'Avebe heeft een unieke positie in plantaardig eiwit'

Het coöperatieve resultaat is gestegen, maar toch komen het bedrijfsresultaat en de prestatieprijs lager uit dan vorig jaar. Hoe komt dat?
"Dat de prestatieprijs lager uitpakt, komt voor een belangrijk deel door de sterk gestegen kosten en een groter marktaanbod van natief zetmeel. Die hogere kosten werken door in het bedrijfsresultaat, die daardoor lager is uitgevallen. De gestegen productiekosten hebben we afgelopen boekjaar maar voor een beperkt deel bij de afzet (met name van de bulkproducten) door kunnen rekenen. Op die markten hadden we te maken met stevige concurrentie. Met name in Denemarken is het areaal zetmeelaardappelen uitgebreid en ook in de andere Europese landen waren de opbrengsten gemiddeld tot goed."

"Ik wil daar wel aan toevoegen dat we voor oogst 2020 in totaal 14% meer aardappelgeld aan onze leden telers hebben uitgekeerd, ten opzichte van voorgaand seizoen. De voorgaande twee jaren hebben we te maken gehad met droge zomers, waardoor de aardappelopbrengst tegenviel. Dit jaar lagen de opbrengsten meer rond of boven het meerjarige gemiddelde. De opbrengst per hectare is - naast de prijs - uiteindelijk een grote factor in het saldo.

De prestatieprijs die voor 2022 tot doel gesteld is, is €95 en voor 2024 €100. Moet dat niet verder omhoog, gelet op de sterk gestegen teeltkosten?
"Deze doelprijzen hebben we aan het begin van onze strategische periode vastgesteld. Dat was dus voor de recente ontwikkelingen op bijvoorbeeld de kunstmestmarkt. De stijgende kosten zijn wel een punt van zorg. Als Avebe zie ik het als onze taak de aardappelen zo goed mogelijk te verwaarden en daarmee de maximale opbrengst voor onze leden te realiseren. Dat doen we onder meer met innovatieve nieuwe hoogwaardige producten waar een duidelijke plus is te behalen. De teelt van zetmeelaardappelen moet daarbij wel voldoende renderen om voor boeren interessant te blijven. Dat hebben we alleen niet volledig zelf in de hand. Uiteindelijk moet de markt bereid zijn die gestegen kosten te betalen."

Als we breder kijken naar die sterk stijgende grondstoffenmarkten, bijvoorbeeld naar de tarweprijs. Wordt zetmeel dan mee omhoog getrokken?
"Dat valt tot nu toe tegen, maar je ziet verschuivingen. Omdat bijvoorbeeld tarwe of soja relatief duur is, zoeken verwerkers naar andere alternatieven en voor bepaalde toepassingen komen dan onze producten in beeld. En wat ook niet onderschat moet worden, zijn grote verstoringen in de logistieke ketens. Door de hoge transportkosten stappen sommige levensmiddelenfabrikanten bijvoorbeeld over van een product als tapioca (dat van ver komt) naar aardappelzetmeel. Anderzijds zijn voor ons de hoge vrachtkosten dan weer wel in het nadeel voor de export naar Azië."

Waar liggen de kansen voor het verbeteren van het rendement?
"De vraag naar plantaardige eiwitten groeit en vanuit de maatschappij en beleidsmakers gaat de voorkeur uit naar lokaal en duurzaam geproduceerd eiwit. De aardappel behoort tot de gewassen met één van de hoogste eiwitopbrengsten per hectare. En in tegenstelling tot soja weet je bij zetmeelaardappelen, die geteeld zijn in Noordoost-Nederland of Duitsland, 100% zeker dat er geen tropisch regenwoud voor is gekapt. Avebe is voor zo ver ik weet de grootste producent van plantaardig eiwit in Nederland, we hebben daarmee een unieke uitgangspositie. De vraag naar eiwit uit aardappelen groeit en om aan die vraag te kunnen blijven voldoen hebben we het afgelopen jaar flink geïnvesteerd in de productie van Solanic aardappeleiwit."

"We merken tevens dat er steeds meer toepassingen komen voor Solanic. In ons innovatiecentrum zijn we heel ver met het maken van zuivelvervangers op basis van aardappeleiwit. Laatst had ik een proefmonster kaas meegekregen en het aan mijn kinderen laten proeven. Die hadden niet in de gaten dat het geen gewone kaas was, maar plantaardige kaas gemaakt van aardappelingrediënten."

Betekent dit dat er straks zuivelvervangers onder de naam Avebe in de supermarkt liggen?
"Nee, Avebe blijft een toeleveringsbedrijf van ingrediënten voor de levensmiddelenproducenten, maar ik snap de vraag. In gesprekken met de telers heb ik ervaren dat ze trots zijn op wat ze doen en dat ook graag aan de buitenwereld laten zien. In die zin is het misschien wel jammer dat Avebe bij het grote publiek wat minder bekend is. Om het maximale uit onze producten te halen, werken we op ons innovatiecentrum nauw samen met afnemers aan nieuwe hoogwaardige toepassingen. De zuivelvervangers zijn daar een goed voorbeeld van, met Avebe als partner van de producent van het eindproduct."

Verduurzaming staat hoog in het vaandel bij Avebe. Wat betekent dat concreet en levert het ook iets op voor de telers?
"Avebe werkt aan een duurzame en marktgerichte productie en daarnaast werken we aan het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Voor de telers is het 3X10 teeltprogramma daar een concreet voorbeeld van. Met bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe robuuste rassen die weerbaarder zijn tegen ziekten of waar meer zetmeel of eiwit gewonnen kan worden, geven we daar vorm aan. Op de productielocaties zit verduurzaming in het toepassen van nieuwe technologieën, verbeteren van de efficiëntie en het gebruik van hernieuwbare energie. Zo hebben we dit jaar een zonnepark boven het bufferbassin bij de fabriek in Gasselternijveen in gebruik genomen, een mooi dubbele toepassing waarbij geen landbouwgrond wordt opgeofferd en duurzame energie wordt geproduceerd."

"Verantwoord produceren zit ingebakken in de organisatie, maar afnemers vragen er ook vaker om. De stappen die al gezet zijn, de korte lijnen en de goede traceerbaarheid van onze producten werken daarbij zeker in ons voordeel."

Afgelopen maanden heeft Avebe duidelijk stelling genomen in de discussie rondom het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn. Gaan we vaker zien dat Avebe zich in dergelijke discussies mengt?
"De situatie met het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn is uniek. Het komt niet vaak voor dat er zulke ingrijpende maatregelen op tafel lagen die vrijwel alle delen van de agrarische sector zo hard raken. In overleg met de leden hebben we besloten ons aan te sluiten bij het brede landbouwcollectief dat is gevormd om met een alternatief voorstel te komen. In ons werkgebied, het noordoosten van Nederland is de grondwaterkwaliteit op een beter niveau. Dan moeten onze telers ook niet opgezadeld worden met extra regels die hoogstwaarschijnlijk een averechts effect hebben."

"Om uiterlijk 1 oktober een vanggewas te kunnen zaaien moet de loofvernietiging al begin september plaatsvinden. Zetmeelaardappelen groeien dan nog en binden dus stikstof. Verplicht per 1 oktober een vanggewas zaaien dient geen nut. Het aangepast actieprogramma lijkt de goede kant op te bewegen, maar we zijn er nog niet. Zo moet de Commissie Deskundigen Meststoffenwet nog een oordeel vellen of zetmeelaardappelen op de uitzonderingslijst gaat komen. Daarnaast moeten nog flinke stappen gezet worden rondom de beoogde maatwerkaanpak in het zevende programma."