Hoe beweegt het aardappelareaal in de EU-5?

Nederland
Sinds 2013 vertoont de lijn van het Nederlandse areaal een zeer stabiel beeld. Afgelopen seizoen bedroeg de verhoging een kleine 1.000 hectare. Pakt de pootgoedvoorziening 'gunstig' uit, dan is een soortgelijke verhoging mogelijk. Nederlandse fritesfabrieken breiden vooral in het buitenland uit. De areaaluitbreiding bij suikerbieten zorgt voor wat vraagtekens, maar het is hoogst onwaarschijnlijk dat dit invloed heeft op het aardappelareaal. Het huidige scenario op de uienmarkt ontmoedigd uitbreiding op dat vlak, al worden uien niet snel voor aardappelen ingeruild. De MH-discussie brengt twijfel met zich mee maar of direct in de plannen doorschemert? Peen groeide de afgelopen jaren iets. Wellicht dat hierin iets wordt gewisseld.

De meeste groeimogelijkheden voor fritesaardappelen liggen in het noordoosten van Nederland, al zijn lang niet alle percelen geschikt in verband met grondgebonden ziektes. De enige andere kans is dat telers van tafelaardappelen overstappen op frites, waar de eisen lager liggen en de marges mogelijk groter zijn. Ook na afgelopen seizoen is lang niet iedere tafelaardappelteler tevreden gestemd.

België
Onze zuiderburen maakte voor seizoen 2016 de grootste groei door binnen de EU-5. En dat terwijl het Belgische areaal juist de kleinste is, wanneer je alle aardappelhectares meetelt. Die bedroeg afgelopen jaar 89.600 hectare. Een groei van 11.100 hectare. Het is onwaarschijnlijk dat die groei voor 2017 wordt gerepeteerd, al was het maar vanwege de beschikbaarheid van pootgoed. Daarnaast zijn veel telers in België ontevreden over de afwikkeling van hun contracten. Heeft de prijsverhoging voor dit seizoen de gemoederen weten te sussen?

Groei is voornamelijk mogelijk in Wallonië, waar nog veel graan wordt verbouwd. Dat de graanprijs zo laag staat biedt perspectief voor andere teelten. Conserven – die de prijsvorming van tarwe als leidraad gebruiken – bieden daarom eveneens weinig profijt met wel veel risico. Een uitbreiding in aardappelen is daarom beter haalbaar. Keerzijde is echter dat fabrieken de grootste moeite hebben hun bestaande relaties van pootgoed te voorzien, laat staan het bedienen van nieuwe telers. Grote kans dat de meeste groei in aardappelen mogelijk wordt gemaakt door vrije Bintjes, die Belgische handelaren en telers massaal trachten in te kopen tegen iedere prijs.

Frankrijk
Net als Nederland zijn de uitbreidingsmogelijkheden in België eindig. In Vlaanderen wordt waar mogelijk al veelal aardappelen geteeld. Belgische aardappelverwerkers, deels in Wallonië gevestigd, zien de teeltgebieden van Noord-Frankrijk  als hun achtertuin waar nog veel te halen valt. Voornamelijk in het departement Nord-Pas-de-Calais en in iets mindere mate Picardië en Champagne-Ardenne.

De areaaluitbreiding bedroeg in 2016 een kleine 2.000 hectare. Dat kan ook voor komend seizoen haalbaar zijn. Frankrijk kent grotendeels een eigen pootgoedvoorziening. Probleem is echter dat de Franse witvlezige (dubbeldoel)rassen niet passen bij de vraag van de fritesfabrieken. Ook voor de hoogproductieve fritesaardappelrassen moeten de Fransen in Nederland aankloppen. Een uitbreiding in rassen als Fontane en Innovator vindt ook daar plaats, al is het effect daarvan pas over meerdere jaren merkbaar.

Duitsland
De situatie voor Duitse aardappeltelers is in grote lijnen vergelijkbaar met die in Frankrijk. Enig verschil is wellicht dat de Duitse aardappelsector in een licht toenemende mate wordt gevoed door een eigen fritesindustrie die uitbreidt. Het land kent verreweg het grootste aardappelareaal, dat echter jaarlijks trapsgewijs wat afneemt. In 2016 bleef die stabiel.

De meeste groeikansen liggen in Nedersaksen, de grootste aardappelstaat van het land. Het areaal bedraagt daar ongeveer 103.500 hectare. Goed voor bijna de helft van het gehele Duitse aardappelareaal. Insiders achten een groei van 2 tot 3 procent mogelijk voor seizoen 2017. Het rassenprobleem speelt ook bij onze oosterburen. De Duitse dubbeldoelrassen is niet waar fritesverwerkers op zitten te wachten. De hectares zijn geen probleem, de pootgoedbeschikbaarheid is dat wel.

Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk behoort bij de EU-5 maar speelt voor de fritesaardappelmarkt een beperkte rol. Dat zal na het uitvoeren van Theresa May’s ‘harde’ Brexit verder het geval zijn, wanneer het land zich verwijdert van het Europees vasteland. Afgelopen najaar vooral gebruikte de Belgische industrie het eiland als bron om de grondstofstroom aan het begin van het nieuwe seizoen op gang te houden. Ongekend grote volumes gingen het water over. Zonder duidelijke handelsovereenkomst gooit Brexit zeker roet in het eten.

Na rampjaar 2012 is het areaal in het VK afgenomen. Aardappelverwerkers besloten aardappelen van het continent te importeren en telers rond de fabriek met hun moeizaam geoogste product te laten zitten. Een bekend scenario? Afgelopen jaar krabbelde het areaal weer iets op, en maakte het zelfs de op één na grootste groei in de EU-5 mee. Bijna 10.000 hectare extra aardappelen werden gepoot. Vooral omdat gedurende het vroege voorjaar de prijs ineens opveerde, waar sommige telers nog snel op hebben geanticipeerd. Weersomstandigheden hebben er ook in het VK voor gezorgd dat die uitbreiding weinig effect heeft gehad. Met eigen rassen en pootgoed uit Schotland vaart het land een eigen koers. De gunstige prijsvorming dit seizoen brengt het idee met zich mee dat in 2017 een kleine uitbreiding kan worden doorgemaakt.