Eiwitboeren van Nederland

Interview Henk Janknegt

'Vraag moet eiwitteelt toekomstbestendig maken'

16 Augustus 2023 - Linda van Eekeres - 7 reacties

De Europese Unie wil zelfvoorzienend worden wat betreft eiwitrijke gewassen, zoals soja- en kidneybonen. Maar daar zijn we nog lang niet. Telers van eiwitrijke gewassen voor humane consumptie hebben zich verenigd in de producentenorganisatie Eiwitboeren van Nederland. Nu is er ook een beeldmerk voor bonen van eigen bodem, zodat deze herkenbaar worden voor de consument. Uit onderzoek van de producentenorganisatie blijkt dat de helft van de consumenten extra gemotiveerd is om een product te kopen als ze weten dat het gemaakt is van in Nederland geteelde plantaardige eiwitten.

Meer dan 65 agrarisch ondernemers zijn aangesloten bij Eiwitboeren van Nederland, een van de 56 organisaties die zijn betrokken bij de landelijke Green Deal Eiwitrijke gewassen (een uitwerking van de Nationale Eiwitstrategie). De producentenorganisatie bestaat sinds vorig jaar mei. De eiwitgewassen waarop wordt ingezet zijn onder andere veldbonen, lupine, soja en kikkererwten en ook bruine en witte bonen. "Er is een heel grote diversiteit, veel meer dan je in eerste instantie denkt", vertelt Henk Janknegt, voorzitter van Eiwitboeren.

Bonen leveren minder op dan tarwe
Zelf verbouwt hij in de Flevopolder veldbonen, want 'lupine gedijt niet op kalkrijke jonge zeegronden, dat is meer voor in de Betuwe, op zand- en kalkarme gronden'. Janknegt heeft ook tarwe. Volgens hem presteert het saldo van veldbonen ten opzichte tarwe 'ondermaats'. "Het saldo is onvoldoende: bonen 6 ton per hectare voor €350 per ton versus 10 ton tarwe van €250 per ton. Daar zit de pijn. Nu is de tarweprijs wat lager en het verschil wat minder, maar het teeltrisico van veldbonen is ook wat hoger. Meer kans op ziektes en plagen en er is een groter weerrisico, zoals laatst met windschade."

Wat dan de doorslag geeft om toch eiwitrijke gewassen te telen? "Het is heel goed is voor je grond en het draagt bij aan de biodiversiteit, je slaat stikstof op in de bodem en het geeft goede doorworteling, waar je twee jaar later nog profijt van hebt. Het geeft ook verruiming van het bouwplan."

Leden van Eiwitboeren van Nederland bij het nieuwe logo dat de herkenbaarheid van plantaardige eiwitten van eigen bodem moet vergroten.
(Foto: Eiwitboeren van Nederland)

Met de eco-premie in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is er een toename van belangstelling voor het telen van eiwitrijke gewassen, maar volgens de voorzitter van Eitwitboeren zijn de meeste aangesloten telers hier al langer mee bezig. "Nu is er een Eco-regeling door het ministerie opgetuigd. Als je op goud wilt komen, moet je bijna wel een eiwitrijk gewas telen. Maar akkerbouwers die dat doen zijn niet intrinsiek gemotiveerd. Je wordt beloond per hectare, maar het geld moet eigenlijk uit het saldo komen. Nu ben je overgeleverd aan een stukje subsidie. Dat is heel onbetrouwbaar. Als het huidige GLB over vier jaar eindigt, wat dan?" In plaats van uit subsidies moet het eigenlijk komen vanuit de prijs komen die de boer ontvangt. "Iedere Nederlandse akkerbouwer kan een eiwitrijk gewas telen en gaat zodra het voldoende saldo oplevert dat ook doen", aldus Janknegt.

