Engeland als reddingsboei van Belgische fritesindustrie?

In 2012 waren de rollen omgedraaid. Nederlandse loonwerkers trokken met hun rooimachines naar Groot-Brittannië om daar aardappelen uit de grond te peuteren. Tot na de kerst waren ze daar mee bezig. Vervolgens draaide de exporttrein volop om de industrie op het eiland te bevoorraden. Tot groot ongenoegen van lokale telers, die met hun product bleven zitten.

Dit jaar is de situatie omgedraaid. Of het ook op het vasteland modderen wordt is nu niet te zeggen maar dat de fabrieken grondstof nodig hebben is een zekerheid. In België vooral is de situatie nijpend. Kan een aardappelstroom vanuit Engeland op poten worden gebracht om als reddingsboei te fungeren? De Vlamingen hebben die boei inmiddels uitgegooid. Wij zetten de voors en tegens op een rijtje.

Voordelen
1. De meeste aardappeltelende regio’s in Groot-Brittannië zijn in de voorbijgaande weken op regen getrakteerd. Vaak net voldoende om te kunnen rooien. Tempraturen overdag en ’s nachts zijn prima voor deze tijd van het jaar. Indien nodig kunnen professionele grote telers bijna altijd beregenen. Daarop zijn ze ingesteld met veel capaciteit in de vorm van bassins, haspels en pivots.

2. De waarde van het Britse pond staat relatief laag – ten opzichte van het recente verleden – waardoor het importeren in een gunstiger daglicht komt te staan. Voor fritesaardappelen werd vorige week 110 tot 120 pond per ton betaald, blijkt uit cijfers van AHDB Potato. Het gaat dan om het ras Maris Piper die de Belgische industrie inkoopt. Het grootste ras in het land, die dit jaar een gemiddelde opbrengst kent en opvallend weinig kwaliteitsproblemen. Omgerekend betaal je als Europeaan dus 122 tot 133 euro per ton. (wisselkoers 10 okt. £ 1 = € 1.11). Ramos en vergelijkbare rassen (Sagitta) zitten daar met 100 tot 117 euro per ton iets onder. Tel daar nog een aantal euro’s bovenop voor het transport. Die pakken gunstiger ten opzichte van verladingen uit Polen. Dichter bij de boot en tunnel wordt dan ook meer betaald door de belgen.

3. Kwaliteitsproblemen komen ook in Engeland voor, maar in veel mindere mate dan we op het vasteland bemerken. Ook Engelse telers noemen groeischeuren als hun grootste problemen, samen met schurft. Insiders laten weten dat vooral Agria met problemen te kampen heeft. De Maris Piper, die het fundament van de teelt vormt, kent relatief weinig problemen en bovendien een goede opbrengst. Echter, niet in alle gevallen zijn de gewassen voldoende afgestorven. Daarbij komt dat nu vooral voor opslag wordt gerooid, waardoor de daghandel op een laag pitje staat. AHDB laat weten dat er inmiddels fors ingekocht wordt door de Belgische industrie en een zeer gelimiteerd volume door Nederlandse kopers.

Nadelen
1. Net als het importeren van Poolse aardappelen is het op gang brengen van een constante aardappelstroom een logistieke nachtmerrie voor iedere fabriek. De Benelux fritesindustrie heeft mede fors kunnen groeien door een verschrikkelijk efficiënte logistieke keten. Wie honderd vrachten per week wil verwerken heeft 200 auto’s nodig. Die onderlossers zijn gewoonweg niet voorhanden op dit moment. Daarbij komt dat hun laadcapaciteit beperkt is. De huidige importacties zijn wellicht beter een doekje voor het bloeden te noemen echter, wel een die gedurende het seizoen door kan druppelen om stoom af te laten.

2. De vraag is hoeveel grondstof beschikbaar is voor verscheping naar het vasteland. Engelse akkerbouwers klaagde dit voorjaar steen en been door een gebrek aan pootgoed van met name Agria. Dat verklaart mede het percentage ‘oude’ Engelse rassen die vrij voorhanden zijn. Over Fontane en Innovator hoeven we het helemaal niet te hebben. Daarbij komt dat veel gewassen al een baasje hebben. Bijvoorbeeld de talloze fish & chips winkels of supermarkten (pre-pack markt).

3. AHDB spreekt over een gemiddelde oogst in het meest gunstige scenario. De realiteit is dat deze benedengemiddeld zal zijn. Omdat de afgelopen vijf jaar Groot-Brittannië een daling van de lokale teelt heeft gezien – en daarbij een toename van de Europese import – staat het eiland op een tweesprong. In hoeverre is het nog zelfvoorzienend? Daar probeert de brancheorganisatie al maanden achter te komen, mede door het ontbreken van juiste areaalcijfers. Het seizoen startte schoon door hoge prijzen bij de afsluiting. De markt ging pas lopen toen de pootmachines al reden. Ondanks eerdere berichten hebben gokkers toen getracht meer areaal uit te planten. Het effect hiervan is nog onbekend.

Conclusie
Het is een feit dat met name Belgische verwerkers shoppen in Engeland om zich van voldoende grondstof te voorzien. Net als de Poolse oplossing is het een beperkte oplossing, vanwege de logistiek erachter. Bovendien zijn de laatste kaarten van de huidige oogst nog niet uitgespeeld, wat onzekerheid met zich meebrengt. Het grootste voordeel is misschien nog dat fabrieken zich ervan kunnen onthouden om in West-Europa de boer te smeken om aardappelen, en daarmee de prijzen opnieuw te verhogen. Die Engelse reddingsboei is uiteindelijk misschien niet groter dan een theezakje.