kosten voor de Europese veehouderijsector tot wel €1,5 miljard. "Dit ondermijnt sterk de EU-visie op landbouw en voedsel, die juist gericht is op het versterken van het concurrentievermogen van de Europese veehouderijsector", aldus Cordero.
Volgens een nieuwe impactanalyse van de brancheorganisatie liggen EUDR-risicopremies momenteel tussen 5% en 10% boven de normale marktprijsnoteringen voor sojaschroot (oftewel €20 tot €40 per ton). De Europese vraag is volgens de Fefac in de eerste helft van 2026 circa 15 miljoen ton sojaschroot.
Daarmee zijn de extra kosten voor de Europese veevoeder- en veehouderijsector in de eerste helft van komend jaar naar schatting €250 tot €500 miljoen. Dat zal vooral de pluimveesector treffen, die sterk afhankelijk is van soja als hoogwaardige eiwitbron, maar ook de varkenssector, aldus Fefac. De markttoeslagen kunnen ook hoger zijn volgens de organisatie doordat nog niet goed ingeschat kan worden hoeveel product al conform de EUDR is.
Door een stijging van de prijs van sojaschroot kan de prijs van andere eiwitbronnen, vooral van oliezaden (ongeveer 23 miljoen ton voor de EU-voederindustrie) ook omhoog gaan, aldus de impactanalyse. Die kostenstijging wordt in de eerste helft van 2026 geschat op €250 tot €300 miljoen. Fefac verwacht ook dat de marges op synthetische aminozuren omhoog zullen gaan.
Het nieuwe voorstel voor de ontbossingswet moet nog door het Europees Parlement en de landbouwministers van de lidstaten goedgekeurd worden. Met oog op de invoerdatum moeten die snel samenkomen.