Achtergrond Stikstofstemming
Stikstofbarrage met geschatte nauwkeurigheid
Nu, na de zomervakantie, de politieke molen weer is gaan draaien, komt er ook weer een barrage aan verontrustend stikstofnieuws los. Demissionair stikstofminister Christianne van der Wal zegde deze week evenwel eerst de provincies maar eens de wacht aan, omdat zij een te hoge rekening sturen.
Het demissionaire kabinet had tientallen miljarden toegezegd voor de oplossing van de stikstofproblematiek, vooral door aanpak van boeren. De provincies zien dat evenwel nog als klein bier en kwamen met een wensenlijstje dat nog tientallen miljarden meer kost. Daar kan Van der Wal natuurlijk niets mee, maakte ze duidelijk. Zeker niet op een moment dat ook de rijksoverheid de broekriem weer moet aanhalen en collega-ministers een begerig oog laten vallen op de nog ongebruikte miljarden van hun stikstofcollega.
Brusselse vogelverschrikker
Als reactie trok de minister de Europese boeman uit de kast: de provincies moeten het doen met het budget dat er is en haast maken, anders wordt de Europese Commissie boos. Ze moet daarmee een hele goede beurt hebben gemaakt in Brussel, maar niet echt. De Commissie mag streng zijn, maar houdt er niet van om steeds als vogelverschrikker uit de kast te worden getrokken als een lidstaat een probleem moet oplossen.
Natuur nog gevoeliger
Ook in de voorbije week stuurde dezelfde minister een brief plus rapport naar de Tweede Kamer, waarin de urgentie van de stikstofproblematiek nog maar weer eens verder werd onderstreept. De natuur zou nog gevoeliger zijn voor stikstof dan gedacht en ook zou de stikstofdepositie (ook vanuit de landbouw) nog verder zijn toegenomen. De minister baseert zich hiervoor op enerzijds een studie van Wageningen ER en daarachter een internationaal onderzoek en anderzijds op berekeningen van het RIVM. De landelijke media namen de nieuwe alarmkreten kritiekloos en ook opmerkelijk snel over. Voor de niet-ingewijden: hier liggen vaak communicatieplannen achter, zo blijkt uit diverse WOO-stukken.
Toch is het misschien verstandig als minister Van der Wal alle informatie nog eens rustig laat bezinken voordat ze de stikstofnormen voor natuur verder aanscherpt. Er valt wat over te zeggen, en niet alleen omdat de provincies zich zorgen maken of iets dergelijks.
Researchtunnel
Het bijzondere aan het Wageningse rapport en de achterliggende 'internationale' studie plus de voorgeschiedenis daarvan is dat ze allemaal uit dezelfde researchtunnel komen en als het ware uitgaan van dezelfde 'broncode'. Het is wel heel vaak Van Dobben, Bobbink en dergelijke, die dan ook weer naar elkaar verwijzen. Opmerkelijk in het jongste rapport is bovendien dat de nog grotere kwetsbaarheid van de natuur wordt vastgesteld aan de hand van nieuw 'schattingen' (letterlijk gesteld) van de Kritische Depositiewaarde (KDW). Nieuwe inzichten zijn niet gebruikt of gevonden, de oude rekensystematiek is opgepoetst en voor de geldigheid daarvan wordt opmerkelijk genoeg gewezen naar rechterlijke uitspraken die de juistheid van de methode bevestigen. Alsof rechters opeens stikstofdeskundigen zijn geworden, of dat wetenschappers daar hun nieuwste inzichten aan moeten toetsen. Gewoonlijk zijn daar vakgenoten voor, liefst extern en kritisch.
Ook in werkgroep KDW
Overigens was er vanuit de Taakgroep Ecologische onderbouwing al langere tijd druk om de kwetsbaarheid van natuur sterker aan te zetten, zo blijkt uit stukken van de provincies. Dit soort dingen geeft dan ook tegendruk aan bewegingen vanuit de Werkgroep Alternatieven voor de KDW, die nog steeds actief is. LTO Nederland heeft zich daar buiten gehouden, want die ziet principieel geen heil in een KDW-gebaseerd beleid en wil er simpelweg van af, maar een groep als Agractie zit er toch in en zoekt van binnenuit naar een bredere, minder arbitraire maatstaf. De club moet daarvoor opboksen tegen andere werkgroeppartijen als MOB en ook onderzoekers van bureau B-ware (waar weer mensen zitten uit de bovengenoemde researchtunnel).
