Aardappelmarkt kan net niet volgende stap maken

Wat nu precies de oorzaak is van deze moeizame prijsontwikkeling laat zich moeilijk raden. Is er gewoon te veel product? Zijn er te weinig spelers op de (inkoop)markt? Worden de hoge kosten elders in de keten gecompenseerd door lagere grondstofprijzen? Wie het weet mag het zeggen, maar feit is dat de prijsontwikkeling tot nog toe voor veel aardappelen-, uien- en peentelers een teleurstelling is. De uitdaging voor de komende seizoenen zal de liquiditeit binnen de akkerbouwbedrijven zijn. Een voldoende geldstroom uit een lopend seizoen is vaak nodig om in de liquiditeit voor het komende seizoen te voorzien.

Hoge kosten
Echter de markt is de markt (als die er is) en vraag en aanbod bepalen de prijs, dus moet er geroeid worden met de (prijs)riemen die er zijn. Wat overigens het effect van een in veel gevallen te kleine oorlogskas zal zijn, zal de komende jaren moeten blijken. Een gevolg kan zijn dat de stimulatie om de hoge input teelten aan te houden voor veel telers af zal nemen. Het komende seizoen zou dan ook weleens scheidsrechter kunnen worden, zeker als halverwege 2022 de marktprijs van bijvoorbeeld tarwe het huidige niveau kan vasthouden.

Kijkend naar de aardappelmarkt is er duidelijk een vastere ondertoon te signaleren, zowel PCA/Fiwap als ook Belgapom maken hier melding van in hun marktbericht. Een en ander wordt nog niet echt vertaald op de actuele markt, getuige ook een onveranderde Belgapomnotering (€20) op vrijdag 22 april. De dip in de markt begin maart door de oorlog in Oekraïne is weer hersteld, de markt staat weer op het niveau van voor de start van de oorlog. Daarmee heeft de aardappelmarkt feitelijk gezien nog geen stap omhoog gemaakt maar is terug bij af. In de dalende markt tijdens de aanvang van de oorlog is er zeker niet minder verwerkt, blijkt ook uit de deze week gepubliceerde cijfers. Het was dus niet het wegvallen van de vraag, maar meer de angst van telers (verkopers) die de markt heeft laten zakken. In die zin zit de 'coronapaniekknop' vlak bij de hand. Nu de markt prijstechnisch herstelt, is feitelijk de markt nog steeds in balans. Ondanks het beperkte aanbod laten verwerkers de markt min of meer op z'n beloop.

Wat bepaalt de stemming?
Een rondgang in de markt leert duidelijk dat een aantal factoren meespelen waardoor het prijsniveau de afgelopen weken niet nog een volgende stap omhoog heeft kunnen maken. Ten eerste is daar de afwikkeling van het termijnmarkt april 2022-contract. Voor zowel de termijn- als fysieke markt hangt veel af van de finale cash settlement (CS). Een termijnmarkt die in de week van afwikkeling een grillig verloop (sterk omhoog of omlaag) zou laten zien, zorgt voor een weinig betrouwbaar beeld.

Het tweede punt wat speelt is de 'dunne' fysieke markt. Het aanbod Innovator, Challenger en andere fritesrassen van mindere kwaliteit (met name Fontane) droogt hard op, terwijl het restant aanbod vrije aardappelen, vaak van betere kwaliteit, relatief beperkt is. De aardappelmarkt zou dus in korte tijd prijstechnisch gezien flinke stappen kunnen maken. Echter afnemers kopen daarmee geen volume. Het aanbod is beperkt, de beste strategie is om als koper een afwachtende houding aan te nemen en zolang mogelijk te wachten tot het aanbod naar je toe komt. Het is dus niet zo dat als de markt zou oplopen naar €25 daar 40.000 ton extra aanbod ligt. Bij een hogere markt wordt het aanbod niet groter, is dan feitelijk de conclusie. De ballon (lees: markt) ploft pas als de 'koop nood' bij een of meerdere afnemers zo groot wordt dat er geen andere keus is om op hogere prijzen te gaan kopen.

Een ander punt van het marktmechanisme is dat bij een hogere markt de reeds bestaande en vastgelegde volumes aardappelen ook voor een hogere prijs moet worden afgerekend. In bijvoorbeeld het Agria segment zijn meer partijen actief. Een ras met relatief veel vrije telers en een ruime diversiteit aan afzetmogelijkheden. Agria is zeker dit seizoen veel gevraagd en koper en verkoper hebben goed in beeld waar de markt ligt. Dat leidt tot een gezonde en voor dit seizoen duidelijk vragende markt, wat resulteert in hogere marktprijzen. Agria is ook voor de afzet richting frites het €24-niveau gepasseerd (overigens gaat exportgeschikt richting €30 levering mei), terwijl rassen als Fontane en Challenger (in mindere mate Innovator) deze stap nog niet kunnen nemen. Een volgende prijsstap gaat overigens wel komen, maar dat zal na 1 mei zijn beslag moeten hebben!