Meer voorlichting richting consument
De overheid kan volgens hem daar iets meer in sturen. "Meer gericht op de markt en voorlichting naar consumenten toe. Er wordt gezegd dat er meer plantaardig moet worden gegeten, maar er wordt door grote partijen meer soja heffingsvrij van buiten Europa gehaald. Er moet de koppeling worden gemaakt dat eiwitgewassen hier kunnen bijdragen aan de biodiversiteit en bodemgezondheid."

De producentenorganisatie heeft onlangs voor de derde keer een consumentenonderzoek naar eiwitten van eigen bodem laten uitvoeren door DVJ-Insights. Daaruit blijkt dat mensen meer weten van dierlijke eiwitten dan van plantaardige. De meeste consumenten kunnen niet de producten aanwijzen die rijk zijn aan eiwitten. Een opsteker voor de telers is dat de helft van de consumenten extra gemotiveerd is producten met plantaardige eiwitten te kopen, als ze weten dat die in Nederland geteeld zijn. Janknegt: "Precies deze vraag willen we creëren, zodat de producentenorganisatie voor haar leden een toekomstbestendig verdienmodel voor eiwitrijke gewassen kan realiseren."

Prijs moet 10 cent per kilo omhoog
Qua prijs kan Nedersoja de concurrentie met sojabonen uit Zuid-Amerika niet aan. Janknegt: "Omdat de milieubelasting niet wordt verdisconteerd. In Nederland heb je ook meer teeltrisico, denk aan het natte voorjaar." De prijs moet volgens de voorzitter €0,10 per kilo omhoog om het rendabel te maken. "Vaak zit er maar een klein deel in een bewerkt product. Stel je hebt 200 gram humus, dat gaat dan maar maximaal twee cent in prijs omhoog. En je eet ook geen kilo's bonen."

In Nederland wordt volgens de Landbouwtelling van 2022 op 9.500 hectare eiwitrijke gewassen geteeld. Een stijging van 1% vergeleken met 2021, waarbij vooral de teelt van sojabonen toenam tot 185 hectare. Van de in Nederland geteelde eiwitgewassen komt volgens Janknegt 98% in veevoeder terecht, omdat deze markt meer oplevert. Het is heel lastig om eiwitrijke gewassen van eigen bodem in de humane sector af te zetten. Terwijl de eiwittransitie daarvoor is bedoeld, aldus de voorzitter. "Plantaardige eiwitten komen nu heel veel uit Verweggistan. Mensen hebben het idee dat plantaardig eten goed is voor het milieu, maar als je kijkt waar het vandaan komt: soja uit Zuid-Amerika, veldbonen uit Canada en Australië. Van overal wordt er geïmporteerd."

Bij het AFG-schap staat netjes bij waar producten vandaan komen, maar bij verwerkte producten niet

Henk Janknegt, voorzitter Eiwitboeren van Nederland

Er zijn wel wat voorbeelden van producten met lokaal geteelde bonen, geeft Janknegt aan. "Mensen die kleinere partijtjes humus maken, bonen in blik van HAK, de veldboonburger van AH, het project ME-AT van Vion. Maar de Vegetarische slager van Unilever haalt bijvoorbeeld veldbonen uit onder meer Canada."

Het probleem is dat de consument vaak geen idee heeft van de herkomst van de eiwitrijke producten. Om het product herkenbaar te maken heeft de organisatie een beeldmerk in het leven geroepen. Volgens Janknegt het eerste beeldmerk in handen van primaire producenten. "In meerdere bijeenkomsten werd geroepen door producenten dat ze niet tegen buitenlandse producenten op kunnen, omdat het altijd goedkoper kan. Jammer genoeg zijn ze niet rood, wit, blauw gekleurd, meldde ik dan. Daar hebben we met het beeldmerk op ingespeeld. Je zult aan moeten geven dat de bonen van eigen bodem komen. Ik denk dat de retail daarbij een belangrijke rol speelt."

Het beeldmerk werd eind juni gelanceerd en volgens de voorzitter heeft het al veel positieve reacties opgeleverd. "Er zijn inmiddels ook verwerkers die zich willen onderscheiden met Nederlands product. Ik kan nog niet prijsgeven welke dat zijn, maar er zijn meerdere afnemers die zeggen: daar kunnen we iets mee."

