EU vreest BBB-effect en snijdt dieper in Green Deal

In reactie op hevige boerenprotesten zijn in de voorbije maanden al diverse scherpe randjes van het nieuwe GLB afgevijld. Op 15 maart is laat op de dag een voorstel voor nog verdere aanpassing bekend gemaakt, na berichten over uitstel. Het is een uitgebreid voorstel voor aanpassingen, dat wordt besproken op de landbouwraard van 24 en 25 maart, wellicht niet geheel toevallig vlak na de grote EU-top van 21 tot en met 23 maart.

Ondertussen zat Nederlands demissionair landbouwminister Piet Adema afgelopen week peentjes te zweten bij milieucommissaris Virginius Sinkevicius. Of die hem alstublieft kon helpen om de Gordiaanse mestknoop te ontwarren waarin de Nederlandse veehouderij zit.

Renure peulenschil
Gebruik van kunstmestvervangers uit dierlijke mest (Renure) toestaan zou een peulenschil zijn vergeleken met wat de Europese Commissie verder in het vat heeft voor de landbouw. Diverse landbouworganisaties en de NZO gaven hem nog een brandbrief mee voor Brussel. Zonder ingrijpen zouden misschien wel 400.000- koeien moeten worden 'opgeruimd', was de strekking. Piet moet echter nog even wachten op uitsluitsel. De milieucommissaris vliegt eerst een weekje langs een reeks Zuid-Amerikaanse landen. Bovendien demonstreerden de Europese boeren in Brussel en elders niet voor Renure.

Gekmakend beleidsstempel
Het is beslist niet alleen door het vertrek van Frans Timmermans uit Brussel dat het Europese vergroeningsbeleid onder vuur ligt. Het is wel zijn stempel op het beleid, de doorgedreven ecologisering en bureaucratisering, die boeren en plattelanders in heel Europa gek maakt.
Niet voor niets wil de Europese Commissie volgens een zogenoemd 'non-paper' (gelekt stuk om de stemming te peilen) en nu het officiële voorstel, boeren met minder dan 10 hectare land ontslaan van de meeste GLB-verplichtingen, worden de braak-, en herinzaairegels sterk versoepeld, gaat de starre kalenderlandbouw op de helling en gaan ook veel andere regels met een hoog irritatiegehalte onder het mes. Of er ook versoepelingen komen op milieugebied is minder duidelijk.

Marge Observatorium
Wel wordt actie ondernomen om de inkomenspositie van boeren te versterken, onder meer met behulp van een soort 'Marge Observatorium'.
De Franse president Emmanuel Macron dringt verder aan op een Europese controle-instantie voor geïmporteerde voeding, zodat een einde wordt gemaakt aan het meten met twee maten als het gaat om kwaliteits-, gezondheids-, en milieueisen.

Die twee maten zijn er overigens meer in Europa. In Polen lopen de boeren te hoop tegen binnenkomend Oekraïens graan, maar staat de deur wijd open voor handel met Wit-Rusland en Rusland. Dat betreft vooral export, maar ook nog aardig wat import. Daar wordt in Polen evenwel liever niet over gepraat.

Verkiezingsbibbers
Waarom moet het in Brussel nu opeens allemaal om? Volgens diverse Europese media omdat de Europese Commissie last krijgt van verkiezingsbibbers. De Commissie wordt niet rechtstreeks verkozen, maar voor bijvoorbeeld voorzitter Ursula von der Leyen en anderen is de uitslag van de Europese parlementsverkiezing in juni wel van groot belang, met name omdat ze nog een termijn als voorzitter wil, en omdat ze ontevreden kiezers niet weg wil jagen naar andere partijen. In Brussel zit men niet te wachten op een BBB-scenario. Diverse groene NGO slaan al alarm, maar de vraag is of dit veel effect gaat sorteren.

Dierwaardig, emissie-onwaardig
In Nederland zelf worstelt minister Adema met de dierwaardige veehouderij en hoe die te verankeren in de wet op een manier dat die voor de landbouw werkbaar wordt. In het wetgevingsoverleg wees hij er 11 maart op dat meer dierenwelzijn ook botst met het beperken van uitstoot. "Kijk bijvoorbeeld naar het Beter Leven-keurmerk van 1 ster voor kip. Die hele sector zit vast omdat het Beter Leven-keurmerk op dit moment leidt tot een hogere emissie; meer oppervlakte leidt tot meer emissie. Dit betekent dat een aantal andere doelen niet meer gehaald worden", aldus Adema. Daarom zoekt hij in zijn voorstel 'om tot 2040 de ruimte te hebben om aanpassingen te doen, om te kijken wat de oplossingen zijn die daarvoor geboden worden'. Als dat niet gebeurt gaan er volgens hem meer van 'dit soort ongelukken' ontstaan.

Extra stikstofgevoeligheid natuur
Op stikstof- en natuurgebied lijken er op het eerste gezicht weinig actualiteiten, maar hier bedriegt de schijn. Afgelopen week stonden in Arnhem diverse rechtszaken op de rol waarbij boeren in aanvaring kwam met het natuurbeleid van rijke en provincies. In feite was het een vervolg op een reeks eerdere zaken in andere provincies.

Voor diverse natuurgebieden was zonder kennisgeving de stikstofgevoeligheid aangepast. Dit mag op zich al niet op grond van het verdrag van Arhus, maar opvallend was ook dat de overheid moeite had om de onderbouwing te leveren voor de aanpassingen. De uitspraak is er nog niet, maar in onder meer Brabant en Zeeland resulteerde dit in een rechterlijke tik op de vingers voor de overheid. De aanpassing van de stikstofgevoeligheid zal bovendien nog gevolgen moeten hebben voor de sociaaleconomische gebiedsanalyses die nodig zijn voor de Provinciale Programma's Landelijk Gebied.