Mes snijdt diep in Europese bietenarealen voor 2026

Na beëindiging van het novembercontract op de Engelse termijnmarkt Liffe steeg de suikerprijs kortstondig. Inmiddels is deze weer aan een daling bezig en is het laagste prijsniveau in vier jaar tijd bereikt. Een ton geraffineerde witte suiker kost nu €362,84 per ton. Dat is 30% minder dan een jaar geleden. Suikerproducenten verwachten dat de Europese markt voor suiker ongunstig blijft volgend jaar, waardoor het areaal suikerbieten flink moet inkrimpen.

Collectieve korting
Om telers te bewegen minder suikerbieten te telen wordt in veel gevallen gewerkt met kortingspercentage, al hebben veel Europese fabrieken nog geen definitief percentage gecommuniceerd. Ook Arno Huijsmans, directeur agrarische zaken bij Royal Cosun, stond tijdens het webinar op 8 december stil bij deze keuze. "Als coöperatie hebben we een ander sturingsmechanisme en gekozen voor een collectieve korting. Al in augustus zagen we de dalende suikerprijzen en een hoge productie in de EU. De toewijzing is toen op basis van gegevens verlaagd." Dat Südzucker in Duitsland kiest voor een bonussysteem heeft er volgens Huijsmans mee te maken dat hier de telersovereenkomsten voor 2026 al rond waren en de verwerker een beroep doet op de vrijwilligheid van telers.

Südzucker Duitsland is overigens niet de enige bietenverwerker die al overeenkomsten had gesloten met zijn telers. Dat heeft het bedrijf ook in Polen al gedaan, net als concurrent Pfeifer & Langen. Zij hebben daarom (nog) geen kortingspercentage ingesteld. Een teeltstop van één jaar, zonder gevolgen, wordt door sommigen ook gebruikt. Bij Südzucker is dit overigens alleen mogelijk wanneer je maximaal 200 ton bieten levert. Afgezien Südzucker in Frankrijk hebben de verwerkers daar nog geen kortingen gecommuniceerd.

Krimp niet voor Frankrijk
Volgens Franck Sander, voorzitter van de Franse bietentelersorganisatie CGB, is het vooral aan de andere Europese landen om te acteren en niet zozeer aan Frankrijk. Dat zei hij in een interview met de Franse landbouwpers. In 2017 en 2018, na afschaffing van het suikerquotum, piekte het bietenareaal in Frankrijk en Duitsland, om vervolgens tot 2024 verder af te nemen. Dat had niet alleen te maken met tegenvallende bietenprijzen, maar ook vooral met hogere graanprijzen en grote problemen met het rendement van suikerbieten. Tussen 2017 en 2026 daalde het suikerbietenareaal in Frankrijk met 18%. Goed voor bijna 89.000 hectare. In Duitsland bedraagt die krimp slechts 6,4% (26.500 hectare) en in Polen nam het areaal zelfs 12% toe, met 27.950 hectare. Dat is volgens Sander het directe gevolg van de gekoppelde steun, die Polen nog altijd heeft, en de West-Europese lidstaten een doorn in het oog is. Het bietenareaal in Nederland, België en Engeland is de afgelopen tien jaar relatief stabiel met een licht dalende trend.

In de EU worden dit jaar 1,49 miljoen hectare suikerbieten verbouwd, wat een daling van 9% is vergeleken met vorig jaar. De goede opbrengsten dit seizoen zorgen er desondanks voor dat meer suiker wordt geproduceerd. Suikerorganisatie ISO raamt in haar laatste schatting een surplus in de wereldwijde suikerproductie van 1,6 miljoen ton. Vorig seizoen was dat nog een tekort van 2,9 miljoen ton.

