De problemen met de kwaliteit van aardappelen blijven niet beperkt tot Noordwest-Europa. Ook in Polen maken akkerbouwers zich zorgen om hoe de hoofdoogst uit de grond komt. Een grillig en extreem groeiseizoen ligt daaraan ten grondslag. Wat betekent dat voor de opbrengst?
Over het exacte areaal en de opbrengst van de aardappeloogst in Polen wordt nog steeds getwist. Het blijkt altijd bijzonder lastig om een betrouwbaar cijfer te produceren. Eerder dit jaar werd het totaal areaal op 322.800 hectare geraamd door het IHAR-PIB-instituut. Een daling van 10%. Niet iedereen in de sector is het daarmee eens. Mogelijk is deze krimp enkele duizenden hectares kleiner. Dit heeft ook gevolgen voor de geschatte opbrengst. Het landbouwinstituut raamt die op 7,82 miljoen ton, 7,7% onder het niveau van vorig jaar.
Rotte aardappelen
Naast een kleinere oogst zijn er vooral zorgen over de kwaliteit. Een natte zomer zorgde voor een hoge aantasting door phytophthora. Daarnaast heeft ook de coloradokever voor veel schade gezorgd. Een koud voorjaar heeft voor mee schurft gezorgd, zo wordt gezegd. Groeischeuren en misvormde aardappelen zijn het gevolg van regenval die na een droge periode volgde. Het werd zo nat dat ook rot voorkomt. Vooral op lage plekken in het perceel. Rot wordt ook door knolphytophthora veroorzaakt, wat weer problemen voor de bewaring geeft.
Als gevolg van deze zorgen blijven de prijzen voor tafelaardappelen op een stabiel niveau. Normaal daalt de marktprijs significant wanneer met de (hoofd)oogst wordt gestart. Telers die geen of nauwelijks opslagmogelijkheden hebben moeten dan van hun gewassen af. Telers wordt tussen de 700 en 800 złoty per ton geboden. Omgerekend is dat €152 tot €173, waar de af land-prijs normaal daalt tot €65 per ton in september.
Moeilijke zetmeelaardappelteelt
Ook de Poolse zetmeelindustrie heeft het moeilijk. De prijzen liggen hier op een lager niveau dan voor tafel-, frites- en chipsaardappelen. Het IHAR-PIB verwacht daarom een verschuiving in dit segment. Telers krijgen €65 per ton uitbetaald door de coöperatieve verwerkers. Daarvoor moeten de aardappelen minimaal 18% zetmeel bevatten en een hectare-opbrengst van 35 ton worden behaald. Daarnaast is er de steun vanuit het GLB. Telers krijgen €280 tot €300 per hectare voor de teelt.
Wat niet meehelpt is dat Poolse zetmeelproducenten nog steeds voorraden van vorig jaar te verkopen hebben. Ze zijn daarom terughoudend dit seizoen omdat de markt voor hun zetmeelproducten door het coronavirus nog altijd niet weer normaal zijn. Dat is bijzonder want in West-Europa hebben fabrieken juist kunnen profiteren van een aangetrokken markt.
Export naar Oekraïne
Een kans zit misschien in de export naar en samenwerking met Oekraïne. De zetmeelindustrie in het westen van dat land breidt uit en telers in beide landen werken nauwer samen in de aardappelteelt. Afgelopen seizoen werd 86.500 ton aardappelen geëxporteerd door Polen naar hun oosterburen. Het gaat vooral om tafelaardappelen. Het land hoopt de komende jaren meer te kunnen exporteren. Dat hangt vooral af van de eigen Oekraïense oogst. Afgelopen jaar pakte deze klein uit door extreme droogte.
Oekraïne heeft een aardappelareaal van 1,4 miljoen hectare. Daarmee is het één van de grootste aardappellanden ter wereld. Minder dan 2% van dit areaal wordt door professionele bedrijven verbouwd (67.000 hectare). De rest is teelt door particulieren.
Hoe zit het dan met de industrie? In het zuidwesten heeft McCain de fritesaardappelprijzen en contracten dit seizoen stabiel gehouden. In het noorden (Farm Frites/Aviko Potato) en zuidoosten (Fritar) is wel ingestoken op minder areaal. Deze zomer maakte Farm Frites Poland SA bekend uit te breiden in de verwerking. Voor de nieuwe lijnen draaien, is het wel 2023.
Nieuwe chipsfabriek
De chipssector wordt steeds belangrijker in Polen. Dit voorjaar meldde Boerenbusiness het gerucht dat Pepsico in Zuidoost-Polen een nieuwe fabriek gaat bouwen. Eind augustus werd dit officieel bekendgemaakt door Pepsico. De geheel nieuwe fabriek komt echter niet in het zuidoosten, maar het zuidwesten te staan, in het plaatsje Święte. Dat ligt op een steenworp afstand van Wrocław. Het gaat om een investering van 1 miljard złoty, omgerekend €22 miljoen. De fabriek wordt in fases gebouwd en moet in 2025 volledig operationeel zijn.
Er worden hoofdzakelijk chips geproduceerd voor Lay's en Doritos waarvan de productie in 2023 moet starten. Vanwege de strategische ligging kan de productiefaciliteit chips exporteren naar Duitsland, Tsjechië, Slowakije en Hongarije. De fabriek heeft een verwerkingscapaciteit van 60.000 ton aardappelen. Dat komt neer op een benodigd areaal van zo'n 1.350 hectare.