Welke rol heeft Oekraïne in de aardappelmarkt?

Oekraïne heeft een goed groeiseizoen achter de rug. In de meeste omringende landen was het veel te droog, maar de oogsten in 'de graanschuur van Europa' waren goed. Dat geldt ook voor aardappelen. Volgens overheidscijfers is de productie met 15% gestegen (ten opzichte van 2020) tot 23,8 miljoen ton. Dat is 6% van de wereldproductie. Een gigantische hoeveelheid die het land, qua productie, na China en India plaatst.

10% areaal door één bedrijf
Maar, laat je niet voor de gek houden. De professionele aardappelteelt behelst slechts 5%. Goed voor 23.000 hectare, waarvan één bedrijf (Myria) al bijna 10% in handen heeft. De rest van de aardappelen worden door huishoudens verbouwd. De Nederlander Willem Nammensma werkt voor Myria als aardappelspecialist. Hij vreest vooral voor een handelsblokkade in de havens, zo zei hij eerder tegen De Telegraaf.

Met 42,5 miljoen hectare landbouwgrond – dat is ruim negentien keer Nederland – is de potentie voor de teelt gigantisch, maar het rendement is laag. Zowel qua opbrengst als financieel. De gemiddelde opbrengst ligt op 16,6 ton per hectare. Wat de sector als manco heeft is een gebrek aan exportmogelijkheden. De uitvoer naar Rusland ligt al jaren stil en, vanwege fytosanitaire redenen, mogen de aardappelen ook de Europese Unie niet in. Het land ziet dat graag veranderen maar zicht daarop is er niet.

Oekraïne is vooral een bestemming voor poot- en tafelaardappelen vanuit Nederland. De hoeveelheid pootgoed die wordt geëxporteerd is wisselend. Vorig jaar bedroeg die 2.700 ton, één jaar eerder 3.850 ton. Dat was het grootste volume sinds 2010. De aardappelteelt is vooral geclusterd in West-Oekraïne. Met de huidige ontwikkeling van het conflict is dat relatief 'gunstig'. Het oosten en zuidoost zijn de grote graanregio's.

Exportcijfers voor tafel- en industrieaardappelen ontbreken. Volgens internationale handelscijfers was Nederland vorig jaar de derde exporteur richting het land met ruim 12.000 ton aardappelen. De helft minder dan in één jaar eerder, toen de oogst door de droogte erg tegenviel. De meeste aardappelen importeert het land uit buurland Polen. Vorig jaar goed voor dik 76.000 ton.

Verwerkende industrie
Een verwerkende industrie voor frites heeft het land niet. Tenminste, niet van betekenis. Nagenoeg alle aardappelproducten worden geïmporteerd. De sector in het land richt zich vooral op de productie van aardappelzetmeel. Een manco is vooral dat er niet voldoende aardappelen van goede kwaliteit jaarrond geleverd kunnen worden. Om dat te verhelpen, subsidieert de overheid de bouw van bewaarplaatsen. Bedrijven kregen vorig jaar 30% subsidie van de staat, waarmee bijna 160.000 ton opslagcapaciteit is gebouwd.

Dat de aardappeltermijnmarkt negatief reageerde op het nieuws van de Russische inval heeft vooral te maken met de onzekerheden die het met zich meebrengt. Ook vrijdagochtend noteert de EEX in Leipzig weer rode cijfers en staat het aprilcontract op €19,70. De daadwerkelijke export beïnvloedt de markt waarschijnlijk niet, de stemming wel. Het zijn sombere tijden voor de heel Europa en hun bondgenoten.