De gevolgen van de excessen in uienexport

Beemsterboer schreef begin april een brandbrief naar de media waarin hij zijn zorgen uitte omtrent de dump van Nederlandse uien in Mauritanië. Daarvoor gebeurde het bewust overvoeren van de markt ook al in Senegal. Het blijkt dat niet alleen Beemsterboer vreest dat de gevolgen van deze tactiek groot zijn, want het bericht leverde nogal wat reacties op van telers en handelaren. Welke uitwerking hebben dit soort uitwassen naar de toekomst van de Nederlandse uiensector?

Welke gevolgen kan deze manier van handeldrijven in de toekomst hebben?

'Dat begin je al te voelen. Senegal stelde dit seizoen al in november een quotum in. Nooit eerder was dat zo vroeg. Er liggen nu nog uien die in februari binnen kwamen. Voor de Senegalese overheid een reden om de grens volgend jaar nog eerder te sluiten. Althans, dat is mijn verwachting. Het is een maatregel om hun eigen product te beschermen en dat zal steeds meer worden. Vorige week lag er nog een boot voor de kust van Mauritanië te wachten, deze kon niet lossen omdat er niet voldoende opslagruimte was. Complete waanzin om ladingen weg te sturen, terwijl de loodsen nog vol liggen met eerder aangekomen uien. Ik weet ook dat er soms andere maten, dan door de overheid vereist, verscheept worden. Voor een bestemming als Indonesië, dat na jaren weer open is en specifieke voorwaarden stelt, kan dat reden zijn om de grens weer te sluiten. Concurrentie is niet erg en je vind het nooit leuk als je een order verliest aan een collega. Dan ga je eerst bij jezelf te rade waarom het jou niet is gelukt, maar hoe er nu wordt gehandeld, door uien te dumpen, dat verliest alle redelijkheid. Alle exporteurs zitten ermee in hun maag dat er bedrijven zijn die zo te werk gaan.'

Verwacht u dat de uienhandel in de toekomst vaker te maken krijgt met importlicenties en -heffingen?

'Afhankelijk van de beschikbaarheid en de kwaliteit van de eigen uien, zullen importlanden bepalen wanneer ze hun grenzen openen en sluiten. Op dit moment hebben Senegal en Gambia hun grenzen gesloten. Mauritanië nog niet, maar die kans zit er wel in. Wij krijgen in de herfst ook steeds meer concurrentie vanuit Marokko. De eigen teelt is nog niet zo groot, maar veel Afrikaanse landen doen er alles aan om hun eigen productie te vergroten. De consumptie van uien is in de meeste West-Afrikaanse landen veel hoger dan in Nederland: Senegal 28 kilo per persoon, tegenover 6 kilo in Nederland. Zij zullen dus altijd blijven importeren. De hoeveelheid is afhankelijk van het succes van hun eigen teelt. De komende 15 jaar is er in Afrika een bevolkingsexplosie van 1 naar 2 miljard. Die monden moeten ook worden gevoed.'

Staan we aan de vooravond van een nieuw tijdperk?

'Ja, dat denk ik wel. Meer landen sluiten hun grenzen. America for Americans, de gemoederen in Turkije, de brexit. Lokale productie wordt belangrijker.'

Is het nog wel lucratief om uien te telen?

'Wie tijdens de herfst van 2016 zijn uien heeft verkocht, kon er nog een kostprijs plus uithalen, maar er zijn telers die er toen geen gebruik van hebben gemaakt. Waar de grote volumes uien nu heen moeten, zou ik niet weten. Naast AGF exporteren wij veel andere producten. Daardoor lukt het ons om nieuwe markten aan te boren. Het is nadelig dat de exportcijfers tegenwoordig per land worden gepubliceerd. Concullega’s zien dat en willen daar dan ook zaken doen. Ieder nadeel heeft echter zijn voordeel: wij zien het ook van bestemmingen waar we nog niet actief zijn. Een paar jaar terug ging er vanwege de slechte lokale oogst veel uien naar Brazilië, ook vorig jaar nog en dit jaar maar een beetje. Het slaat dus nergens op dat onlangs door Braziliaanse uientelers werd gedemonstreerd tegen het dumpen van Nederlandse uien op hun markt. We moeten het de komende jaren voornamelijk hebben van Europa, Afrika (goed voor 45 procent van de uienexport) en wat landen in het Oostblok.'

In 2017 groeit het uienareaal naar verwachting weer licht. Kan de markt dat hebben?

'Krimp zou beter zijn. Daarnaast is de sorteercapaciteit te groot en die wordt door automatisering nog iets groter. Daar komt nog eens bij dat er meer sorteerders zijn die zelf zijn gaan exporteren. Het evenwicht wat er vroeger was is weg. Een sorteerbedrijf moet draaien, ook als er minder vraag is. Dan geven ze de exportmarge gewoon weg. Zo krijg je een sneeuwbaleffect. Als bureau-exporteur hebben wij wel eens het verwijt gekregen de markt te verpesten, maar wij kunnen in zo’n situatie wel besluiten om even niets te doen. Hierdoor heb je de marges beter in de hand. Dit zeg ik niet als verwijt, maar het is een constatering.'

Er wordt altijd gezegd dat Nederland een gatenvuller is, maar dit krijgt steeds meer een kunstmatig karakter. Hoe ziet u dat?

'Als Nederland 800.000 á 900.000 ton uien heeft, kunnen wij die ieder jaar met gemak kwijt. Maar die 200.000 tot 300.000 ton meer zitten ons in de weg. Die moeten nu de gaten opvullen, die er al maanden niet zijn.'

Afrika, met Senegal voorop, zet sterk in op eigen teelt. De afzet naar Afrika gaat een keer teruglopen. Toch?

'Dit jaar is de export gestegen. In 2015/16 ging het om 140.000 ton naar Senegal. Dit seizoen is dat geklommen naar 165.000 ton. Dit vanwege de dumping, niet omdat er extra vraag was. Er is gewoon extra naartoe verstouwd. Geforceerde groei eigenlijk.'

Kunnen we een terugloop verwachten en vanaf wanneer?
'De Senegalese overheid heeft ons benaderd of wij een teeltproject willen opzetten en we zijn daar al enige tijd mee bezig. Om dit te realiseren vergt veel tijd, geld, geduld en energie. Importeurs worden nu verplicht lokale uien te kopen tegen vastgestelde prijzen. Doen zij dit niet, dan krijgen zij het komende importseizoen geen importlicenties. Dit is een teken dat de overheid de totale import wil reguleren. Dat hebben ze afgelopen jaar ook met rijst gedaan, met als resultaat dat de lokale productie meer dan verdubbeld is.'