Hoe groeien in Europa de aardappelen?

Net als in Nederland zelf zijn er grote regionale verschillen in de noordwestelijke Europese aardappellanden merkbaar. Toch is het in bijna alle landen aanhoudend droog. Half juni viel lokaal wel neerslag, maar meestal niet meer dan 25 millimeter. Polen is daarop de uitzondering. Een nieuwe golf van onweersbuien versterkt de regionale verschillen alleen maar verder.

Nederland: Beregeningshaspels draaien (alweer)
In delen van Noord- en Midden-Nederland hebben de beregeningshaspels nauwelijks stilgestaan. Waar het zuiden lokaal op enorme buien tot 120 millimeter, in slechts 48 uur, werd getrakteerd bleef het hier veel droger. Toch staan de gewassen er gemiddeld goed op, al zijn op de meeste plaatsen sporen van het droge voorjaar duidelijk merkbaar.

Met de huidige gewasontwikkeling en temperaturen is de verdamping hoog en krijgen de beregeningsinstallaties (en hun eigenaren) maar weinig rust. In het zuidwesten laat het droge voorjaar het meest duidelijk zijn sporen na. Percelen komen wisselend op en de ontwikkeling valt tegen. De regenval was zeer welkom en de ruggen zijn meestal wel goed nat geworden. Na 40 millimeter was dat op veel andere plaatsen lang niet altijd het geval. De vroege aardappelen in Zuid-Nederland zijn dit jaar relatief vroeg gepoot, maar de groei loopt achter, mede door flinke vorstschade. Ook is het tal merkbaar lager.

België: Droogte houdt aan
Belgische aardappeltelers hebben meestal minder regen ontvangen dan hun buren verder noordelijk. Gemiddeld noteert PCA 33 millimeter, maar lokaal zijn ook uitschieters van 75 millimeter gemeten. Het oosten van België, tegen Limburg aan, en de kustregio kreeg meer regen dan de rest van het land. Daarmee blijft het ook in Wallonië aanhoudend droog.

De gewasgroei blijft er merkbaar achter. Deels ook door een slechte structuur na de natte winter. Het poten ging verre van ideaal dit voorjaar. De regen, gevolgd door warm weer, heeft voor een hoge ziektedruk gezorgd. Voldoende neerslag heeft er wel voor gezorgd dat in West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant het onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater is opgeheven. Met weinig neerslag op komst de komende 10 dagen is het de vraag hoe lang nog mag worden beregend.

Duitsland: Oogst gehinderd door regen
Supermarkten beginnen voorzichtig met het aanbieden van huidvaste primeuraardappelen uit eigen land. De markt zit daarmee in een omschakelingsperiode, waarbij nog aardappelen uit onder andere Spanje en Egypte worden aangeboden, maar ook product uit de vroege aardappelregio Palts. Ondanks dat veel aardappelgewassen met vorstschade te maken hebben gehad half mei, is er niet de indruk dat dit de aanvoer hindert. De echt vroege gewassen worden tegen vorst beschermd met doeken en beregening.

De aardappeloogst beweegt zich inmiddels verder noordelijk, naar Noordrijn-Westfalen. Hitte deze week zet de prijzen steviger in het zadel. In Nedersaksen viel 2 weekenden terug zoveel regen dat dit voor problemen zorgde bij boeren. Lokale onweersbuien lieten percelen overstromen, waardoor ze nauwelijks begaanbaar waren. Voor de gewassen is het een welkome aanvulling. In de zuidwestelijke deelstaten zorgde regen er vooral voor dat er niet gerooid kon worden. In Beieren, waar de oogst op het punt van beginnen staat, viel lokaal eveneens een fikse hoeveelheid regen. Voor de komende 10 dagen worden opnieuw zware buien verwacht. In Rain am Lech produceert Aviko weer frites en worden de laatste oude aardappelen verwerkt. Half juli worden dan de eerste nieuwe fritesaardappelen versneden, zo is de planning.

Frankrijk: Weinig neerslag tempert opbrengstverwachting
Deze week kwam nog naar buiten dat het Franse aardappelareaal opnieuw groeit en daarmee een record bereikt. Het is echter de vraag of dit ook een groot aardappelvolume betekent. In het land is weinig regen van betekenis gevallen. Meestal niet meer dan 25 millimeter en in veel gebieden minder dan dat. Alleen in het noordoosten viel lokaal meer regen, tot 75 millimeter.

