Achtergrond Stikstofstemming
Electorale stikstofnood en ACM strooit roet in eten
Met nog twee weken te gaan tot de Provinciale Statenverkiezingen neemt het politieke rumoer weer toe rond het stikstofdossier. Voor heel wat partijen zijn de problemen door mest, stikstof en dergelijke opeens weer acuter dan een maand geleden. Politiek gezien staat er natuurlijk ook wel iets op het spel, maar dat heeft meer te maken met de betreffende partijen en hun positie in de provinciale politiek en zeteltal in de Eerste Kamer dan met de stikstofkwestie op zich.
Een goed voorbeeld van een politicus die de stikstofnood deze week weer aardig voor het voetlicht wist te brengen, is de Brabantse gedeputeerde Hagar Roijakkers (GroenLinks). Met dikke rapportages van Arcadis en Antea in de hand meldde ze dat de staat van de natuur in vijftien provinciale gebieden zo slecht is dat er voorlopig geen enkele nieuwe vergunning meer kan worden afgegeven voor bedrijven in het Brabantse. Nieuwe aanvragen worden tijdelijk niet meer behandeld.
Bestudering van de rapportages (130 tot 340 pagina's per stuk) maakt niet vlot duidelijk wat er aan de hand is dat de situatie nu zo acuut maakt. Heldere nulmetingen zijn niet te vinden, ook niet met verwijzing naar aanwijzingsbesluiten. De epistels van beide ingenieursbureaus blinken uit in vaagheid over rechtstreekse oorzaak en gevolgkwesties, zijn onduidelijk over de mate van verslechtering of verbetering over concrete periodes, en ten opzichte waarvan verslechtering is. De conclusies lijken uiteindelijk vooral te draaien om de vraag of gevaar van verslechtering van de (feitelijke of gewenste) staat van instandhouding kan worden uitgesloten. Voor Roijakkers zat er toch genoeg in om alarm over te slaan en weer te gaan wijzen naar de landbouw.
Wegrekenen Schiphol-emissie
Nu is volgens de beschikbare data de landbouw nog steeds de grootste emissiebron van stikstof, maar daarbij gaat het ook wel enigszins om de vraag wat je precies meet. Met dat in het achterhoofd is het interessant om nog eens te kijken naar wat actiegroep Schipholwatch hierover aandraagt, met verwijzing naar Europese gegevens. Door het wegrekenen van een groot deel van de emissies van het vliegverkeer blijft heel veel niet-agrarische uitstoot simpelweg buiten beeld. Wat Nederland in de lucht boven de 950 meter wel lukt (als een van de weinigen in de EU), is voor de landbouw evenwel niet weggelegd. Het lot van de derogatie zegt genoeg.
Kort geding Aerius
Hoewel de aandacht deze weken vooral op de provincies is gericht, gebeurde er deze week ook het een en ander in Den Haag. Niet in de politiek, want het is reces, maar in de rechtbank. Stichting Stikstofclaim en een Twentse varkenshouder hadden een kort geding aangespannen tegen het Aerius-model dat gebruikt moet worden om de stikstofdepositie op natuur te berekenen. Zij voerden aan dat het model te onnauwkeurig is om feitelijk dat te kunnen doen, iets wat RIVM-directeur Charles Wijnker eind vorig jaar ook al zei tijdens een technische briefing in de Tweede Kamer. De Rijksoverheid wil daar nog niet aan, want zoiets zou grote consequenties hebben voor het beleid. De kort-gedingrechter besefte dat ook. Ze gaf aan dat ze waarschijnlijk extra tijd nodig zou hebben voor een uitspraak over de gevraagde opschorting van het gebruik van Aerius. De advocaat van Stikstofclaim legde heel heldere eisen op tafel en voorspelde ook welke argumenten de jurist van LNV zou gebruiken om hen niet ontvankelijk te verklaren, wat ook prompt zo gebeurde. Toen de rechter vroeg om een oplossing te bedenken voor de situatie waarin de meeprocederende varkenshouder terecht was gekomen (buiten zijn eigen schuld, want een PAS-melder), raakte de jurist bovendien verstrikt in zijn eigen redenering. Dit zegt evenwel nog niets over het nog te vellen oordeel van de rechter. Dat laat enkele weken op zich wachten.
Tafelgesprekken verzuurd
Deze week werd ook weer verder gepraat aan de landbouwtafels. De NOS had daarbij ook enige lucht gekregen van hoe de stand van zaken daar is en bevestigde dat het proces niet naar wens van Adema en Van der Wal gaat. De stemming is slecht en het overlegtempo is traag, zo werd gemeld. Daarbij is het ook nog helemaal niet zeker of er wel een akkoord zal komen. Een aantal partijen wil uiteindelijk wel een akkoord in enige vorm, om goede wil te tonen. Andere partijen zijn juist bang om rechtspositie te verliezen bij ondertekening van enig akkoord.
Het kabinet heeft ook weinig waarmee het de boeren blij kan maken. Het was al duidelijk dat minister Van der Wal voor boeren geen 'woest aantrekkelijke' grondprijs kan en mag betalen. Deze week kwam de ACM aan tafel langs om te vertellen dat er ook niet zo veel mogelijkheden zijn om een extra vuist te maken tegenover de retail. De mededingingsregels laten weinig ruimte.
Regionale bedje gespreid
Minder in de publiciteit, maar even echt, zijn de gesprekken op regionaal niveau over de gebiedsprocessen. Daar wordt, in afwachting van een mogelijk landelijk akkoord dat het allemaal moet bekrachtigen, al volop doorgesproken over concrete invulling van beleidsvoornemens op regionaal niveau. Dan gaat het over zaken als: grondbeleid, grondgebondenheid, overgangsgebieden, waterkwaliteit, klimaat en stikstof (ook piekbelasters), beheersafspraken en noem maar op. Hier wordt alvast het bedje gespreid voor de landelijke kaders. In bijvoorbeeld Gelderland zorgt adviesbureau DLV dat er steeds vergaderteksten zijn, waarna partijen er samen met de provincie over kunnen doorpraten.
In Vlaanderen, waar ze de Nederlandse stikstofsystematiek grotendeels hebben overgenomen, gingen boeren deze week ook massaal de straat op tegen hun overheidsbeleid. Anders dan in Nederland, is het protest daar relatief eensgezind. Boeren en agro-bedrijfsleven tekenen gezamenlijk protest aan tegen het beleid. De fase van tafelgesprekken kennen ze daar nog niet. In Wallonië verbazen ze zich over dit soort zaken. Boeren hebben wel te maken met Natura 2000-regels en moeten bijvoorbeeld wel toezien hoe bevers dammen bouwen en daarmee grote stukken weiland laten onderstromen, maar van een zwaar beperkend mest- en stikstofbeleid is voorlopig geen sprake.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
