Wereldwijde fritesafzet hapert, maar geen paniek

Dat de afgelopen 5 jaar de bomen voor de fritesverwerkers tot in de hemel leken te groeien is algeheel bekend. Dit had een enorme toename van de verwerkingscapaciteit tot gevolg. Voor 2017/18 staat er in de EU-4 (België, Nederland, Duitsland en Frankrijk) een verwerkingscapaciteit klaar voor ruim 10 miljoen ton aardappelen. Dat is meer dan een verdubbeling in 10 jaar tijd.

Toenemende vraag lijkt oneindig
Alleen al het afgelopen jaar investeerde de Belgische industrie meer dan 300 miljoen euro in nieuwe verwerkingscapaciteiten (en in de jaren daarvoor werd ook al fors geïnvesteerd, zie tabel). Dat is een nooit eerder vertoonde uitbreiding. De toenemende vraag vanuit de wereld naar voorgebakken product lijkt oneindig door te groeien. Het is een kwestie van tijd voordat de magische grens van 1 miljard euro aan afzet wordt doorbroken. Dat gaat dan over de totale exportwaarde van voorgebakken frites met een afzet buiten Europa.

Telers gaan mee in de groei van de verwerkers en arealen blijven groeien. Dit jaar wordt er een areaaluitbreiding in de EU-4 verwacht van 5 tot 7 procent. Dat ondanks het gebrek aan pootgoed. Ook de schaalgrootte onder aardappeltelers neemt flink toe. Zo is er in de afgelopen 5 jaar een recordbedrag geïnvesteerd in aardappelgerelateerde mechanisatie, zoals bewaring en oogstmachines. De internationale onderzoekbureaus voorspellen een groei van circa 5 procent per jaar in de vraag naar voorgebakken product. Dat verklaart ook de forse investeringen.

Haarscheurtjes in internationale afzet
Toch zijn er voorzichtig enkele haarscheurtjes zichtbaar in de internationale afzet van voorgebakken producten. Het eerste signaal komt vanuit Amerika. Daar nam de afzet de afgelopen maand af met maar liefst 11 procent. Daarbij was het vooral Azië die het liet afweten.

Daarnaast heeft ook Europa zijn problemen. In eerste instantie was daar de importheffing vanuit Brazilië. Om protectionistische redenen wil het land de eigen binnenlandse markt beschermen tegen het ''dumpen'' van goedkope frites uit Europa. Ook de Brexit kan grote gevolgen hebben voor de afzet van de voorgebakken producten uit de EU-4 landen.

Daarnaast speelt op dit moment ook de schaarste aan containers richting het Midden-Oosten en Azië mee. De transportkosten lopen fors op waardoor het voordeel van de goedkope euro teniet wordt gedaan. 

Als laatste zijn ook de geopolitieke spanningen van een land als Turkije van invloed op de internationale afzet van het voorgebakken product. Turkije is de afgelopen periode zelf ook fors aan het opschalen geweest in verwerkingscapaciteit. Hierdoor is het land zeer concurrerend voor de vaste afzetmarkten van de EU-4 landen. Het afgelopen jaar steeg het export volume van Turkije met meer dan 36.000 ton.

Minder afhankelijk worden van grootmachten
Amerika en Europa vullen, samen, 93 procent van de wereldvraag naar voorgebakken product in. De snel gestegen fritesprijzen en afhankelijkheid van deze twee continenten zorgt ervoor dat de verschillende landen hun eigen productie actief aan het oppakken zijn. Daardoor hopen zij minder afhankelijk te zijn, en te worden, van de grootmachten.

Dat fenomeen werd in de afgelopen jaren ook zichtbaar in de wereldwijde vraag naar bijvoorbeeld melkpoeder. Die vraag was zo groot dat er ongelimiteerd geïnvesteerd werd in de verwerkingscapaciteit binnen Europa. Uiteindelijk bleek dat Aziatische landen een grotere voorraad hadden opgebouwd, de economische groei ietwat tegenviel en daardoor de vraag naar melkpoeder ook terug zakte. Dit had het imploderen van de melkpoederprijs tot gevolg. 

Ook de hoeveelheid geld die op dit moment zowel in Azië als Rusland wordt geïnvesteerd in de landbouw moet ervoor zorgen dat deze landen minder afhankelijk gaan worden van landen als Europa en Amerika. Dat heeft dan voor betrekking op hun voedselvoorziening.

De tijd zal uitwijzen of we dit direct gaan merken op de mondiale markt van voorgebakken producten. En of bomen echt tot in de hemel groeien, zal nog moeten blijken.