Deze week is het erg heet. Zelfs langs de koele kust bereikt het kwik temperaturen tot boven de 30 graden, wat in het oosten van Frankrijk tot 35 graden oploopt. Daarmee krijgen de aardappelgewassen weinig verlichting en zijn de perspectieven negatief. Alleen waar lokaal een flinke regenbui viel hebben boeren meer hoop. Dat ging lokaal ook met hagel gepaard, waardoor gewassen soms behoorlijk zijn beschadigd.

Engeland: Verbeterde groeiomstandigheden
Met zijn zeeklimaat zijn de groeiomstandigheden op het Britse eiland milder dan op het Europees vasteland. Desondanks steeg het kwik ook deze week richting de 30 graden, afgewisseld op vrijdag 26 juni met een bui regen. Vooral het noorden van Engeland heeft regelmatig regen ontvangen, wat de gewasgroei ten goede komt.

In Oost-Engeland worden mondjesmaat vroege aardappelen gerooid. Door het zonnige weer en de vroege plantdatum zijn deze al vroeg in het seizoen beschikbaar. De opbrengsten van deze geconditioneerde teelt zijn goed. In het noorden is vorstschade een probleem. Sommige telers zijn terughoudend met het aanbieden van nieuwe oogst omdat er nog veel oude oogst weg te werken is.

De vrije handel, voornamelijk voor de fish & chips industrie, zoekt de beste partijen uit. Dit wordt echter steeds moeilijker. De sector vreest daarom dat veel tonnen alsnog gedumpt gaan worden voor het nieuwe seizoen echt start. De prijzen staan hierdoor onder druk, net als de consumptie. Net als Nederland heeft het land nog geen areaalcijfers bekend gemaakt. Telers hebben langer de tijd deze aan te leveren. Naar verwachting blijft het areaal stabiel, of daalt het licht.

Polen: Lokaal wateroverlast
Met het uittreden van het Verenigd Koninkrijk is het logisch om Polen in de EU-5 op te nemen wat aardappelen betreft. De groeiomstandigheden zijn er, ten opzichte van andere Europese aardappellanden, uitzonderlijk te noemen. Het droge zuidwesten en zuiden heeft flink wat regen voor zijn kiezen gehad, waardoor lokaal waterschade ontstond. Percelen die door hagel zijn getroffen hebben het zwaarder, maar ook dit is zeer lokaal.

Het gebied langs de Duitse grens blijft gortdroog en ook Noord-Polen, dat een prima start van het seizoen kende, moet nu weer beregenen. In het oosten, rond hoofdstad Warschau, viel eveneens veel regen. De aardappelprijzen staan sterk onder druk. De opbrengsten zijn, ondanks nachtvorsten, prima en er is veel import uit Roemenië en Oekraïne op de markt. Poolse supermarkten en verpakkers sturen steeds meer aan op Pools product, maar meer dan eens worden 'sjoemelaardappelen' ontdekt met Pools label, maar afkomstig uit Oost-Europa. Fritesproducenten hebben in hun contracten gesneden. De stemming onder telers heeft echter meer invloed. Wel zijn meer vrije aardappelen de grond in gegaan. Soms met FSS-pootgoed.

Samenvatting: Areaal stabiel, opbrengst niet
De gehele Europese aardappelsector riep begin maart op om het areaal te temperen. Afgaande op de cijfers die nu bekend zijn, waarbij het meestal om schattingen en enquêtes gaat, wijzen niet op een daling. Verwerkers hebben minder contracten afgesloten, maar telers het areaal opgevuld met vrije teelt. Alternatieven zijn er meestal niet. Het voorjaar is overal droog verlopen, maar tot hele grote problemen heeft dat niet gezorgd. Met juli op de drempel begint de eerste van 3 cruciale maanden voor de aardappeloogst.

In een 'normaal' jaar kiest de markt nu zijn richting (week 27-28). Afgelopen jaar werd dit keuzemoment uitgesteld. Ook toen was het droog, maar het voorjaar verliep veel gunstiger. Kijken we nu naar de aardappeltermijnmarkt, dan overheerst een negatief sentiment. Ingegeven door de areaalgegevens en de vooruitzichten voor de afzet.

De tijd gaat ons leren naar hoeveel product behoefte is. Blijft de droogte aanhouden, dan stevent de Europese aardappeloogst weer op een onder gemiddelde opbrengst af. Mogelijk is dat de kilo's dan wel meer in lijn liggen met de vraag. Het verleden leert ons dat het weer in augustus en begin september uiteindelijk het resultaat bepalen, met dit jaar de hiaat dat de consument uiteindelijk het laatste woord heeft.