Mocht Agractie zijn zin krijgen, dan is wel de vraag of minister Van der Wal kan bewegen op het punt van de KDW. Stikstof is een omstreden politieke zaak, of het controversieel wordt verklaard of niet. Tot nog toe heeft Van der Wal overigens nog nergens bewogen. Een volledig bevoegde coalitie kan gemakkelijker manoeuvreren. Zie de nieuwe Brabantse coalitie, die de stallendeadline deels opschuift, al is dat voor de landbouw niet genoeg.
LTO versus DDB
LTO mag dan niets willen weten van een KDW-gebaseerd beleid, de organisatie is meedenkender en begripvoller als het gaat om een gewenste krimp van de veestapel. Dit liet Wilco Brouwer de Koning dinsdag onomwonden weten tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Zuivelorganisatie (NZO). Volgens hem is er geen alternatief, ook niet omdat er in verband met het einde van de derogatie een groot mestoverschot dreigt. Dat riep meteen een reactie uit van de ook aanwezige DDB, die zei iets strakker in de wedstrijd te zitten, en leek daarmee opvallend genoeg (in dat gezelschap) ook nogal wat instemming te krijgen.
Minder vee en data, meer depositie
Dat het RIVM een toename van de stikstofdepositie ziet, ook vanuit de landbouw, is eveneens bijzonder. Ten eerste is de veestapel de laatste jaren gestaag teruggelopen. Ten tweede levert ZuivelNL sinds een aantal jaren niet meer de daarvoor benodigde data en zou het RIVM dus geen gedetailleerde berekening meer kunnen maken. De rekenmethodiek zelf is volgens ingewijden niet veranderd. Dit vraagt in ieder geval opheldering.
Rendement uitkoop laag
Hoe het ondertussen gaat met de uitkoop van piekbelasters is moeilijk te volgen. Er schijnen redelijk veel veehouders te zijn die zich in eerste instantie laten intimideren door het label van piekbelaster. Psychologisch gezien scoort Van der Wal daarmee een punt in haar voordeel. De vraag is evenwel of het nodig is dat mensen zich daar door laten verlammen. Goede advisering is geboden en uitkoop door de staat is lang niet altijd de enige optie. Bovendien helpt de uitkoop van zogenoemde piekbelasters wel zoals gedacht? Geodata-analist Piet Steenhuizen, heeft een analyse gemaakt en meent dat het kabinet het rendement van de investering schromelijk overschat. Innovatie is een veel betere remedie, maar het kabinet heeft laten zien dat het bang is voor de combinatie landbouw en innovatie en wil daar niet aan.
Tot slot de BBB, die samen met andere (nog) kleinere partijen, de laatste jaren een stevig tegengeluid heeft laten horen tegen allerlei stikstof en landbouwplannen van het kabinet. Hoewel er voor deze partij een geduchte concurrent is gekomen in de vorm van het NSC van Pieter Omtzigt, vond de BoerBurgerBeweging het belangrijk om een premierskandidaat te presenteren, al is het alleen maar om te laten zien dat er daarvoor echt wel kwaliteit is te vinden. Ze presenteerde vrijdagmiddag oud CDA-politica Mona Keijzer (zie foto) als premierskandidaat. Ook presenteerde Caroline van der Plas nog twee andere overstappers uit de Tweede Kamer: Derk Jan Eppink, Nicki Pouw-Verweij (beiden ex-JA21) en Lilian Helder (ex-PVV). Ook Cor Pierik van het CBS staat op de kandidatenlijst. Hij kondigde aan zijn taken als landbouwwoordvoerder daar neer te leggen.
En wat andere kandidaten betreft: Christianne van der Wal wil naar verluidt ook op de kandidatenlijst, wel van de VVD dan.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