Recordimport
Naast een goede eigen productie importeert de EU ook veel suiker. Tot 1 oktober was voor seizoen 2024/25 al een recordhoeveelheid van 622.000 ton geïmporteerd vanuit derde landen, waarvan 17% afkomstig uit het VK, 16% uit Oekraïne en 14% uit Mauritius. Ruwe suiker mag belastingvrij worden ingevoerd door Europese raffinaderijen en dat is verwerkersorganisaties een doorn in het oog. Deze suiker voldoet meestal niet aan de Europese eisen en onder andere WVZ roept de Europese Commissie daarom op dit achterdeurtje naar de Europese markt te sluiten. De speciale douaneprocedure 'actieve veredeling' zorgt ervoor dat in seizoen 2024/25 al 687.000 ton ruwe suiker en 155.000 ton witte suiker is ingevoerd, waarvan 93% uit Brazilië. Dat is fors meer dan wordt voorgesteld in het Mercosur-verdrag. Verschillende lidstaten roepen daarom op om deze regeling per direct te stoppen.

Bescherming tegen import
Importsuiker blijft een heet hangijzer. De Europese Commissie behandelt tussen 15 en 18 december het Mercosur-handelsverdrag waarvan suiker een onderdeel is. Het Europees handelscomité INTA stemde 8 december in met een conceptwet om de Europese landbouwsector tegen oneerlijke handelspraktijken vanuit Mercosur te beschermen. 27 stemmen waren voor, tegenover 8 tegen en 7 blanco stemmen. Als de import vanuit Mercosur-landen (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay) de Europese landbouwsector ontwricht, dan mag de Commissie de versoepelde handelsvoorwaarden tijdelijk herroepen. Juist het gebrek aan bescherming in het handelsverdrag is waar veel boerenorganisaties moeite mee hebben. Niet alleen is dit voor de suikermarkt belangrijk, maar bijvoorbeeld ook voor de vleesindustrie.

Sander is resoluut over het op handen zijnde Mercosur-verdrag: "Bescherming of niet, we zijn tegen het verdrag dat Europa 50.000 hectare aan bietenareaal kost door de import van 190.000 ton suiker en 8,2 miljoen hectoliter bio-ethanol."

Dalende prijzen
De bittere realiteit voor bietentelers zijn fors lagere uitbetalingsprijzen. In Frankrijk wordt uitgegaan van €30 tot €35 per ton, afhankelijk van de verwerker, tegenover €39,50 vorig seizoen. Cristal Union heeft al een voorlopige prijs van €32,53 per ton gecommuniceerd. Dit jaar zijn nog eens twee suikerproducenten in het land gestopt: Ouvré Fils en Lesaffre, die door Cristal Union is overgenomen. In Engeland heeft British Sugar het contract voor volgend jaar met €3,44 verlaagd tot €34,37. Een daling van 9%. In Polen lopen de contractprijzen volgend jaar uiteen van €28 tot €31,50 per ton, zonder premies.

Cosun blijft Europabreed gezien een bovengemiddelde prijs uitbetalen. In augustus werd de basisprijs verhoogd naar €37,50 per ton. Het is aan het coöperatief resultaat om deze prijs nog wat zoeter te laten smaken. Net als bij de andere coöperatieve verwerkers zijn daar zorgen over, aangezien de financiële resultaten onder druk staan. Bij Cosun speelt sterk mee dat Aviko dit jaar zeer waarschijnlijk een veel kleinere duit in het zakje doet als gevolg van de onder druk staande aardappel- en fritesmarkt. In heel Europa worstelen akkerbouwers met het feit dat ze nauwelijks renderende alternatieven hebben. Ook bij lagere prijzen blijft de bietenteelt populair. Dat blijkt ook wel uit de bestelling van het bietenzaad bij Cosun, dat vanaf vandaag (9 december) mogelijk is. Het portaal opende een uurtje later dan gebruikelijk (10 uur) en amper twee uur later was het meeste zaaizaad reeds uitverkocht. Daarbij moet worden opgemerkt dat van bepaalde rassen een verminderde beschikbaarheid is.

Dweilen met de kraan open
Door nu rigoureus te snijden in het areaal hopen Europese verwerkers de markt weer gezond te maken in 2026 en 2027. Of dat daadwerkelijk gebeurt, is mede afhankelijk van het groeiseizoen. Het blijft dweilen met de kraan open wanneer de Europese Commissie niets doet aan de ongebreidelde import van suiker uit derde landen, die eveneens met productieoverschotten kampen en bovendien een sterk lagere kostprijs kennen voor hun producten. Niet alleen de telers en verwerkers moeten dus actie ondernemen, maar ook de politiek.