Is 2018 het jaar om van strategie te veranderen?

De 5 grote aardappelverwerkers, die op de Nederlandse markt actief zijn, verlagen allemaal hun contractprijzen voor komend seizoen. In de af land periode zijn de verlagingen het grootst. Daar berichtte Boerenbusiness al eerder over in een compleet overzicht voor de rassen Fontane en Innovator.

Contractprijsniveau
Voor het ras Fontane komen de gemiddelde contractprijzen uit op €8,72, €12,85 en €14,98 in de periodes af land (week 17 en week 26). Voor Innovator is dat €9,88, €13,90 en €15,88. Het betreft prijzen per 100 kilo, exclusief btw, kwaliteitspremies en bewaarvergoedingen. Dat is een gemiddelde prijs. Over de afgelopen 6 jaar schommelde de basisprijs op week 13 (zonder vergoedingen en premies) steeds rond de €11 en €14 per 100 kilo.

Alternatieve strategie
Naast de aardappelprijs, staan ook de saldo’s van andere akkerbouwgewassen (denk aan uien) onder druk. Daardoor is het rendement over het algemeen laag. Dat is duidelijk terug te zien aan de Countus Akkerbouwindex, waarbij 2018 wellicht als breekpunt kan fungeren voor enige aanpassing van de afzetstrategie.

Verwerkers gaan hier overigens zeer coöperatief mee om door verschillende afspraken te maken, zoals meerjarige afspraken, klikcontracten en/of pools. Ook het op eigen initiatief indekken op de termijnmarkt is een mogelijkheid. Dit past echter niet binnen ieders bedrijfsvoering, denk vooral aan het liquiditeitsbeslag. Echter, ook pools kunnen een prima alternatief zijn.

Gemiddelde poolprijzen
Boerenbusiness vergeleek de resultaten van 6 consumptieaardappelpools. Het gaat om Aviko Potato, APF, Eriva, Flevopool, Nedato en Schaap. Voor week 13 komt de uitbetaalprijs zonder voorverkoop (gemiddeld over 5 jaar) uit op een prijsniveau van €15,50 tot €18 per 100 kilo, afhankelijk van het ras. De verschillende pools kenden in de afgelopen 5 jaar 1 slecht jaar (2014) met prijzen tussen €3 en €7, 2 jaren (2013 en 2015) met prijzen tussen €12 en €18 en 2 jaren (2012 en 2016) waarbij de uitbetaalprijs niveaus tot €25 bereikte.

Het is aannemelijk dat de poolprijzen dit seizoen op een niveau van circa €5,50 gaan uitkomen, wat het meerjarig gemiddelde zal drukken. Echter, het verschil met de contractprijzen bedraagt dan nog altijd zo’n €2,50 per 100 kilo. In dure jaren is het verschil in 'contractprijs versus pool' groot. Bij jaren met een lage prijs ben je met een contract weer beter uit. In 2014, en ook na de afgelopen oogst, zit je met een contract van €13 à €14 beter dan de uitbetaalprijs van de pool. In slechte jaren presteert de gemiddelde poolprijs vaak beter dan de vrije marktprijs, die meestal dan nog €1 à €2 lager ligt.

Afzetten van overkilo’s
Het prijsverschil geeft stof tot nadenken, en geeft misschien wel aanleiding tot het wijzigen van de strategie. Het draait zeker niet om het afbouwen van de contractteelt, maar wellicht tot wat meer risicospreiding. Door de ‘overkilo’s’ bijvoorbeeld bewust in een pool mee te laten nemen, kan er gemiddeld gezien financieel voordeel worden behaald.

Een rekenvoorbeeld: 15 hectare Innovator, met een vastprijscontract van 40 ton per hectare, levert voor oogst 2017 225 ton vrije aardappelen op (bij een netto-opbrengst van 55 ton per hectare). In de meeste gevallen worden deze tonnen op basis van de dagprijs afgerekend. In de huidige markt levert dat een financiële opbrengst van €9.000 op bij €4 per 100 kilo, in een pool zou dat €12.375 zijn (uitgaande van €5,50 per 100 kilo). Ongeacht het seizoen kan dit, berekend over het meerjarig gemiddelde, een gunstige strategie zijn.

Trouw aan afnemer
Ondanks het prijsverschil tussen de verschillende afnemers, kiezen de meeste aardappeltelers er toch voor om de gekozen strategie niet of nauwelijks te wijzigen. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek van Boerenbusiness. Ongeveer 60% van de ondervraagde akkerbouwers geeft aan nooit van afnemer te wisselen. Slechts 1/5 kiest ervoor om vastprijscontracten af te sluiten bij meerdere afnemers en 5% kijkt naar de hoogste prijs. Deelnemers aan een pool zijn desgevraagd nog trouwer; meer dan 80% van de ondervraagden wisselt nooit van pool.

In het onderzoek komt ook naar voren dat 60% aangeeft de meeleveraardappelen op basis van de dagprijs te verkopen en een kwart zoekt een andere handelaar. De meest genoemde reden voor het tekenen van een vastprijscontract is de angst voor het niet kunnen verkopen van de aardappelen. Ruim de helft noemt het dikke pech wanneer hij onder kostprijs aardappelen heeft verkocht. Het is dus maar de vraag of een verandering van de strategie daadwerkelijk plaats gaat vinden. Ongeacht de afzetstrategie zijn daar altijd instrumenten voor aanwezig in de markt die passen bij het risicoprofiel van een teler.