Het consumptieareaal in Noordwest-Europa stevent opnieuw af op een forse groei in 2025. Aardappeltelers zagen het afgelopen winter wel zitten met de teelt en hebben maximaal ingezet op dit gewas. Vanaf eind februari ging het stuur haaks qua stemming. Kan dat effect hebben op eerder gemaakte plannen?
In 2024 bereikte het consumptieaardappelareaal in de EU-4 landen (Nederland, België, Frankrijk en Duitsland) een record van 575.705 hectare. Niet eerder werd in de recente historie zoveel gepoot. Alle landen lieten een groei zien. Vooral in Duitsland en Frankrijk breidde de teelt uit. Deze toename, van 11%, is flink meer dan de 2% die gemiddeld is voor zowel de vijf- als tienjarige trend.
Duitsland en Frankrijk
Ook dit jaar ligt het verwachte groeipercentage dichter bij de 11% dan de 2%. Over wat de exacte stijging gaat zijn, wordt gediscussieerd. De een noemt percentages van 5% tot 6%, terwijl andere insiders ver boven de 10% uitkomen. Één percentage noemen voor de EU-4 is daarbij niet eerlijk. De groei komt zeer waarschijnlijk opnieuw uit de eerdergenoemde twee landen, waar de meeste grond beschikbaar is om uit te breiden in consumptieaardappelen. Een vergelijkbaar beeld met 2024 is daarmee best aannemelijk.
Kanttekening daarbij is dat Duitsland, na de forse stijging van vorig jaar, het waarschijnlijk rustiger aan doet dit jaar. Frankrijk heeft een enorme toename van zijn verwerkingscapaciteit gezien en er zijn nog bouwplannen genoeg. Dat ligt bij onze oosterburen anders.
Vorig seizoen was er het verhaal van een tekort aan pootgoed. Uiteindelijk bleek de impact gering op het areaal. Er werd fors meer pootgoed gesneden, incourante maten gepoot en andere rassen. Dit jaar is de beschikbaarheid goed. In de NAO-exportcijfers is dat nog niet terug te zien. In januari werd naar België 43% minder uitgevoerd. Naar Duitsland 22% minder en naar Frankrijk 11% meer. Mogelijk is dat verschil in februari ingehaald, of hebben landen zelf meer beschikking over pootgoed.
600.000 hectare
Hieronder staan drie scenario's voor de areaalontwikkeling in de EU-4, gerekend met 5%, 8% en 10% groei. In alle gevallen komt het totale areaal ruim boven de 600.000 hectare uit en dat is opnieuw een record. De verwerkingscapaciteit is de laatste vijf jaar eveneens flink toegenomen, maar productie en verwerking zijn momenteel in onbalans. Zeker wanneer de afzet van eindproductie dan ook nog eens tegenvalt, zoals momenteel het geval is. Er zijn ook de rassen om rekening mee te houden. Zo kan Innovator meer groeien dan Fontane, waar nu al sprake is van overaanbod.
| Scenario | Areaal | Groei hectares | Groei mln tonnen |
| 5% toename | 604.490 | 28.785 | 1,21 |
| 8% toename | 621.761 | 46.056 | 1,94 |
| 10% toename | 633.275 | 57.570 | 2,42 |
Van hectares kun je geen frites bakken, van aardappelen wel. Vorig najaar kwam de gemiddelde productie uit op 42,3 ton per hectare en dat is nagenoeg gelijk aan het tienjarig gemiddelde en iets hoger dan het vijfjarig gemiddelde van 41,67 ton/ha. Kijk je naar het twintigjarig gemiddelde, dan kom je met 42,5 ton/ha niet ver buiten deze bandbreedte. Vooral 2017 springt er in de grafiek uit, met een gemiddelde productie boven de 50 ton/ha.
1 tot 2,5 miljoen ton
Ga je uit van het tienjarig gemiddelde, dan praat je in theorie over 1,2 miljoen ton aardappelen bij 5% areaaltoename. Bij 8% zit je al bijna aan 2 miljoen ton en bij 10% bijna aan 2,5 miljoen ton. Wat er ook aan lijnen zijn bijgebouwd, dat zijn simpelweg veel te veel aardappelen voor de huidige verwerking en afzet.
Uiteraard kan groeiseizoen 2025 heel anders uitpakken, met een opbrengst als in 2022 of 2018. Je kunt zelfs stellen dat de aardappelsector dit nodig heeft om niet in een malaise te storten. Geregeld wordt de opmerking gemaakt dat de opbrengsten per hectare afnemen, wanneer je meerjarig kijkt. Toch is dat uit de grafiek niet echt te halen. Er zijn schommelingen, maar in de laatste vijf jaren waren er vier met een gemiddelde oogst.
Snijden in volumes
Ook aardappeltelers hebben bovenstaande in zich opgenomen. Ondanks een rap opgeklommen vrije aardappelprijs is dit jaar massaal gekozen voor een vasteprijscontract. Zoveel zelfs dat in België en Frankrijk wordt gesneden in de volumes. Omdat verwerkers dit ook bij handelspartijen doen, zijn ook zij op hun beurt verplicht om op eerder aangegane afspraken terug te komen. Voor telers die dachten een betrouwbare basis te hebben, is dat een zure appel. Tegelijkertijd is het voor de sector goed dat dit gebeurt. De EU-4 kan nu geen grote uitbreiding gebruiken.
De genoemde percentages zijn gebaseerd op eerdere uitspraken van partijen in de sector. Aangezien we nog vroeg in het seizoen zitten, en de eerste aardappelen pas net zijn gepoot, kunnen ondernemers keuzes maken. De definitieve areaaltoename kan ook lager uitpakken dan eerder gedacht. Telers met vrije aardappelen denken misschien extra na voor ze op eigen rekening een perceel extra poten. Zelfs al is er grond beschikbaar. Ook de kostprijs ligt op een historisch hoog niveau, waardoor gokken duur kan uitpakken dit jaar. Het gebrek aan alternatieve teelten met een lonend saldo is nihil. Dat draagt bij aan de drive om aardappelen te telen. Fabrieken zijn er goed in geslaagd om telers enthousiast te maken, maar ook hier reiken de bomen niet tot in de hemel.