Heb je een tip, suggestie of opmerking naar aanleiding van dit artikel? Laat het ons weten

Linda van Eekeres

Linda van Eekeres is meeschrijvend eindredacteur. Zij focust zich vooral op macro-economische ontwikkelingen en de invloed van de politiek op de agrosector.
Regenradar
Powered by Agroweer
Reacties
7 reacties
Abonnee
Louis Pascal de Geer 19 Augustus 2023
Dit is een reactie op het Boerenbusiness artikel:
[url=https://www.boerenbusiness.nl/artikel/10905465/vraag-moet-eiwitteelt-toekomstbestendig-maken]'Vraag moet eiwitteelt toekomstbestendig maken'[/url]
Waarom hebben wij het over eiwitboeren en niet over Stikstofbindende boeren
Ik geloof dat vrijwel ALLE eiwitrijke gewassen, Vlinderbloemigen zijn die via dewortelknobbeltjes bacterien(Rhizobium) stikstof uit de lucht kunnen binden
Wanneer de veldbonen teler zijn kost en baten balans opmaakt, gaat het pas echt goed wanneer alle voordelen zoals N binding, 2 jaar betere groei omstandigheden, verrijkte bodem etc. worden geprijst op hun waarde en dan opgeteld worden bij de baten! Pas dan kan je een goede beslissing nemen.
Al deze voordelen blijven achter in de landen waar sojabonen en veldbonen worden geexporteerd.
Wat gebeurt er met de veredeling van velbonen en wordt er gekeken hoe de stikstofbinding van de Rhizobium bacterien kan worden verhoogd?
Keuteldoemke 19 Augustus 2023
Hoeveel van de stikstof van de verrijkte bodem komt ten goede aan het gewas en hoeveel spoelt er uit
Dat laatste is van belang want daar over worden we straks weer beoordeeld
Abonnee
Louis Pascal de Geer 19 Augustus 2023
Leuke vraag voor Wageningen: hoeveel van de N die wordt gebonden door de Rhizobia gaat er verloren en komt in het grondwater terecht?
Mijn lekenhoofd zegt mij vrijwel niets.
Keuteldoemke 19 Augustus 2023
Louis Pascal de Geer schreef:
Leuke vraag voor Wageningen: hoeveel van de N die wordt gebonden door de Rhizobia gaat er verloren en komt in het grondwater terecht?
Mijn lekenhoofd zegt mij vrijwel niets.
U schrijft dat je er zeker twee jaar voordeel van hebt
Dus toch ook twee jaar extra uitspoeling
Abonnee
Louis Pascal de Geer 19 Augustus 2023
Uitspoeling komt wanneer de bodem niet meer instaat is alles vast te houden.
Met de hoeveelheid stikstof die wordt gebonden lijkt mij dat geen probleem te zijn.
Abonnee
juun 19 Augustus 2023
eiwitteelten zijn leuk maar totaal niet passend op de lichte grond als je het hebt over vrijlevende aaltjes. vooral PP groeit explosief onder de eiwitgewassen. het afgelopen glb heeft ook geen positieve bijdrage gedaan aan de vrijlevende aaltjes. als ze nou eerst eens alles onderzoeken en dan beleid gaan maken. tegenwoordig is het onderzoek klaar als je er niks meer aan hebt of dat de schade al gemaakt is.
Abonnee
Louis Pascal de Geer 19 Augustus 2023
Vrij levende aaltjes of nematoides komen ook hier voor, maar kunnen biologisch worden bestreden met bengaalse hennep Crotalaria juncea als ik het goed heb.
Maar dat is meer een zaak voor onderzoek, daar heeft U helemaal gelijk in
U kunt niet meer reageren.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in en ontvang elke dag het laatste nieuws in je inbox

Nieuws Vlees & Eiwit

Oninzichtelijke markt remt kansen peulvruchten

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden