Als het aan het Poolse ministerie van Landbouw ligt omarmen akkerbouwers in het land de aardappelteelt. De afgelopen vijftien jaar is dat niet gebeurd, met als gevolgd dat het areaal met 67% is afgenomen. Hectaresteun en een financiële duw in de rug voor het aankopen van gecertificeerd pootgoed moet telers over de streep trekken.
Viceminister van landbouw Lech Kołakowski sprak op een telersbijeenkomst van zetmeelaardappelverwerker Pepees in Łomża, vlakbij Białystok. Het bedrijf verwerkt op jaarbasis 200.000 ton zetmeelaardappelen, maar kan veel meer aan. Daarom koopt het op de vrije markt nu aardappelen bij. Om hoeveel ton het gaat wilde Pepees-directeur Wojciech Faszczewski niet zeggen. Gezien de aardappelschaarste in het land dit jaar wordt aangenomen dat het niet meeviel om voldoende aardappelen aan te kopen.
Areaalverdubbeling
Daar moet volgens Kołakowski snel verandering in komen. "Het aardappelareaal moet weer toenemen van 200.000 hectare naar 400.000 of zelfs 500.000 hectare", zo tekende Poolse journalisten op uit zijn mond. "Het zorgt voor de broodnodige diversificatie op Poolse landbouwbedrijven. Er zijn voldoende Poolse aardappelverwerkers die deze aardappelen willen verwerken."
Hoe haalbaar die plannen zijn, daar kunnen grote vraagtekens bij worden geplaatst. Akkerbouwers zijn sceptisch. Het is een sterk staaltje wensdenken. In 2005 bedroeg het totale areaal ruim een half miljoen hectare, om in de tien jaar daarna te halveren. Tot en met 2020 groeide het areaal opnieuw, om vervolgens een duik te nemen naar een dieptepunt van ruim 196.000 hectare. Dit jaar krimpt de aardappelteelt zeer waarschijnlijk opnieuw door tegenvallende resultaten.
Professionalisering
In diezelfde periode is de aardappelteelt wel sterk geprofessionaliseerd. Veel van de particuliere teelt is verdwenen. Tegelijkertijd is met name de frites- en chipsaardappelteelt gegroeid. Juist daar is de laatste twee jaren krimp te zien. Vooral bij grote telers. Dat geldt overigens in meer of mindere mate ook voor tafel- en zetmeelaardappelen. Eerstgenoemde vanwege een dalende consumptie en strengere eisen van de retail. Bij zetmeelaardappelen speelt – net als bij de andere industriesegmenten – het rendement van de teelt mee. Droge jaren hebben ingehakt op de verdiensten terwijl de kosten fors zijn toegenomen.
Veel aardappeltelers gebruiken geen gecertificeerd pootgoed in Polen. Vooral in de consumptieaardappelteelt is dat een probleem. Reden daarvoor zijn de hoge kosten ten opzichte van farm saved seed (FSS). Volgens Kołakowski komt nog dit seizoen een subsidie beschikbaar die telers moet helpen om goed pootgoed aan te kopen.
Gekoppelde steun
Zetmeelaardappeltelers ontvangen nu een gekoppelde hectaresteun van €400 voor de teelt. Dat bedrag moet volgens de telers van Pepees duidelijk omhoog om de teelt aantrekkelijk te houden. Ondanks dat het bedrijf dit jaar zijn hoogste uitbetalingsprijs ooit uitkeert kan het geen garanties geven voor de toekomst. De aangesloten telers zijn ontevreden en vinden het resultaat te laag.
Graan, maïs en koolzaad hebben de afgelopen twee jaar een hoog saldo opgeleverd bij lagere risico's. Ook de suikerbietenteelt deed het in 2022 goed. Dat is juist wat Kołakowski liever niet ziet. De granenmarkt is volatiel en in prijs flink gedaald ten opzichte van een jaar geleden. "Aardappelen zorgen voor een goede rotatie en betere opbrengsten bij de volgende teelten. Bovendien hebben we Poolse aardappelen nodig want we zijn nu niet zelfvoorzienend", besluit hij.