Een gebrek aan voldoende vochtvoorraad kan weleens een serieuze wissel trekken op de aardappelteelt in het Verenigd Koninkrijk. Het gaat dan met name om teeltgebieden in het oosten van Engeland. Tussen de verschillende segmenten (tafel- en fritesaardappelen) zijn wel duidelijke verschillen in de areaalontwikkelingen merkbaar.
Akkerbouwers in Oost-Engeland – één van de grootste aardappelteeltgebieden van het land – maken zich zorgen over het gebrek aan vochtreserves. Het grondwaterniveau is bijzonder laag na een droog jaar en waterbassins staan bijna droog. Ook de stand in rivieren is laag. Afgelopen jaar viel gemiddeld 750 millimeter, wat 90% van het meerjarig gemiddelde is. In het droge oosten was dat slechts 490 millimeter. Een vijfde minder dan gemiddeld.
Daar bovenop komen een droge januari en februari. De kortste maand van het jaar was in Oost-Engeland zelfs de droogste in 64 jaar tijd. Maart bracht iets meer neerslag, maar niet in grote hoeveelheden.
Waterrantsoen
Als gevolg van gestegen teeltkosten, marktperspectieven en vooral een vochttekort snijden telers 10% tot 20% in hun aardappelareaal, zo vertellen twee telers tegen de Eastern Daily Press. "Gewassen moeten op een waterrantsoen zoals aardappelen en we kiezen er bewust voor om sommige teelten helemaal niet meer te beregenen", zegt akkerbouwer Tony Bambridge.
Dat geldt ook voor collega Andrew Blenkiron, directeur van Euston Estate. Een landgoed met ruim 2.500 hectare akkerbouwgrond. "In februari viel slechts 6 millimeter, waar 30 tot 50 millimeter normaal is", zegt hij tegen het nieuwsblad. "Na een droog seizoen vorig jaar hebben we de volledige hoeveelheid water in onze bassins verbruikt en onze waterlicenties voor grondwateronttrekking. Alleen al de energiekosten voor het verpompen van water kost ons £230.000 (€262.200) op jaarbasis. Driemaal meer dan normaal."
Blenkiron kiest er daarom voor om 20% minder aardappelen te verbouwen dit jaar. Ook in het areaal uien, wortelen en pastinaak gaat het mes. "Waarom risico lopen als er geen kans is op winst?", zegt hij. "Potentieel kunnen we dezelfde hoeveelheid oogsten als voldoende water uit de lucht valt, maar dat is geheel afhankelijk van het weer."
Risicopremie
Bambridge poot dit voorjaar 10% minder aardappelen. "We reduceren alleen ons areaal tafelaardappelen voor de retail omdat we de hogere kosten niet uit de keten kunnen halen. Industrieaardappelen voor McCain en Bird's Eye blijven op hetzelfde niveau omdat de industrie de contractprijzen voldoende heeft aangepast. Die zijn in balans met het risico dat we lopen.
Dat het Britse aardappelareaal dit jaar afneemt, daar zijn alle insiders het over eens. Getallen van 5% tot 10% of zelfs meer worden geopperd. Met het verdwijnen van de overheidsdienst AHDB Potato is het tasten in het duister, omdat officiële cijfers niet langer bekend worden verzameld en gepubliceerd.
Areaal 27% gereduceerd
Afgelopen jaar bedroeg het areaal consumptieaardappelen 109.000 hectare, een diepterecord en een daling van 27% in tien jaar tijd. De kans is aanwezig dat de teelt dit jaar op 100.000 hectare uitkomt of daaronder duikt in een extreem geval. Er worden vooral minder tafelaardappelen voor de retail en minder aardappelen voor de fish & chips restaurants verbouwd. Ruim de helft van alle Britse aardappelen worden beregend. Is niet voldoende water beschikbaar, dan is de impact op de teelt enorm.
Aan de consumptie van aardappelen – en dan met name frites – ligt het niet. Met 17 kilo per persoon per jaar heeft het VK de op een na hoogste consumptie in Europa. Alleen de Ieren eten nog net iets meer 'French fries'. In 2022 importeerde het land ruim 820.000 ton bevroren frites. Dat is bijna 60% meer dan in 2021, toen door lockdowns het consumptiepatroon nog nadelig werd beïnvloedt. België en Nederland zijn verreweg de grootste leveranciers. Begin dit jaar is de import van frites wel iets gereduceerd, maar nog altijd niet slecht te noemen.
Opvallende nieuwkomers
Opvallend is de vermelding van Canada en Australië in de lijst van fritesleveranciers. Beide landen leverde voor het eerst een noemenswaardige hoeveelheid producten aan het moederland. Dat is niet zo gek gezien de politieke ambities van het eiland om de banden met hun voormalige koloniën aan te trekken sinds de Brexit een feit is. Procentueel is de groei enorm, in absolute tonnen stelt het weinig voor.
Welke impact heeft het krimpend aardappelareaal op de EU-4? De Britse aardappelmarkt leeft grotendeels in zijn eigen bubbel. Alleen bij grote tekorten (lees: een misoogst door droogte of overmatige neerslag) kloppen de Britten aan op het vasteland voor aardappelen. Met de Brexit is het importeren er niet eenvoudiger of goedkoper op geworden, ook dat is een hindernis. Op het vlak van verwerkte aardappelproducten is het aannemelijk dat nieuwkomers als Canada een deel van de extra vraag invullen.