Is Afrika-plan gouden ei voor uienmarkt?

Wiskerke wordt niet met open armen ontvangen door ambassades, de Wereld Handels Organisatie en het World Food Program. 'Zij zien geen mogelijkheden of antwoorden ontwijkend', laat ze de krant weten. Een groot probleem is dat veel Afrikaanse landen importheffingen van 100 procent hanteren, waardoor lokale importeurs geen Europese producten kopen.

100.000 ton overschot reëel
Op eigen rekening heeft Wiskerke containers verscheept met als eindbestemming Ethiopië, Somalië, Eritrea, Soedan en Kenia. 'Een container uien, met importheffing, kost 15.000 dollar. Dat is voor een Afrikaanse importeur financieel niet haalbaar. Wij pleiten ervoor om de heffing tijdelijk te verlagen.' Volgens Wiskerke blijft 85.000 tot 100.000 ton uien over, in Nederland, die moeten worden vernietigd. Holland Onion Association-voorzitter Gijsbrecht Gunter noemt de overschotten een 'reële optie'.

Oost-Afrikaanse landen hebben miljoenen inwoners die dringend behoefte hebben aan hulp. Deze landen zijn nauwelijks afnemers van Nederlandse uien. In seizoen 2014-2015 werd slechts 25 ton naar Soedan geëxporteerd. In seizoen 2012-2013 was dat 53 ton. Een ander voorbeeld is Kenia. Dat land nam in seizoen 2013-2014 slechts 29 ton Hollandse uien af.

Dat zorgt voor de vraag of deze landen überhaupt plek hebben voor duizenden tonnen uien. Wie de exportcijfers vertaalt naar een kaart van Afrika ziet direct dat het zwaartepunt aan de westkust ligt. Daar wordt veel geïmporteerd en geconsumeerd.

De uienexport van 2015-2016 naar Afrika in kaart gebracht per land.

Antwoord Giro 555
Giro 555, de organisatie van samenwerkende hulporganisaties, verzamelde ruim 30 miljoen euro in voor de hongersnood in Oost-Afrika. Via een mail laat een woordvoerder weten dat ze niet op de hoogte te zijn van Wiskerke's initiatief. Of het idee navolging verdient, durft de organisatie (nog) niet te zeggen. 'De samenwerkende hulporganisaties transporteren meestal geen goederen, maar kopen die lokaal in om de economie te stimuleren', zo laat de organisatie weten.

Antwoord Artsen zonder Grenzen
Ook de organisatie Artsen zonder Grenzen staat niet direct te springen om uien uit te delen in Afrika. Publieksvoorlichter Andy van der Geugten: 'Het is een zeer nobel gebaar. Als medische hulporganisatie geven wij een ander soort voedingshulp, vooral aan ondervoede mensen in onze ziekenhuizen en klinieken. Daarbij geven we speciaal voedsel dat zeer veel vitamines, mineralen, eiwitten en vetten bevat om mensen op de been te helpen.'

Ervaringen uit het verleden
Het is niet voor het eerst dat de Nederlandse uiensector met een overschot te maken heeft. In 2005 en 2008 verkeerde de sector ook in zwaar weer. In 2005 richtte LTO en NAV de Stichting BAK (Bevordering Afzet Kwaliteitsuien) op. Die stichting heeft als doel het uit de markt nemen van 500.000 ton uien. Uiteindelijk ging het plan niet door, omdat er niet genoeg animo was om deel te nemen.

In 2008 startte mest- en fouragehandelaar Jan Bakker, zelf uienteler, Uiencollectief.nl met eenzelfde doel. Toen ging het om een overschot van 40.000 ton uien. Het idee van Bakker was om nagenoeg alle vrije uien collectief op te kopen en een kwart in vergisters te verwerken. Daarvoor gaf hij een bodemprijs van 7 euro per 100 kilo. Uiteindelijk werd ook dit plan niet ten uitvoer gebracht. Bakker kreeg niet voldoende tonnen los om een vuist te maken. Daarbij kwam dat de markt uiteindelijk uit zichzelf opliep, waardoor het grootste gevaar geweken was.