Scandinavische markt zit vol extremen

Scandinavië is in de ban van de extreme droogte. Als een van de eerste Europese gebieden hadden landen als Zweden en Denemarken met droog weer te maken. Tussen 1 mei en 15 juli viel in totaal 43 millimeter in Denemarken, 75% minder dan normaal. Zelfs boven de poolcirkel bereikt het kwik waardes boven de 30 graden Celsius. Dat is ongehoord.

Prijsverlagingen
Aardappelen in Zweden en Denemarken konden dit voorjaar vroeg gepoot worden, door gunstige en droge omstandigheden. Het warme weer zorgde voor een snelle gewasontwikkeling. De ziektedruk is bovendien heel het seizoen al laag. Ook de knolzetting werd als goed ervaren. De oogst startte dit seizoen 2 weken eerder dan normaal. Bovendien kwam een groot volume snel vrij, wat voor prijsverlagingen zorgde.

Kopers probeerden de prijzen lange tijd laag te houden, ondanks dat het Zweedse areaal dit jaar met 1.000 hectare is gekrompen. Inmiddels zit er schot in de prijzen, nu blijkt dat de hoofdoogst fors kleiner uitvalt. Beregenen is op veel plaatsen niet meer mogelijk; er zijn verboden of het water is op.

Doorgaans begint de afrijping van de rassen voor de hoofdoogst eind augustus. Dat is dit jaar aan de start van deze maand al het geval. Net als in de Benelux liggen de onderwatergewichten op een hoog niveau. De oogst is niet alleen historisch klein, maar ook zeer vroeg. Voor verpakte tafelaardappelen worden prijzen van rond de €25 per 100 kilo betaald.

Zetmeelaardappelen
In Denemarken beslaat de teelt van zetmeelaardappelen meer dan de helft van het landelijke areaal en ongeveer 10% van het areaal bestaat uit pootaardappelen. Het areaal bedroeg in 2014 ruim 40.000 hectare, met een productie van 1,73 miljoen ton. Zweden is (met 23.800 hectare) een iets kleinere speler. In 2014 lag de productie daar op een niveau van 822.000 ton; voornamelijk consumptieaardappelen.

Sinds 2011, toen de Europese productiequotums voor aardappelzetmeel werden gehaald, groeit de teelt weer in Denemarken. Zetmeelproducent AKM produceerde in 2011 zo'n 40.000 ton zetmeel. Door uitbreiding is dat aankomend seizoen naar verwachting 80.000 ton.

Concurrent AKV in Langholt produceerde afgelopen seizoen 50.000 ton zetmeel en verwerkte daarvoor 211.000 ton aardappelen. Ook dit bedrijf zet in op groei. Mede-eigenaar is agroreus Cargill. Afgelopen jaar investeerde het bedrijf €14,5 miljoen in de zetmeelproductie. Karup Kartoffelmelfabrik verwerkte tijdens campagne 2017/2018 bijna 482.000 ton zetmeelaardappelen, goed voor 110.000 ton zetmeel. Telers kregen 3,97 Deense kroon per kilo zetmeel uitbetaald, omgerekend €53,28 per 100 kilo.

Groei in areaal
De Denen zien kansen voor de zetmeelsector. In Nederland en Duitsland wordt steeds meer gefocust op de teelt van fritesaardappelen, waardoor de internationale afzet kansen biedt. Vooral in Azië zet het meer zetmeel af, waar het in voedselproducten wordt gebruikt. Ook gaat aardappelmeel naar de diervoeder- en papierindustrie.

(Tekst gaat verder onder de grafiek)Vooral Zweden neemt aardig wat Nederlandse aardappelen af. De trend is stijgende.

Nederlandse afzet
De export naar beide landen verloopt grillig. In Zweden is ieder jaar rond augustus een piek zichtbaar. Ook in januari en maart ligt de export hoger. Daarbij springt januari 2016 er bovenuit (3.000 ton). De export naar Denemarken ligt op een lager niveau, maar stijgt sinds 2017 wel. In april 2014 importeerde het 2.000 ton. De export naar Finland bedraagt meestal tientallen tonnen, geen honderdtallen. Noorwegen wordt in de exportcijfers niet meegenomen.

Over oogst 2017 is Zweden tot nu toe goed voor 15.564 ton, een stijging van 900 ton. Denemarken staat op 8.763 ton, wat een stijging is van 1.800 ton (ten opzichte van vorig jaar). Zweden neemt daarmee een vijfde plek in als Europees exportland. Zo neemt het meer aardappelen af dan het Verenigd Koninkrijk. Denemarken staat op plek 7.